1. ჩვეულებრივ, როცა კაცზე იტყვიან, გონიერიაო, ამ სიტყვას არასწორი მნიშვნელობით ხმარობენ. გონიერი ის როდია, ვისაც ძველ ბრძენთა გამონათქვამები და ნაწერები დაუსწავლია, არამედ ჭეშმარიტად გონიერი ის ადამიანია, ვისაც სული აქვს გონიერი და ძალუძს სწორად განსაჯოს, რა არის კეთილი და რა - ბოროტი; და ამასთან ვინც ყოველთვის გაურბის ბოროტსა და სულისათვის მავნეს, ხოლო კეთილისა და სულისათვის სარგოს მოსაპოვებლად გონიერად გულმოდგინებს და იღვწის ისე, რომ მარად მადლს მიუძღვნის ღმერთს. ჭეშმარიტად, მხოლოდ ამგვარად მოქმედი ადამიანი უნდა იწოდებოდეს გონიერად.
2. ჭეშმარიტად გონიერ ადამიანს მხოლოდ ერთი საზრუნავი აქვს, - მთელი თავისი არსებით დაემორჩილოს და სათნო-ეყოს ღმერთს. მას მხოლოს მიუძღვნის გონიერი კაცი თავის სულს, და მხოლოდ იმას შეაგონებს საკუთარ თავს, თუ როგორ მოაწონოს თავი შემოქმედს, რომელსაც მარად მადლს მიუძღვნის მისი კეთილი განგებულებისათვის ცხოვრების ნებისმიერ შემთხვევვაში. როგორადაც უჯეროა ჩვენს განმკურნველ დასტაქარს არ ვმადლობდეთ ჩვენი სხეულის განმრთელებისათვის მიუხედავად იმისა, რომ იგი მწარე, უსიამოვნო წამალს გვაძლევდა და ტკივილსაც გვაყენებდა, ამგვარადვე არ შეჰგავს უმადურნი ვიყოთ ღმერთისა ყოველივე იმისათვის, რაც უსიხარულო გვეჩვენება ჩვენთვის, რადგან გონიერად ვერ განვსჯით ხოლმე, რომ ყოველივე მისი განგებულებით აღესრულება ჩვენდავე სასარგებლოდ. აი, ამგვარ სჯაში და ამგვარ რწმენაში ღმერთის სამართლიანი განგებულებისა არის მხოლოდ ხსნა და სიმშვიდე ჩვენი სულებისათვის.
3. თავშეკავება, ურისხველობა, კეთილკრძალულება, სიმტკიცე, მოთმინება და სხვა ამის მსგავსი სათნოებანი, ვითარცა მხედრული ძალი, მიგვიღია ჩვენ შემოქმედი ღმერთისაგან, რათა მათი მეოხებით შევებრძოლოთ ყველა იმ განსაცდელს, რაც ამქვეყნიურ ცხოვრებაში შეგვხვდება ხოლმე და რათა სწორედ ეს სათნოებანი ჩვენი სულებისა შეგვეწიონ გაჭირვების ჟამს. ასე რომ, თუკი ჩვენ გავიწრთობთ ამ ძალებს და ყოველთვის მზადმყოფი გვეყოლება, მაშინ არაფერი ჩვენს თავს მოწევნულთაგან არ იქნება ჩვენი სულებისათვის სამძიმო და მტკივნეული, აუტანელი და დამღუპველი, რადგან ყოველაფერ ამას ვძლევთ ჩვენში არსებული სათნოებებით. იმგვარად არ ფიქრობს ის ადამიანი, ვისაც გონიერი სული არა აქვს, რადგან არა სწამს, რომ ყოველი განსაცდელი ჩვენივ სასარგებლოდ გვევლინება, რათა გაიბრწყინონ ჩვენმა სათნოებებმა, და მათი ძლით გვირგვინოსანნი შევიქნეთ ღმერთის მიერ.
