წმიდა ირინეოს ლიონელისგან განსხვავებით, პროსტესტანტული დენომინაციები უარყოფენ ლიტურგიის რეალობას. მათთვის „პურის განტეხა“ - მარტოოდენ მოგონებაა „საიდუმლო სერობისა“. ბაპტისტური დოგმატიკის სახელმძღვანელო გვამცნობს: „არ ვაღიარებთ პურისა და ღვინის ქრისტეს სისხლად და ხორცად გარდაქცევის საიდუმლოს და არ ვიზიარებთ შეხედულებას, თითქოს მორწმუნენი არა ღვინითა და პურით, არამედ ქრისტეს ჭეშმარიტი სისხლითა და ხორცით ეზიარებიან“. პროტესტანტთა უმრავლესობისათვის ზიარება საცხოვნებლად კი არა, - საიდუმლო სერობისა და ქრისტეს ვნებათა მოსაგონებლად სრულდება.
საკვირველია, რომ პროტესტანტები, რომელთაც, ერთი მხრივ, სწამთ, რომ ადამიანს თავად არ შეუძლია სულის გადარჩენა და მას მხოლოდ მადლი აცხონებს; მეორე მხრივ კი - საეკლესიო საიდუმლოთა გაგებაში გონებაშეზღუდულ აქტივისტებად იქცევიან. საეკლესიო საიდუმლოებებში მარტო ადამიანის მოქმედებას ხედავენ. პროტესტანტული ხედვით: ნათლობა - ჩვენი აღთქმაა უფლისადმი, პურის განტეხა - ქრისტეს მოგონება...
და სადღაა თავად უფლის მოქმედება? თუ ეკლესიაში ყოველთვის მხოლოდ ჩვენს მოგონებებზე, მადლიერებასა და აღთქმებზე დაფუძნებული მოქმედებები სრულდება?
ზიარების პროტესტანტული გაგება, როგორც „სიმბოლოსი“ და „მოსაგონებლის“ - მკრეხელური ჩანაცვლებაა: ონტოლოგიისა - ფსიქოლოგიით, ღვთაებრივისა - ადამიანურით.
ბაპტისტებისთვის ზიარების საიდუმლო არა უფლის, არამედ კაცთა მიერ სრულდება. იგი მარტოოდენ სიმბოლოა, რომლის დახმარებით ადამიანები უბრალოდ თავიანთ მოგონებებს აცოცხლებენ და „რელიგიურ“ ემოციებს აღძრავენ. მათი სწავლების თანახმად, „არც ნათლობაში და არც საიდუმლო სერობაში მადლის განსაკუთრებული გამოვლინება არ შეინიშნება“. ეს პატიოსნად ნათქვამი სიტყვაა. ეს ჭეშმარიტებაა. მაგრამ რატომ განაზოგადებენ? თუკი პროტესტანტულ ფსევდოსაეკლესიო ქმედებებში, მათივე აღიარებით „არ შეინიშნება მადლის განსაკუთრებული გამოვლინება“, - განა მათ საკმარისი საფუძველი აქვთ მიიჩნიონ, თითქოს ეს მთელ ქრისტიანულ სამყაროზე ვრცელდება?
მახსოვს ჩემი ნათლობა (19 წლის ასაკში). უფრო მადლმოსილი და ბედნიერი დღე ჩემს ცხოვრებაში არ ყოფილა. მახსოვს ზოგიერთი აღსარებიდან და წირვიდან მიღებული სიხარული... თუმცა, მე რა მოსატანი ვარ. იხილეთ მამა იოანე კრონშტადტელის დღიური - „ჩემი ქრისტესმიერი ცხოვრება“ და გასაგება გახდება, რომ პროტესტანტებმა „თეატრალურ წარმოდგენათა“ საკუთარი გამოცდილება ზოგადქრისტიანულად არ უნდა მიიჩნიონ.
მართლმადიდებლური ლიტურგია ხელთუქმნელია. „შენი შენთაგან, შენდა შემწირველნი“ - ეს სიტყვები აღებულია სოლომონის ლოცვიდა ტაძრის კურთხევისასა. სოლომონი ტაძრის საფუძველში დაუმუშავებელ ქვებს აწყობდა, რადგან შეუძლებელია ეკლესია ადამიანურ საფუძველზე იდგეს. და ლიტურგიაზეც „წინამდებარე ძღვენი კაცთა ხელით ქმნილი არ არის. ის, ვინც შექმნა ისინი სერობაზე, თავად მოქმედებს. ერთი და იგივეა მაკურთხეველიც და გარდამქმნელიც“ (წმიდა იოანე ოქროპირი. 82-ე საუბარი მათეს სახარების მე-5 თავზე).
