121. კერპების თაყვანისმცემლებმა რომ იცოდნენ, რას სცემენ თაყვანს, მაშინ არც მოშორდებოდნენ ღმერთს და ყოველივე იმაში, რაც არსებობს, ღმერთის მშვენიერ ქმნილებას დაინახავდნენ, რაც მას ადამიანისათვის დაუბადია.
122. ადამიანს, როცა ის გაბოროტებული და უკეთურია, შეუძლია მოკლას სხვა ადამიანი. ღმერთი კი განუწყვტლივ მოჰმადლის სიცოცხლის ნიჭს უღირს ადამიანთაც კი. იგი ერთია უშურველი და ყველას მიმართ უხვი და კეთილია. ინება მან, რომ არსებულიყო სამყარო, და იგიც შეიქმნა, არსებობა დაიწყო და აი, კვლავაც არსებობს. და ეს ყველაფერი ადამიანისათვის და მისი უკვდავი სულის ხსნისათვის იქმნა!
123. ნამდვილი ადამიანი ის არის, ვისაც ჭეშმარიტებით შეუცვნია, თუ რა არის სხეული, ანი, რომ სხეული ხრწნადია და წარმავალი, ხანმოკლე სიცოცხლის მქონე. ამგვარი ადამიანის სულსაც ის ეცოდინება, რომ სული ადამიანისა ღმრთისმიერია და ამიტომ - უკვდავი; ღვთის მიერ ადამიანის სხეულში შთაბერილი ეს უკვდავი სული იმისთვის შეერწყა ხრწნად და წარმავალ სხეულს, რომ ამ გზით გამოიცადოს, გამოიწრთოს, როგორც ოქრო ცეცხლში, და უკეთესი შეიქნას, ხოლო გაუმჯობესებულს კვლავ შეეძლოს ღმერთთან ამაღლდეს და თავის შემოქმედს შეუერთდეს. ღვთისშემცნობიც შეიქნება, ამგვარად, ის, ვისაც თავისი სული შეუცვნია, და ამის ძლით მართლიად და ღვთის სათნოდ ცხოვრობს, იგი არ მიენდობა სხეულს და არც აამებს მას. თავისი გონებით ჭვრეტს იგი ღმერთს, და იმ საუკუნო სიკეთეთაც ხედავს, რომელნიც ღმერთისაგან მოემადლება ადამიანის სულს.
124. სახიერმა და უშურველად უხვმა ღმერთმა თავისუფლება მიანიჭა ადამიანს ბოროტისა და კეთილის გარჩევაში, რადგან გონიერება მისცა. გონიერების წყალობით ადამიანს თვით მიეცა შესაძლებლობა თავისთვის სასურველი ამოირჩიოს - ბოროტი თუ კეთილი. მაგრამ ის სული, რომელიც სიკეთეს არ ამოირჩევს თავისთვის, მოკლებია გონიერებას. ამიტომაც თუმცა კი ყველა სხეულს აქვს სული, მაგრამ ვერ ვიტყვით, ყველა სულსაც აქვსო გონიერება. ამ გონიერებით აღჭურვილმა ადამიანმა, რომელიც შეიმეცნებს ამა სამყაროს და ყოველივე იმას, რაც კი არის მასში, ის უნდა შეიცნოს პირველ ყოვლისა, ვინც ყოველივე ამის შემოქმდეია. მაგრამ უკეთურ ადამიანს შეიძლება უნდოდეს სამყაროს შეცნობა, მაგრამ ვერ შეიმეცნოს ღმერთი; რადგან თავისდა საუბედუროდ ისიც შეუძლია, რომ არ სწამდეს მისი არსებობა და ჭეშმარიტების საწინააღმდეგოდ ფიქრობდეს. აი, ასეთი თავისუფლება აქვს მონიჭებული ადამიანს ბოროტისა და კეთილის გარჩევაში.
125. ღვთაებრივი განგებულებით ისეა განსაზღვრული, რომ სხეულის ზრდა-აღორძინების კვალად ადამიანის სულიც გონიერებით აღივსებოდეს, და მისი წყალობით შეეძლოს თავისთვის უკეთესი აირჩიოს. მაგრამ ყველა როდი ირჩევს კეთილს, და ასეთ ადამიანებს არა აქვთ გონიერება. ასე რომ, როგორც ზემოთ ვთქვით, ყველა სხეულს აქვს სული, გონიერება კი - არა. ღვთისმოყვარე გონება აქვთ კეთილკრძალულ ადამიანებს, ღირსთ, მართალთ, წმიდათა და კეთილთ, მწყალობელთა და კაცთმოყვარეთ. გონიერება ადამიანს ეხმარება ღმერთთან კავშირის დამყარებაში, მასთან თანაზიაარებაში.