4. თუკი სიმდიდრესა და მისგან მომდინარე ყველა სიამეს მხოლოდ მოჩვენებად, წამიერ ამბად მიიჩნევ და ყოველივე ამქვეყნიური ამაოება იქნება შენთვის, რაკი მტკიცედ გეცოდინება, რომ სათნოებით აღსავსე ცხოვრება ყველა სიმდიდრეზე უმჯობესია, და თუკი მტკიცედ გექნება ეს ცოდნა და მარად გეხსომება, მაშინ შენ არც ოხვრა-კვნესას დაიწყებ გაჭირვების ჟამს, არც ჩივილს ვინმეზე და გმობა-გაკიცხვას ვინმესას, არამედ ყოველთვის მადლობას შესწირავ ღმერთს ნებისმიერ განსაცდელსა თუ გაჭირვებაში. და არც მაშინ დამწუხრდება შენი სული, როცა იხილავ, რომ ღირსებით შენზე დაბლა მდგომი ადამიანები განიდიდებიან მჭევრმეტყველების, ცოდნისა თუ სიმდიდრის გამო. გაუმაძღარი, მარადდაუკმაყოფილებელი სურვილი სიმდიდრის მოპოვებისა და ხორციელ სიამეთა მიღებისა, ამაო დიდებისაკენ მისწრაფებისა და ზესთამჩნეობისა - ჭეშმარიტების არცოდნისაგან გამომდინარეობენ და ადამიანის სულის ყველაზე ბოროტი ვნებები არიან.
5. გონიერმა კაცმა, ჩაუკვირდება რა საკუთარ თავს, იცის, თუ რისი გაკეთება არის საჭირო და სასარგებლო მისი სულისთვის, რა ეთანხმება და რა არის მხსნელი მისთვის, და რა არის უცხო, შეუთანხმებელი და დამღუპველი. და რაკი იცის ყოველივე ეს, გონიერი კაცი ყოველთვის გაურბის იმას, რაც უცხო და საზიანოა მისი სულისთვის.
6. რაც უფრო ზომიერ და თავშეკავებულ ცხოვრებას ეწევა ადამიანი, მით უფრო მშვიდია იგი, რადგანაც მრავალზე არ ზრუნავს - არც მონებზე და არც პირუტყვზე, არც ქონების მოპოვებაზე თუ მოპოვებულის შენარჩუნებაზე. ხოლო როცა ჩვენ ყოველივე ამას ჩავეჭიდებით ხოლმე, მათგან მომდინარე ჭირსა და საზრუნავსაც მივემთხვევით, და ზოგჯერ იქამდეც კი მივდივართ, რომ საზრუნავთაგან დათრგუნვილნი ღვთის გმობას ვიწყებთ. ამრიგად, ჩვენი ნებიდან მომდინარე სურვილი მრავლისა შფოთითა და აღრეულობით აღგვავსებს ჩვენ, და ამის გამო გზადაბნეულნი დავხეტიალობთ ცოდვილი წყვდიადის უფსკრულში ამქვეყნიური ცხოვრებისა, ისე, რომ არ ვიცით საკუთარი თავი.
7. არ შეიძლება მტკიცება იმისა, რომ ადამიანისათვის შეუძლებელია სათნოებით ცხოვრება, არამედ უნდა ვთქვათ ხოლმე, რომ ამგვარი, ღვთის სათნო-მყოფელთა ცხოვრება ადვილი არ არის. ადამიანთაგან მხოლოდ ისინი ეზიარებიან სათნო ცხოვრებას, რომელნიც კეთილმსახურნი, ღვთისმოშიშნი არიან და ღვთისმოყვარე გონება აქვთ. ჩვეულებრივ კი ადამიანის გონება საამქვეყნო და წარმავალი გონებაა, რომელიც კეთილ ზრახვებსაც აღმოაცენებს და ბოროტთაც, იგი ცვალებადია და ყოველივე ნივთიერისადმია მიდრეკილი. ხოლო ღვთის მოყვარე გონება დამსჯელია ბოროტებისა, ადამიანში მისი ნებისმიერი უზრუნვლობის მიზეზით რომ არსებობს.
8. გაუნათლებელ და უბირ ადამიანებს სასაცილო საქმედ მიაჩნიათ მეცნიერებანი, და არც სურთ ხოლმე ყური დაუგდონ მეცნიერ კაცთ, რადგან ესენი მათს უვიცობას წარმოაჩენენ. ამიტომაც უბირ ადამიანებს სურთ ყველანი მათი მსგავსნი იყვნენ. ამისავე მსგავსად ცხოვრებითა და ზნეობით თავშეუკავებელ ადამიანებს სურთ, რომ სხვებიც ასეთნი და კიდევ უარესნი იყვნენ, რადგან ამით სწადიათ თავი გაიმართლონ და დაიმკვიდრონ, თუკი სათქმელი ექნებათ - ბოროტნი ამქვეყნად ბევრნი არიანო. ასე იხრწნება და იღუპება ადამიანის სული ცოდვის ბოროტებისაგან, რომელიც მრავალსახოვანია და თავის თავში შეათავსებს სიძვას, ამპარტავნებას, სიხარბეს, მრისხანებას, სილაღეს, კადნიერებას, სიშმაგეს, მკვლელობას, გმობას, ანგარებას, მომხვეჭელობას, სხვათა ცთუნებას, ღვთისდავიწყებას და კიდევ სხვა მრავალს. ამის მსგავსს, რითაც ეწამება საწყალობელი სული კაცისა, ღმერთს რომ მოშორებია.