ჩვენთან სრულდება ლიტ-ურგია და არა ანთროპო-ურგია; ანუ თანამსახურება უფალთან და არა მარტო ადამიანის მსახურება. მორწმუნე მადლობას სწირავს უფალს და გამოთქვამს სურვილს ქრისტესთან შეერთებისა. თავის მხრივ, მაცხოვარი იქვე, ახლავე მოგაგებს იმ ძღვენს, რომელიც მაშინ იხმიეს მოციქულებმა. „ახლა კვლავ იმ მსხვერპლს ვწირავთ, რომელიც გოლგოთაზე შეიწირა და რომლის აღსრულებაც არასდროს შეწყდება“ (წმიდა იოანე ოქროპირი. მე-17 საუბარი. ებრაელთა მიმართ ეპისტოლის მე-3 თავზე). მაგრამ გოლგოთაზე ქრისტემ თავად შესწირა თავი და თუკი ჩვენს ტაძრებში იგივე მსხვერპლშეწირვა სრულდება, - ე.ი. ჩვენ მხოლოდ ხელს ვაშველებთ ბარძიმს, რომელსაცს უფლის ტახტის წინაშე თავად ქრისტე აღმართავს.
მეუფება, სადაც ლიტურგია აღესრულება, ესაა „მეუფება მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა“ (სწორედ ამ სიტყვებით იწყება მართლმადიდებლური ლიტურგია). ამ მეუფების შემოსასვლელში, საღმრთო ლიტურგიის დასაწყისში, როდესაც კვეთა მთავრდება, როცა უკვე შეკრებილია და მომზადებული მრევლის მიერ შეწირული უსისხლო მსხვერპლი, დიაკონი მწირველი მღვდლისადმი დაბალი ხმით წარმოთქვამს: ჟამი არს უფლის მსახურებისა... ანუ ჟამი, როდესაც მსახურებას უფალი იწყებს...
აი, როგორ იხსენებს საღმრთო ლიტურგიას ბანაკში გადასახლებული მართლმადიდებელი მღვდელი, ანატოლი ჟურაკოვსკი: „საკურთხეველში დაბრუნება ახლა უკვე არა მარტო განუხორციელებლად მეჩვენება, არამედ ოცნების ზღვარს მიღმა. „არა ღირს ვარ“ - შემოიჭრა ცნობიერებაში. დავითის მსაგავსად, ახლა სიწმიდის შეხებასაც კი ვერ გავბედავდი, არამედ შორიდანვე ვემთხვეოდი მიწას, რომელზეც სიწმიდეა დაბრძანებული. ღმერთო! როგორ ენატრება სულს საღმრთო ლიტურგია!“ (მღვდ. ანატოლი ჟურაკოვსკი. პარიზი, 1984, გვ.127,150).
ბაპტისტები „სიმბოლურ რიტუალს პურის განტეხისა“ იშვიათად აღასრულებენ. მათ მსახურებაში ქადაგებას გაციელბით უფრო დიდი მნიშვნელობა ეთმობა, ვიდრე „საიდუმლო სერობის მოგონებას“. ბაპტისტები უსასრულოდ განეშორნენ ძველქრისტიანულ ცხოვრების წესს. ძველ ეკლესიაში, როგორც ცნობილია, ყოველდღიური ზიარება აუცილებლობად იყო მიჩნეული. მართლმადიდებელ ეკლესიაში ქადაგება მარტოოდენ მისიონერულ და დამრიგებლურ ხასიათს ატარებს. პროტესტანტებმა თავიანთ ღვთისმეტყველებაში, სულიერ და ეკლესიურ ცხოვრებაში დაკარგეს ევქარისტიული განზომილება.