126. მხოლოდ ერთია შეუძლებელი ადამიანისათვის - სიკვდილი აიცილოს თავიდან, უკვდავი იყოს ამქვეყნად თავის სხეულში. ღმერთთან ზიარების მიღწევა კი მას მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეუძლია, თუკი გულისხმაყოფს, როგორ და რა გზით მიიღწევა ეს. თუ დიდი სურვილი ექნება ამისა და გულისხმისყოფასაც შეიძენს რწმენითა და სიყვარულით, რაც მისი სათნო ცხოვრებითაც იქნება დადასტურებული, მაშინ ადამიანს შეუძლია ღმერთის თანამოსაუბრე შეიქნას.
127. თვალი ყოველივე ხილულს ხედავს, გონება კი ადამიანისა უხილავს მისწვდება. ღვთისმოყვარე გონება - ნათელია სულისა. ვისაც ღვთისმოყვარე გონება აქვს, იგი განათლებულია გულით და ძალუძს ღმერთი განჭვრიტოს თავისი გონებით.
128. არც ერთი კეთილი ადამიანი სირცხვილეული არ იქნება ღმერთის მიერ. ვინც კეთილი არ არის, იგი, რა თქმა უნდა, ბოროტია და სხეულის მოყვარე. დასაბამი სათნოებისა და კეთილმსახური ცხოვრებისა არის მოძაგება, უგულებელყოფა სხეულისა. თუკი ჩვენ საკუთაარი ნებით უარვყოფთ ყოველივე ამქვეყნიურს - წარმავალს, ხრწნადსა და ნივთიერს, და არა იძულებით - სიღარიბისა თუ უძლურების გამო, მაშინ მხოლოდ შევიქნებით ღირსნი საუკუნო და უხრწნელ სიკეთეთა დამკვიდრებისა ცათა შინა.
129. ვისაც ნამდვილად აქვს გონიერება, მან უწყის საკუთარი თავის შესახებ - რომ იგი არის მოკვდავი, ხრწნადი სხეულის მქონე ადამიანი. ხოლო საკუთარი თავის შემცნობმა კი სხვა ყოველივეს გამოც იცის, რომ ყველაფერი ღმერთის ქმნილებაა და მის მიერ ადამიანის ხსნისათვისაა დაბადებული. ამრიგად, ადამიანს ხელ-ეწიფება შემეცნება და გულისხმისყოფა ყოველივესი, და ისიც, რომ მართლიად სწამდეს - მის ნებაზეა დამოკიდებული. ასეთმა ადამიანმა კი მტკიცედ უწყის, რომ ცხოვრებისეული სიკეთეების უგულვებელმყოფელთ ძალზე მცირე შრომა და სიძნელე შეხვდებათ ხოლმე ამა ცხოვრებაში, ხოლო ნუგეშსა და მოსვენებას უდიდესს მიიღებენ ღვთისაგან სიკვდილის შემდეგ.
130. როგორადაც სხეულია უსულოდ მკვდარი, ასევე სულიც გონიერების გარეშე უმოქმედო და უნაყოფოა, და, რა თქმა უნდა. ისიც არ ძალუძს, რომ ღმერთი შეიმოსოს.
131. ერთს ოდენ ადამიანს უსმენს ღმერთი ამა ქვეყნიერ ქმნილებათაგან და მხოლოდ მას ერთს ევლინება, რადგან ღმერთი კაცთმოყვარეა, და სადაც არ უნდა იყოს ადამიანი, ღმერთი ყოველთვის მის გვერდით იქნება; მხოლოდ ადამიანია ღირსეული თაყვანისმცებელი ღმერთისა, და მხოლოდ მისთვის იცვლის ფერს ღმერთი.
132. ადამიანებისთვისავე შეჰქმნა ღმერთმა ცაც, ვაარსკვლავებითა და მნათობებით შემკული. ადამიანისთვის დაჰბადა აგრეთვე ეს დედამიწაც, და იგიც თავისი საარგებლობისთვის ამუშავებს მიწას, ისინი, ვინც ვერ შეიგრძნობენ ასეთ განგებულებას ღმერთისას, უგულისხმო და უცნობელი ადამიანები არიან.