9. ჭეშმარიტად მოსაგრედ ვალს რომელიმე ძმათაგანი, სათნო და ყოვლად საქები ცხოვრებით ცხოვრობს, თუ - არა, ამის შესახებ არც იმ ზნე-ჩვეულებების მიხედვით უნდა ვიმსჯელოთ, რომელთაცსხვათა მოსაჩვნებლად ატარებს მოსაგრე ძმა, და არც ცხოვრების გარეგანი, ცრუ იერით; არამედ იმის მიხედვით უნდა დავასკვნათ ეს , თუ ვინ როგორ გამოავლენს, მსგავსად ხელოვანი მხატვრებისა და მოქანდაკეებისა, თავის სათნო ცხოვრებას, საქმით მოშორდება რა ყოველგვარ სიტკბოებათ - ეშმაკის მიერ მის დასაჭერად გადმოსროლის ბადეს.
10. მდიდარი და კეთილშობილი წარმოშობის კაცი, რომელსაც სულიერი ნათელი არ მიუღია და არც სათნო ცხოვრებით ცხოვრობს, უბადრუკია ჭეშმარიტი გონიერებით დაჯილდოებულ ადამიანთათვის; და პირიქით, ღარიბი და მონობაში დაბადებული კაცი - ბედნიერია მათს თვალში, თუკი ის სულიერი განათლებითაა დამშვენებული და ღვთის სათნოდ ცხოვრობს. როგორადაც მოგზაურ მწირთ ერევათ ზოგჯერ გზა-კვალი თავიანთ მოგზაურობაში და იღუპებიან ხოლმე, ასევე ის ადამაინებიც იღუპებიან, რომელნიც თავიანთ სურვილებს არიან დამონებულნი და არ ზრუნავენ იმისათვის, რომ ღმერთის მოსაწონი ცხოვრებით ცხოვრობდნენ.
11. კაცთშემოქმედად ის უნდა ეწოდოს მოსაგრე მამათაგან, ვინც წარმატებულია გაუნათლებელთა ზნე-ჩვეულებათა შერბილებაში და აიძულებს მათ შეიყვარონ ჭეშმარიტი ცოდნა და ნათელი. აგრეთვე ისინიც უნდა იწოდონ ამ სახელით, ვისაც თავშეკავებული ცხოვრებით გამორჩეული ადამიანები სათნო და ღვთის მოსაწონი ცხოვრებისაკენ მოჰყავთ, რადგანაც ამგვარად ისინი თითქოსდა ხელახლად შეჰქმნიან ადამიანს. სიმშვიდე და თავშეკავება - ბედნიერება და კეთილი იმედია ადამიანთა სულებისათვის.
12. ჭეშმარიტად, ადამიანებმა ჯეროვნად უნდა მოიწყონ თავიანთი ცხოვრება ამქვეყნად და კეთილი ზნე-ჩვეულებებით დაჰყონ მასში. როცა ეს აღსრულდება, აი, მაშინ შეიქმნება ხელსაყრელი პირობები ღმერთის შესაცნობად. მთელის გულით და სრულის რწმენით ღმერთის თაყვანისმცემელი ადამიანი ღვთის განგებულებით უხილავად ღებულობს შეწევნას მრისხანებისა და ბილწ გულისწადილთა მოსათოკავად, რომელნიც მიზეზს წარმოადგენენ ყოველგვარი ბოროტებისა.