პროტესტანტულ მსახურებაში „პურის განტეხა“ მწუხარებით არის აღსავსე: ეს მაცხოვრის უკანასკნელი სერობაა. შესაბამისად, მას მწუხარე საგალობლები ახლავს და ასეთივე შინაარსის ქადაგება. მართლმადიდებელი ქრისტიანითვის ლიტურგია - სასიხარულო ჟამისწირვაა, მცირე აღდგომაა. შემთხვევითი არაა, რომ მართლმადიდებლურ ლიტურგიაში არ იგალობება სინანულის საგალობლები, - მარტო სიხარულია. ჩვენ მაცხოვრის ჯვარცმის მოგონების მწუხარებაში კი არ ვრჩებით, არამედ მაცხოვრის სისხლისა და ხორცის ზიარების სიხარულით ვივსებით. ზიარების შემდგომ კი მღვდელმსახური ყოველთვის სააღდგომო ლოცვებს წარმოთქვამს: „ნათელი ქრისტესი ვიხილეთ...“.
სიხარულით შევნიშნავ, რომ სერიოზულ პროტესტანტულ ლიტერატურაში უკვე აღიქვამენ მართლმადიდებელ ეკლესიაში წირვაზე განცდილ ქრისტეს აღდგომის სიხარულს, წმიდა ზიარების გამომხსნელ მადლს და სავსებით პოზიტიურად აფასებენ. მოვიყვანთ ერთ-ერთ მაგალითს:
„აღმოსავლურ ეკლესიაში სწორედ ქრისტეს აღდგომა მიიჩნევა გამომხსნელ ძალად - Par excellence. მელბურნის კონფერენციაზე (1980 წ.) IV სექციამ თავდაპირველად ამგვარი სახელწოდება მიიღო: „ჯვარცმული ქრისტე ბრძოლაში იწვევს ადამიანთა ძალაუფლებასა და ძალადობას“, მაგრამ კონფერენციის მართლმადიდებელმა მონაწილეებმა ამგვარი ფორმულირება გააკრიტიკეს, რის შედეგადაც იგი ასე შეიცვალა: „ჯვარცმული და აღდგომილი ქრისტე ბრძოლაში იწვევს ადამიანთა ძალაუფლებასა და ძალადობას“. მართლმადიდებელთა ჩარევა სავსებით დროული და მართებული აღმოჩნდა. უფალ იესო ქრისტეს ჯვარცმას აღდგომის გარეშე აზრი ეკარგება. მოციქულთა მისიონერული ქადაგების უპირველესი თემა ქრისტეს აღდგომის ხარება იყო; ხარება: გამარჯვების, ძლევის, იმედისა და სიხარულის, უფლის მიერ მტრის შემუსვრის, მასზე საბოლოო გამარჯვების პირველი ნაყოფია. აი, ამ სიხარულსა და გამარჯვებაში მორწმუნენი უფლის თანაზიარნი ხდებიან. აქედან მომდინარეობს აღმოსავლეთის ეკლესიის სწავლება თეოზისის ანუ განღმრთობის შესახებ, რაც არის „უხრწნელი ცხოვრების“ საწყისიც. ამის შესახებ შეგიძლიათ წაიკითხოთ წმიდა კლიმენტი რომაელთან.
ქრისტეს აღდგომის მადლი ყოველივეს მსჭვალავს, აღდგომის ძალით აწმყოს ფერისცვალება ხდება, რა რიგ უძრავი და შეუცვლელიც არ უნდა გეჩვენოთ იგი. ეკლესია მოწოდებულია, იცხოვროს აღდგომისმიერი ფერისცვალებით“ (დ. ბოში. „მისიონერთა გარდაქმნები“. 1997, გვ.575).
აღსანიშნავია, რომ პატრისტიკაში ლიტურგია „მომავალ საუკუნეთა საიდუმლოდაა“ წოდებული. პროტესტანტული მიდგომა, რომელიც „პურის განტეხაში“ მარტოოდენ „მოგონებას“ ხედავს, - რწმენას წარსულში კეტავს. მართლმადიდებლური ტრადიციონალიზმი კი მომავალში იჭრება. მართლმადიდებლურ წირვაზე მღვდელმსახური იხსენებს არა მარტო უფლის ჯვარს, დაფლვას, სამი დღის შემდეგ აღდგომას, არამედ დიდებით მის მეორედ მოსვლას. ეს კი უკვე მომავლის მოლოდინია! შესაძლოა, ეს იმიტომ ხდება, რომ ლიტურგია მარადიულობასთან გვაახლოებს, ის კი დროის მიღმაა. ლიტურგია - ჩვენი მომავლის იმედია. მართლმადიდებლური ლიტურგია დიდებით მეორედ მოსულ უფალ იესო ქრისტეს მიგვაახლოებს (წმიდა ტრაპეზის აღმოსავლეთით, მაღალდასაჯდომელთან დაბრძანებულია მაცხოვრის ხატი „ყოვლისა მპყრობელი“, რომელიც იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლას განასახიერებს. ლიტურგიის შესრულების დროს ღვთისმსახური ლოცვებს სწორედ ამ ხატის წინაშე აღავლენს). პროტესტანტულ მსახურებაზე აღსრულებული „პურის განტეხა“ კი წარსულით ცხოვრობს, ჯვარცმულ ქრისტეს გლოვობს, ისე თითქოს აღდგომა არც მომხდარა.