13. ადამიანი იმას შეიძლება იწოდოს, ვინც ნამდვილად გონიერია, როგორც ეს ზემოთ ვთქვით (მუხლი 1), ანდა იმას, ვინც საკუთარი თავის გამოსწორებას შესდგომია. გამოუსწორებელს თავის უკეთურებაში - არ უნდა ეწოდოს ადამიანი, იმიტომ, რომ ეს თვისება (გამოუსწორებლობა) არ არის ადამიანური თვისება. ესევითართ უნდა განვეშოროთ. ბოროტებასთან შეთანხმიერებული და ცხოვრებული ადამიანი არასდროსარ იქნება უკვდავთა შორის (ანუვერასდროს შეიძენს ნეტართა უკვდავებას).
14. და მაშასადამე, მხოლოდ ჩვენში არსებული ჭეშმარიტი გონიერება გვხდის ჩვენ ღირსად იმისა, რომ ადამიანებად ვიწოდებოდეთ. ხოლო თუკი არ გვექნება ამგვარი გონიერება, პირუტყვთაგან მხოლოდ მეტყველების უნარი და სხეულის ნაწილთა განლაგება თუ განგვასხვავებს. ამრიგად, დაე, შეიცნოს ჭეშმარიტად გონიერმა ადამიანმა, რომ უკვდავია. და დაე, შეიძულოს ყველა სამარცხვინო გულისწადილი, რომელნიც ადამიანისათვის სიკვდილის მიზეზი შეიქნება ხოლმე!
15. მსგავსად ყოველი ხელოვანისა, თავის ხელოვნებას შესაბამისი ნივთიერების მშვენიერ სახედ დამუშავების გზით რომ წარმოაჩენს, - როგორც მაგალითად, ხისა, სპილენძისა, ოქროსა თუ ვერცხლის დამუშავების გზით, - ასევე ჩვენც მშვენიერად უნდა წარმოვაჩინოთ, რომ ადამიანები ვართ არა იმის გამო, რომ ჩვენი სხეული ასეა მოწყობილი, არამედ იმით, რომ ჭეშმარიტად გონიერი სული გვაქვს; რომ ნამდვილად ვემორჩილებით კეთილკრძალული ცხოვრების კანონებს. ჭეშმაარიტად გონიერმა და ღვთისმოყვარე სულმა უწყის ყოველივე ის, რისი ქმნაც ჯერ-არს ცხოვრებაში, და ღმერთსაც, თავისი ნამდვილი სიყვარულით, წყალობით მოახედებს თავისკან, გულწრფელად მადლობს რა მას, სრული ნდომითა და სრული გონებით მისკენ მსწრაფველი.
16. როგორც მესაჭენი მართავენ ზღვაში ხომალდს, რათა წყალქვეშა კლდეებს არ შეასკდნენ და არ დაინთქან, ასევე ღვთის სათნო ცხოვრების მოშურნეთაც, დაე, გულდასმით განიხილონ, რისი ქმნა ჯერ-არს მათთვის და რისი - არა, რა უნდა შეიწყნარონ და რას - განეშორონ, და ამასთან, დაე, თავიანთთვის სასარგებლოდ მიიჩნევდნენ და მიიღებდნენ მხოლოდ იმას, რასაც ჭეშმაარიტად ღვთაებრივი სჯული შეგვაგონებს და გვასწავლის.
17. ნავთმესაჭეები და მეეტლეები თავიანთი მოსაზრებულობისა და სიბეჯითის წყალობით წარმატებით აღასრულებენ თავიანთ საქმეს და ასევე მართებთ იმათაც, ვინც მოშურნენი არიან მართალი და ღვთის სათნომყოფელი ცხოვრებისა, ყურადღებით განსაჯონ და იზრუნონ იმაზე, თუ როგორი ცხოვრებით უნდა ჰგიებდნენ, რათა ღირსნი შეიქნან ღვთაებრივი მადლისა, რადგანაც ვისაც ნამდვილად სურს ასეთი ცხოვრება და დარწმუნებულია შესაძლებლობაში სასურველის მიღწევისა, იგი ამ რწმენით უსათუოდ მიემთხვევა უხრწნელებას (ანუ წმიდა ცხოვრებას).
18. თავისუფალ ადამიანებად ისინი კი არ უნდა მივიჩნიოთ, ვინც თავისუფალია თავისი მდგომარეობისა გამო საზოგადოებაში, არამედ ის ადამიანები, რომელნიც თავისუფალნი არიან თავიანთი ცხოვრების წესითა და ზნე-ჩვეულებებით. ასე მაგალითად, ჭეშმარიტად თავისუფალი არ უნდა ეწოდოს ჩინებულ და მდიდარ ადამიანს, თუკი ის ბოროტი და არაკეთილად კრძალულია, იმიტომ, რომ ამგვარი ადამიანი გრძნობისმიერ ვნებათა და გულისწადილთა მონაა. სულის ჭეშმარიტ თავისულფლებას და ნეტარებას შეადგენენ ნამდვილი სიწმიდე და ყოველივე დროებითისა და ამაოს უგულებელყოფა.