თუკი ზიარება მხოლოდ „სიმბოლოა“, როგორ ავხსნათ აბილიტინელ მოწამეთა საქციელი? დიოკლიტიანეს დევნის დროს აბილიტინსი (ქალაქი აფრიკაში) ქრისტიანები აწამეს. სასამართლოზე მათ განაცხადეს, რომ იცოდნენ იმპერატორის მიერ მათთვის მიჩენილი მსტოვრების შესახებ. მათ ისიც იცოდნენ, რომ ერთად შეკრების შემთხვევაში აუცილებლად შეიპყრობდნენ და სიკვდილით დასჯიდნენ, მაგრამ იმდენად ენატრებოდათ წმიდა ზიარება, რომ გადაწყვიტეს, აღარ დამალულიყვნენ, მიიწვიეს მღვდელი, რომელმაც შეასრულა საღმრთო ლიტურგია და აზიარა ისინი. ნუთუ ისინი „პურის განტეხის“ „მოსაგონებლად“ ეწამნენ?! ნუთუ ასე ძალიან ქადაგება მოენატრათ?! რა თქმა უნდა, არა. ისინი თავად უფალ იესო ქრისტესთან თანაზიარებისთვის ეწამნენ.
როგორ ახსნიან პროტესტანტები წმიდა კვიპრიანე კართაგენელის საქციელს? როდესაც იგი თავის მოსწავლეებს შეაგონებს, ვაჟკაცურად აიტანონ დევნა და არ უარყონ უფალი: „-გახსოვდეთ წმიდა ზიარება, მაცხოვრის სისხლსა და ხორცს რომ მიიღებთ, მისი მადლი დაგიფარავთ და თქვენი მოთმინებისთვის მისგან ზეციური გვირგვინების ღირსი გახდებით“ (წმიდა კვიპრიანე კართაგენელი. 48-ე წერილი).
და თუკი, როგორც პროტესტანტები ამტკიცებენ, ზიარება მარტოოდენ „მოგონებაა“, ნუთუ წმიდა კვიპრიანე თავის მოსწავლეებს მოუწოდებს სიკვდილისაკენ „მოგონებების ხსოვნით“?
როგორ ახსნიან პროტესტანტები პავლე მოციქულის პოზიციას, რომელიც ყოველი უბედურების წყაროდ უღირსად ზიარებას მიიჩნევდა. მათ შორის ქრისტიანთა სნეულებებსა და სიკვდილსაც კი? (იხ. 1კორ. 11,28-30). პავლე მოციქულს პროტესტანტების მსგავსად, ზიარება მხოლოდ „სიმბოლოდ“ რომ მიეჩნია, ნუთუ იგი ასე რადიკალურად შეაფასებდა უღირსად ზიარებას?
პროტესტანტულ დოგმატთა ღვთისმეტყველების სახელმძღვანელოში „ეკლესიის მისიის“ შესახებ წერია:
„როგორია ეკლესიის მისია? რა უნდა აკეთოს ეკლესიამ?
ა) ადიდოს ღმერთი.
ბ) სწორი რჩევა-დარიგება უნდა მისცე საკუთარ თავს. ეკლესიის წევრთა რჩევა-დარიგებანი არის ქრისტეს სხეულის შექმნა. საჯარო საეკლესიო ღვთისმსახურებს იგივე მიზანი აქვთ.
გ) უნდა განიწმიდო შენი თავი... პირველი ეკლესია გვთავაზობს საეკლესიო დისციპლინის განხორციელების მაგალითებს. წმიდა წერილში ნათქვამია, რომ სასჯელს ექვემდებარება მწვალებლობა, განხეთქილება, უზნეობა და ა.შ.