19. მარად შეახსენე ხოლმე საკუთარ თავს, გონიერი იყოს და გონიერად განაცხადებდეს თავს კეთილმსახური ცხოვრებითა და ქველის საქმეებით. ასევე, სნეულნიც მხოლოდ სიტყვათა გამო როდი აღიარებენ დასტაქრებს თავის განმკურნებლებად და სიკეთის მომქმედებად, არამედ საქმეთა მათთა გამო.
20. თუკი ადამიანს ნამდვილად გონიერი, სათნო და სიკეთის მოყვარე სული აქვს, ეს მის ყოველ ნაბიჯში გამოჩნდება - გამოხედვაში, სიარულში, ხმაში, ღიმილში, საუბარსა თუ სხვათადმი მიმართებაში. ამგვარ სულში ყოველივე კეთილად შეცვლილა და კეთილსახიერი შეხედულება მიუღია, და მისი ღვთივმოყვარე გონება, მსგავსად ფხიზელი მეკარისა, ჩაჰკეტავს ყველა შესასვლელს ბოროტ და სამარცხვინო ზრახვებისათვის.
21. ყოველივე მოიხილე შენს ირგვლივ, და უწყოდე, რომ ამა ქვეყნის მთავრებსა და ხელმწიფეთ მხოლოდ სხეულებზე აქვთ მიღებული ბატონობა, ადამიანების სულებს კი ისინი ვერ შეეხებიან, და ეს ყოველთვის გახსოვდეს. ამიტომაც როცა ამგვარნი რაიმე უჯეროს გვიბრძანებენ - ვთქვათ ვინმეს მოკვლას, ანდა რაიმე სხვა ბოროტ და უჯერო საქმეს, უკეთურსა და სულისათვის დიდად საზიანოს, ჯერ-არს არ დავემორჩილოთ მათს ბრძანებას, დაე, თუნდ სატანჯველს სწიონ ჩვენი სხეულები და სიკვდილითაც დაგვემუქრონ! ღმერთმა თავისუფალი დაჰბადა სული ადამიანისა, საკუთარ თავზე ხელმწიფებისა მქონე შეჰქმნა, და მას, სულს კაცისას, თავისუფალი ნება აქვს ღმერთისაგან მინიჭებული, და არჩევანიც აქვს როგორც სურს, ისე მოიქცეს - კეთილად თუ ბოროტად, იხსნას თავი თვისი თუ დაიღუპოს.
22. გონიერი სული ყოველთვის იმას ცდილობს, როგორ მოშორდეს უჯერო საქციელს, ქედმაღლობას, ამპარტავნებას, სხვათა ცთუნებას, შურს, მტაცებლობას და ამის მსგავს მრავალ ბოროტ საქმეს, რომელნიც დემონთა საქმეებია და ბოროტი ნებისაგან გამომდინარეობენ. ხოლო ყოველივე ის, რასად ადამიანი მზრუნველი გულმოდგინებითა და გულდასმითი მოფიქრების შემდგომ აღასრულებს წარმატებით, და რაც მდაბალ, ხორციელ სიამეთა მისაღებად არ არის მიმართული, - ყოველივე ეს კეთილი საქმეა, ღვთისაგან მომდინარე.
23. ისინი, ვინც ცხოვრებას კნინ და არაამაღლებულ ღვაწლში ატარებს, ხიფათის აცილების მოსურნე არიან და ვერ გრძნობენ იმის საჭიროებას, რომ განსაკუთრებული წინდახედულობითა და გაფრთხილებით უნდა მოიქცნენ. ხოლო, როცა ყოველივეში სძლევენ ხოლმე თავიანთს სურვილებს, მაშინ ისინი ნამდვილად ადგებიან ღმერთისაკენ მიმავალ გზას.
24. ჭეშმარიტად გონიერმა ადამიანმა არ უნდა მოისმინოს ხოლმე ნებისმიერი საუბარი, არამედ მხოლოდ ისეთი, რომელსაც სარგებლობის მოტანა შეუძლია სულისათვის და რომელიც ღვთისშემეცნებაში შეგვეწევა; იმიტომ, რომ სასარგებლო საუბრის მოსმენა ის გზაა, რომლითაც ადამიანები კვლავ უბრუნდებიან ჭეშმარიტ ცხოვრებას და საუკუნო ნათელს.
25. ვისაც სურს სათნოდ და ღმრთის მოყვარებით იცხოვროს, მან უნდა განიშოროს თავისაგან ზესთამჩნეობა და უარი თქვას თავის ცუდად განდიდებაზე, ამაო, ცარიელ მისწრაფებებზე; ამასთან უნდა ეცადოს კეთილისაკენ მიაქციოს თავისი ცხოვრება და გული. ღმერთისაკენ მიმავალ გზაზე ღვთისმოყვარე და უცვალებელი გონება არის ყველაზე კარგი წინამძღოლი.
26. თუკი სული კაცისა კეთილმსახური და ღვთის სათნომყოფელი ცხოვრებით არ იცხოვრებს, მისთვის არავითარი სარგებლობა არ ექნება მეცნიერებათა შესწავლას. ყველა ბოროტების მიზეზი კი - შეცთომლიება, საცთური და ღმერთის უცნობელობაა.
27. ღრმა ფიქრი კეთილმსახურ ცხოვრებაზე და განუწყვეტელი ზრუნვა სულის სხნისათვის ღვთისმოყვარე მამებს წარმოშობენ. მეძიებელი ღმერთისა მოიპოვებს მას, განუწყვეტელი ლოცვა-ვედრებით განიშორებს რა თავისაგან ყველა გულისწადილს. ასეთ ადამიანს არასდროს არ ექნება დემონთა შიში.
28. ამქვეყნიურ სიკეთეთ დამონებული ადამიანები, რომელთაც მხოლოდ სიტყვით იციან, თუ რისი ქმნა ჯერ-არს კეთილმსახური ცხოვრებისათვის, იმათ ემსგავსებიან, წამლები და სამკურნალო ხელსაწყოები რომ შეუძენიათ, ხოლო მათი გამოყენება არ იციან. და არც ზრუნავენ იმისათვის, რომ ისწავლონ ეს. ამიტომაც ჩვენს შეცოდებებში ნუ დავადანაშაულებთ ნურც ჩვენს წარმომავლობას, ნურც სხვას ვინმეს, ანთუ რაიმეს ჩვენს გარეთ, არამედ მხოლოდ საკუთარი თავი დავადანაშაულოთ ხოლმე, თუკი ცოდვას დავემონებით; რადგანაც თუკი ჩვენი სული თავისი ნებით მიეცემა მცონარებას და დაჰკარგავს გულმოდგინებასა და ღვთის მოშურნეობას, მაშინ იგი არ შეიძლება დემონთა მიერ - კაცთა მოდგმის მტრების მიერ - ძლეული არ იყოს.
29. ვისაც არ შეუძლია კეთილისა და ბოროტის გარჩევა, მან არც უნდა თქვას ხოლმე - ეს კაცი ბოროტია, ის კი კეთილიო. ღმრთის შემცნობელი ადამიანი - კეთილია, ხოლო თუკი არ არის კეთილი, მაშ, არც ღმერთი შეუცვნია, და არც ღმერთმა იცის იგი, რადგან ერთადერთი საშუალება ღმერთის შესაცნობად ადამიანისათვის - სიკეთეა.
30. კეთილი და ღვთისმოყვაარე მამები მხოლოდ იმ შემთხვევაში ამხელენ ცოდვილთ რაიმე ბოროტის გამო, თუკი ისინი აქვე არიან და ესმით მათი; ზურგს უკან კი არასდროს არ იტყვიან სხვათა კიცხვისა და გმობის სიტყვას, არც თვითონ და არც სხვას მისცემენ ამის უფლებას ცუდი თქვან მოყვასსა თუ მტერზე.
31. ძმათა საუბარში ერთმანეთთან არავითარი უხეშობა და რისხვიანი სიტყვა არ უნდა იყოს, რადგან გონიერ ადამიანს, ჩვეულებრივ, ყმაწვილ ქალზე მეტად ამშვენებს სიმდაბლე და კეთილკრძალულება. ღვთისმოყვარე გონება ის ნათელია, სულს რომ აცისკროვნებს, მსგავსად ხილული მზისა, სხეულს რომ ჰფენს ნათელს.