დ) უნდა აღზარდო ეკლესიის წევრები... ეკლესიამ უნდა განახორციელოს განსაკუთრებული პროგრამა თავისი ახალგაზრდა და ხანდაზმული წევრების აღსაზრდელად...
ე) საჭიროა მისიონერული მოღვაწეობა, ქადაგება...
ვ) მსოფლიო ასპარეზზე უნდა ვიმოქმედოთ, როგორც განმანათლებელი ძალა. მორწმუნეებს ვამცნოთ, თუ რა მოეთხოვებათ მათ უფლისაგან და ვაუწყოთ ცოცხალი სიტყვა...
ზ) ყველანაირ სიკეთეს ხელი უნდა შევუწყოთ. მორწმუნემ მხარი უნდა დაუჭიროს ისეთ წამოწყებებს, რომლებიც ცდილობენ, სასიკეთოდ იმოქმედონ საზოგადოების სოციალურ, ეკონომიკურ, პოლიტიკურ თუ საგანმანათლებლო მდგომარეობაზე“.
ყოველივე ზემოთჩამოთვლილი პროტესტანტულ ცნობიერებაში მოიაზრება, როგორც ეკლესიის ამოცანა. უნდა ვაღიაროთ, რომ მსგავს ამოცანას ისახავს ნებისმიერი ფილოსოფიური წრე. მაგალითად, პლატონის თანამოაზრეთა საზოგადოება. ოღონდ, ქრისტეს სახელის ნაცვლად, მათთან პლატონი ფიგურირებს, სახარების ნაცვლად - პლატონის დიალოგები. ეს მიზნები იმდენად ცხადი და მარტივია, რომ ნებისმიერ საზოგადოებას ხელეწიფება მათი განხორციელება. აღსანიშნავია, რომ მწვალებლობათა გაკიცხვის მოწოდებაც უკვე გვიანდელ პლატონიზმში ჩნდება. გარდა ამისა, თავისი მოსწავლეებისა და მოქალაქეთა ზნეობაზე კონტროლს პლატონი აუცილებლობად მიიჩნევდა.
ნუთუ ეკლესიას არ აქვს სხვა ფუნქციები, გარდა იმისა, რომ იყოს ინფორმაციული და პროგრესული?
პროტესტანტ ღვთისმეტყველთა აზრითა და თვალთახედვით, ეკლესიამ არ უნდა აიღოს თავის თავზე კურთხევის უფლება. იგი მარტოოდენ ქრისტეს შესახებ უწყებით უნდა შემოიფარგლოს. მან ქრისტეს სხეულში არ უნდა მოიცვას მთელი სამყარო. ამგვარად, პროტესტანტები ეკლესიის კოსმიურ დანიშნულებაზე უარს ამბობენ. ფაქტობრივად, ეს არის პროტესტანტების ცივი პასუხი და თავიდან მოცილება მათ დენომინაციაში სულის ცხონების იმედით მისულლი მორწმუნისადმი: - ჩვენ ვერაფერს მოგცემთ.
„ვინაიდან ქმნილება იმედით მოელის ღვთის შვილთა გამოცხადებას, რადგან ქმნილება თავისი ნებით კი არ დაემორჩილა ამაოებას, არამედ მისი დამმორჩილებლის მიერ სასოებით, რომ თვით ქმნილებაც გათავისუფლდება ხრწნილების მონობისაგან ღვთის შვილთა დიდების თავისუფლებისათვის. ვინაიდან ვიცით, რომ მთელი ქმნილება ერთად კვნესის და იტანჯება აქამდე და არა მარტო ის, არამედ ჩვენც, რომელთაც სულის პირველი ნაყოფები გვაქვს, ჩვენ თვითონაც ვკვნესით ჩვენს თავში, მოველით რა შვილებას და ჩვენი სხეულის გამოსყიდვას“ (რომაელ. 8,19-23).