32. როცა შენს სულში ბოროტი რამ ვნება აგიმხედრდება და წვალებას დაგიწყებს, გაიხსენე, რომ მართალი, კეთილმსახური ადამიანები, სიბრძნით რომ მეტყველებენ და სურთ ჭეშმაარიტ საფუძველს დაამყრონ ყოველივე, რაც წილად ხვდომიათ ამ ცხოვრებაში, უმთავრესად დადამატკბობელად თავიანთთვის მიიჩნევენ არა ხრწნადი სიმდიდრის მოპოვებას, არამედ ჭეშმარიტ დიდებას ცათა შინა. აი, რა შექმნის კაცს ნეტარად! სიმდიდრე შეიძლება მოგპარონ კიდეც და ამა ქვეყნის ძლიერთაც წაგგვარონ, სულიერი სიმდიდრე კი - სათნოება და ქველის საქმენი - ერთადერთია ამქვეყნიურ მოსახვეჭელთაგან, რომელთაც ვერავინ ვერც მოგპარავთ და ვერც ძალით წაგართმევთ. ამასთან ამ სიმდიდრეს ისეთი ძალა აქვს, რომ სიკვდილისაგან იხსნის თავის მომხვეჭელს. ვინც ასე ფიქრობს და მხოლოდ სულიერი სიმდიდრის მოპოვებას აპირებს, მას ვერ გაიტაცებს მოჩვენებითი ბრწყინვალება ამქვეყნიური სიმდიდრისა და ვერც სხვა ხორციელი შვება-სიამენი დაიმონებენ.
33. დაუდგრომელმა და უცნობელმა ადამიანებმა არ უნდა გამოსცადონ გონიერი ადამიანები. გონიერი კი, როგორც უკვე ვთქვით, ისაა, ვინც მხოლოდ ღმერთს აწონებს თავს და უმეტესწილად დუმს, ანდა თუკი ლაპარაკობს, მცირედს იტყვის, აუცილებელს და ღმერთისთვისაც ნებებულს. გამოცდა - ეშმაკის საქმეა.
34. ყველა ის ადამიანი, ვინც კი სათნო და ღვთისმოყვარე ცხოვრებას ესწრაფვის, გულმოდგინეობს კიდეც სულიერ სიკეთეთა მოსაპოვებლად, როგორც ისეთი მოსახვეჭელისა, რომელიც მის განუყრელ საკუთრებას შეადგენს ყოველ ჟამს და საუკუნო ნუგეშის მომნიჭებელიცაა. ხოლო ყოველივე წარმავალითა და ამქვენიურით ამგვარი ადამიანები მხოლოდ იმდენად სარგებლობენ, რამდენადაც ეს აუცილებელია მათი ხორციელი არსებობისათვის, და ისე მოიხმარენ ხრწნად სიმდიდრეს, როგორადაც აძლევს მას ღმერთი, ანუ როგორადაც სურს ღმერთს - სიხარულითა და მადლის მიძღვნით, თუნდაც ეს ძალზე მცირეც იყოს. იმიტომ, რომ მდიდარი მხოლოდ სხეულს ასაზრდოებს და აამებს თავისი სიმდიდრით,- ნივთიერით ნივთიერს დაჰფუფუნებს, ხოლო გონიერი ადამიანისთვის ყველა ქველის საქმე - ღვთის შეცნობა, თავშეკავება, კეთილსახიერება, კეთილ საქმეთა ქმნა, სიმდაბლე და სხვა ამის მსგავსი სულიერი საქმენი მხოლოდ სულს აამებენ და ასაზრდოებენ.
35. მთავრები და ბატონკაცნი, რომელნიც აიძულებენ ადამიანებს უჯერო და სულისათვის საზიანო საქმეები აკეთონ, არ განაგებენ სულს ადამიანისას, რომელიც ღმერთს თავისუფლად და საკუთარი ნების ბატონ-პატრონად შეუქმნია. ისინი ამქვეყნიურ საქმეებს განაგებენ, და ხელი არა აქვთ თავისუფალ ნებელობასთან ადამიანისა, რომელიც ღმერთს მისთვის მოუმადლებია. თავისუფალი ნება გონიერი ადამიანისათვის შემოქმედის მიერ ბოძებული ნიჭია, რომელიც მას ყოველგვარ ხელმწიფებაზე, იძულებაზე და ძალაზე აღმატებულად შეიქმს.