პროტესტანტული სწავლება არაფერს ჰპირდება ადამიანის სხეულს, მსოფლიოს, კოსმოსს. ყოველივე მხოლოდ გონებისთვისაა: „შეიტყვეთ ქრისტეს შესახებ“. შესაძლოა, ამ მხრივ პროტესტანტიზმის ინდუიზმთან შედარებაც არ იყოს უადგილო: დე, თქვენი ატმანი ბრაჰმანს შეუერთდეს, სხეული კი კარმის ნაგავსაყრელში რჩება. რაც შეეხება ქვეყანაზე უფლის განხორციელებას, ფერისცვალებას, აღდგომასა და სულიწმიდის გარდამოსვლას, პროტესტანტული ლოგიკით, - ადამიანის შინაგან სამყაროზე ყოველგვარი გავლენის მიღმა რჩება. სწორედ ასეა: ადამიანი ხომ ხორცშესხმული სულია და არა მარტოოდენ სული. „არსება, რომელმაც უფლისგან მიიღო გონება და განსჯის უნარი - ადამიანია და არა მარტო სული“ - წერდა ჯერ კიდევ III საუკუნეში ადრექრისტიანული ღვთისმეტყველი ათენაგორა. III საუკუნის ბოლოს კი იგივე ბიბლიურ ჭეშმარიტებას აცხადებს წმიდა მეთოდე ოლიმპელი: - ჭეშმარიტი გაგებით ადამიანად იწოდება არა სული უსხეულოდ ან სხეული სულის გარეშე, არამედ სულისა და სხეულის ერთობით მიღებული ადამიანური ბუნება.
რას სთავაზობს პროტესტანტული დენომინაცია დაცემულ კაცობრიობას? ის კაცური ბუნების მთლიანობას ვერ აძლევს „პურს არსობისა“. სულს იგი სახარების თხრობას სთავაზობს, სხეულის კი - არაფერს. ასევე ვერაფერს სთავაზობს პროტესტანტიზმი მთელ სამყაროსაც.
ეკლესიის გააზრება მართლმადიდებლურად სულ სხვაგვარია. საინტერესო და საგულისხმოა სულთმოფენობის ხატის იკონოგრაფია. სწორედ სულთმოფენობაა ეკლესიის დაბადების დღედ მიჩნეული. ხატზე ნახევარწრეში მჯდომი მოციქულებია გამოსახული, მათ ქვემოთ შავი თაღია, რომელშიც შარავანდედიანი მოხუცი გვირგვინოსნის ფიგურაა განთავსებული. მას ხელთ მანდილი აქვს, რომელსაც ამშვენებს წარწერა: „O Kosmos“. ეს ალეგორიის იშვიათი სახეა იკონოგრაფიაში. ეს სწორედ მოციქულ პავლეს სიტყვების ილუსტრირებაა: კოსმოსი, მთელი სამყარო საპყრობილეშია დატყვევებული. იგი დატყვევებულია არა თავისი ცოდვების გამო და არა თავისი ნებით, ამიტომაც როგორც ამაოებასა და ხრწნილებისაგან პირვანდელი თავისუფლების ნიშანი - მასზე სამეფო გვირგვინია გამოსახული. მას არ დაურღვევია ღვთის ნება და ამიტომ, შარავანდედი, როგორც სიწმიდისა და უფალთან ერთობის ნიშანი მას არ აქვს წართმეული. მას ხელთ მანდილი უპყრია, რაც ბიზანტიური ეტიკეტის თანახმად სიწმიდესთან მიახლების მზადყოფნას ნიშნავს. მრავალ ბიზანტიურ ხატზე წმიდანებს სწორედ მანდილმოხვეული სახარება უპყრიათ ხელთ. მსოფლიო მოელის ხსნას, მზადაა მისთვის. სამყაროში განმათავისუფლებელი ნათლის ეს პირველი სხივები სულთმოფენობის დღიდან მოციქულთა მოქმედებით და ეკლესიის მეშვეობით იჭრება.
პროტესტანტთა აზრით, მატერიალურ სამყაროს ღვთაებრივი ენერგიით განმსჭვალვა არ შეუძლია. პრტესტანტულ დენომინაციაში კურთხევის წესი არ სრულდება. პროტესტანტული სახელმძღვანელო ყველაზე მეტად იმით გვაოცებს, რომ მისი ავტორის რწმენით, ეკლესიაში, როგორც ქრისტეს სხეულში, ქრისტეს მყოფობა არ იგულისხმება, არამედ ესაა მარტოოდენ მოთხრობა მისი ცხოვრების შესახებ.