36. იმ ადამიანებმა, რომლებიც დიდ უბედურებად მიიჩნევენ ქონების დაკარგვას - ფულისას თუ მონებისას, დაე, უწყოდნენ, რომ ყოველთვის იმით უნდა დავკმაყოფილდეთ, რასაც ღმერთი გვაძლევს, და უპირველესად მადლი მივუძღვნათ ღმერთს ყველაფრისათვის. ხოლო როცა დადგება დრო ყოველივე იმის უკან დაბრუნებისა, რაც გვებოძა, მზადყოფნითა და დიდსულოვნებით უნდა აღვასრულოთ ესეც. ასე რომ, არ უნდა დავიტანჯოთ თავი იმაზე წუხილით, რასაც ღვთის ნებით მოვაკლდით, ანუ, უკეთ რომ ვთქვათ, უკან დავაბრუნეთ. და ეს იმის მსგავსია, როცა კაცი ვინმე სხვის ნივთს გამოიყენებს, ანდა სხვისი ქონებით ისარგებლებს და ვალს უკანვე დააბრუნებს ხოლმე, იგივე ითქმის შვილებზეც, რომელთაც ღმერთი აძლევს ადამიანს და ღმერთივე წაიყვანს, თუკი ინებებს.
37. კეთილი ზნის კაცმა არვითაარ შემთხვევაში არ უნდა გაჰყიდოს თავისი თავისუფლება ქონების შესაძენად, თუნდაც ეს ქონება ძალზე დიდი იყოს. ამქვეყნიური სიმდიდრე ხომ განქარვებად სიზმარს წააგავს, და ცხოვრბისეულ სიკეთეთ მხოლოდ მოჩვენებითი ბრწყნივალება აქვთ, ხანმოკლე და წარმავალი.
38. ჭეშმარიტი ადამიანური ღირსებებით შემკულმა გონიერმა ადამიანებმა ისე უნდა ეცადონ ღვთისმოყვარე და სათნო ცხოვრებას მიაღწიონ, რომ გამორჩეულად გაიბრწყინონ სხვა ადამიანთა შორის, მსგავსად სპეტაკ სამოსელზე მიბნეული ბრწყინვალე ძოწისა, ყველას მზერას რომ იტაცებს, რადგანაც ასეთი გულმოდგინე მცდელობის მეშვეობით უფრო საიმედო გახდება მათი მოშურნეობა სულიერ ღვაწლში.
39. კეთილგონიერმა ადამიანებმა ყოველთვის უნდა მოიხმარონ ხოლმე საკუთარი ძალები და მარად განმზადებული ჰქონდეთ თავიანთი სათნოებანი, რათა ყოველ წამს შეეძლოთ წინ აღუდგნენ ბოროტ ვნებებს, და ეს იმ ძალებით უნდა გააკეთონ, თავიანთ სულებში რომ შეუძენიათ, ანუ სათნოების მხედრობით, რაც ბუნებრივად აქვთ მომადლებული ღვთის მიერ. ამგვარი ძალები შემდეგია: ხორციელი სილამაზისა და სულისათვის მავნე ყველა გულისწადილის წინააღმდეგ - თავშეკავება და კეთილკრძალულება; გაჭირვებისა და სიღარიბის წინააღმდეგ - მოთმინება; მრისხანეიბსა და წყენის წინააღმდეგ - ურისხველობა; სხვათა განკითხვისა და გმობის წინააღმდეგ - მდუმარება, და კიდევ სხვა ძალნი, მსგავსი ამისა, რომელნიც ყველა ჭეშმარიტ მოსაგრეს შეუძლია შეიძინოს.
40. კაცი უცებ ვერ გახდები კეთილმსახური და ბრძენი; ეს ღრმა განსჯით, მეცადინეობით, სანგრძლივი ღვაწლითა და, რაც უმთავრესია, კეთილ საქმეთა აღსრულების გზით მიიღწევა, ამასთან, ადამიანს გულწრფელი სურვილი უნდა ამოძრავებდეს. კეთილი და ღვთისმოყვარე ადამიანი, ჭეშმარიტად შემცნობი ღმერთისა, მოსვენებას არ აძლევს საკუთარ თავს და ყოველივეს იმისთვის აკეთებს, რომ ღმერთს სათნო-ეყოს. მაგრამ, სამწუხაროდ, ამგვარი ადამიანები ჩვენს ცოდვილ ცხოვრებაში იშვიათნი არიან.