არ შეიძლება ქადაგება და სწავლება მისტიურ რეალობას აღემატებოდეს. მართლმადიდებლური ლიტურგია მხოლოდ სახარების კითხვით არ შემოიფარგლება: მწირველი კითხულობს სახარებას, აღავლენს უფლისადმი ლოცვებს, რომლითაც მრევლს ქრისტეს მსახურებასა და მის გამომხსნელ მსხვერპლზე შეახსენებს. ამის შემდეგ იგი ევქარისტიის საიდუმლოს აღსრულებას იწყებს. პროტესტანტებმა კი დატოვებს კათაკმეველთა ლიტურგია და გააუქმეს მართალთა ლიტურგია - ანუ ის ძირითადი, რომლის შესამზადებელ საფეხურსაც წარმოადგენს პირველი ნაწილი. ეს იგივეა, რაც მოიმოქმედეს ძველმოწესეებმა: მათ შეინარჩუნეს ღვთისმსახურების სადღეღამისო წრე, რაც არის მხოლოდ გზა ლიტურგიისკენ, ხოლო მიზანი გააუქმეს... არსობრივად, პროტესტანტიზმის რაციონალისტური მიმდინარეობები აღორძინებენ უძველესი გნოსტიციზმის ერთ-ერთ სახეობას. რელიგია ქადაგებამდეა დაყვანილი და ამითვე შემოიფარგლება.
მართლმადიდებლობა ქრისტიანებს ცოცხალ სიტყვასთან აზიარებს: აწვდის სიტყვიერ საზრდოს წმიდა წერილის მოსმენით და შემდეგ ევქარისტიულ საზრდოს სთავაზობს. პროტესტანტიზმში კი მხოლოდ პირველი გზაა მიღებული.
თუკი ზიარება მხოლოდ სიმბოლურია, ხომ არ იკარგება სიმბოლიზმში სახარების აზრი? ჩვენს მიწიერ ცხოვრებაში რომ ვერ ვხვდებოდით ქრისტეს და ვერ ვუერთდებოდეთ მას ონტოლოგიურად, მაშინ სახარება მხოლოდ წინასწარმეტყველება იქნებოდა, ხოლო ქრისტე - წინასწარმეტყველი და არა მაცხოვარი.
ამაღლებულმა ქრისტემ დაგვიტოვა არა მხოლოდ სიტყვა ღვთისა და სულიწმიდის მადლი, არამედ ღმერთკაცობის სრული სისავსე. აღდგომილი ქრისტე ჩვენ შორისაა.
ამიტომ საკმარისი არაა, უბრალოდ მოუთხრო ადამიანებს ქრისტეს შესახებ და არ უჩვენო მათ სასუფევლის კარი, კარი რომელიც არაა დახშული, რომლისკენაც მივყავართ საღმრთო ლიტურგიას და რომელშიც შესასვლელად გვამზადებს ეკლესია წმიდა ზიარებით. „...აიღო იესომ პური, აკურთხა, გატეხა, მისცა მოწაფეებს და თქვა: „აიღეთ, ჭამეთ. ეს ჩემი სხეულია“. აიღო სასმისი, მადლი შესწირა, მისცა მათ და უთხრა: „ყველამ შესვით აქედან, ვინაიდან ეს არის ჩემი სისხლი ახალი აღთქმისა, მრავალთათვის დაღვრილი ცოდვათა მისატევებლად“ (მთ. 26,26-28).
სწორედ ამით განსხვავდება ეკლესიის შესახებ სწავლება ყველა სხვა სწავლებისაგან, იგი კონკრეტულად, ფიზიკურად თავისი ობიექტის თანაარსია. ქრისტეს მიერ ხდება ფერისცვალება ჩვენში. „...ამ საიდუმლოს დიდებისა წარმართებს შორის, რაც არის ქრისტე თქვენში, დიდების იმედი, რომელსაც ვქადაგებთ ჩვენ, რათა შევაგონოთ ყოველ ადამიანს ყოველგვარი სიბრძნე, რათა ყოველი კაცი წარვადგინოთ სრულქმნილად ქრისტე იესოში“ (კოლ. 1,27-28). ამაში სჩანს ქრისტიანობის უმნიშვნელოვანესი უწყება: „ქრისტე არს თქვენში“; და კიდევ ის, რომ ეს არის „საიდუმლო“, „რომელსაც ვქადაგებთ ჩვენ, რათა შევაგონოთ ყოველ ადამიანს“, - მათ შორის პროტესტანტებსაც.
თარგმნა მარიამ გაგუამ
თბილისი, 2004 წ.