133. სიკეთე ისევე უხილავია, როგორც ცათა შინა არსებული ყოველივე. ხოლო ბოროტება ხილულია ისევე, როგორადაც ხილულია ქვეყანასა ზედა არსებული ყოველივე. სიკეთე ისეთი რამაა, რომლის შედარებაც რაიმესთან შეუძლებელია, მაგრამ ადამიანს, ვისაც გონიერება აქვს მონიჭებული ღმერთისაგან, შეუძლია სიკეთე ამოირჩიოს თავისთვის. ერთს მხოლოდ ადამიანს აქვს უნარი ღმერთისა და მისი ქმნილებების შეცნობისა.
134. სულში გონება მოქმედებს, სხეულში კი - ბუნება. გონება დაჰფუფუნებს სულს, მისი სარგებლოსისათვის მოქმედებს, ბუნება კი - განხრწნის სხეულს. ბუნება ყველა სხეულში მოქმედებს, მაგრამ გონიერება ყველა ადამიანის სულს როდი აქვს! სწორედ ამის გამო ყოველი სული ვერ იხსნის თავს.
135. სული ამქვეყნად, დაბადებულივით, შობილივითაა. გონიერება კი ამა ქვეყანაზე მაღლად ჰგიებს, როგორც არადაბადებული, არაშობილი. ამა ქვეყნის, ხორციელი ცხოვრებისა და მიწიერ ქმნილებათა შემცნობ სულს, რომელსაც ნამდვილად სურს იხსნას თავი თვისი, უქცევ კანონად აქვს დადგენილი საკუთარი თავისთვის ის, რომ მარად, ყოველ წუთს მიელოდეს სიკვდილს, ამა ქვეყნიდან განსვლას და იმგვარ განკითხვას თავის მიერ ქმნულ საქმეთა, რომ ვერ გაუძლებს მრისხანე მსაჯულის მზერას, და ამდენად, აი, უკვე ახლა მისი სული დაღუპვისთვისაა განმზადებული. ამგვარად მზრახველი სული დაიცავს თავს კნინ და სამარცხვინო, ხორციელ სიამეთაგან.
136. ღმერთმა ადამიანს დედამიწაზე დაბადება და სიკვდილი განუსაზღვრა, ხოლო ცათა შინა კი - სისრულე ყოველივესი და უცვალებელი არსებობა. ყოველივე კი ადამიანისა და მისი უკვდავი სულის ხსნისათვის შეჰქმნა სახიერმა შემოქმედმა. ღმერთმა, რომელიც უამისოდაც არ საჭიროებდა არავითარ სიკეთეთ, ადამიანისათვის განმზადა ცანი, დედამიწა და ბუნებრივი მოვლენები, და მათი მეშვეობით მოპმადლა მას ყოველგვარი სიკეთე.
137. მოკვდავი - უკვდავს არის დაქვემდებარებული, და მას ემსახურება, ანუ ყოველივე არსებული - ადამიანს ექვემდებარება და მას ემსახურება კაცთმოყვაარე და თავისი არსით სახიერი ღმერთის განგებულებით.
138. გლახაკი დავრდომილი, ვისაც ძალი არ შესწევს ზიანი მიაყენოს სხვას, ანთუ შესცოდოს, ვერ ჩაითვლება კეთილმსახურად მოქმედ ადამიანად, ასეთად მხოლოდ ის შეიძლება ჩაითვალოს, ვისაც ძალი შესწევს სხვას ზიანი მიაყენოს, ანთუ შესცოდოს, მაგრამ ბოროტისათვის არ გამოიყენებს თავის ძალებს, არამედ მარად შეიწყალებს დამცირებულთ და თავისი გონიერების გამო კეთილმოშიშ ცხოვრებას ეწევა ღმერთის წინაშე. სწორედ ამგვარი ადამიანი შეიქნება სიკვდილის შემდგომ თანაზიარი მართალ მორწმუნეთა ნეტარებისა.
139. ჩვენი დამბადებელი ღმერთის კაცთმოყვარებისა გამო ხსნისაკენ ბევრ გზას მივყავართ; მრავალგვარად მოიქცევიან ჩვენი სულები ჭეშმარიტებისაკენ, რომელიც ზეცად აღიყვანს მათ. სათნოებისა და კეთილ საქმეთათვის ჩვენი სულები ჯილდოს მიიღებენ, ცოდვათათვის კი სასჯელი მოგველის.
140. ძე - მამაშია, სულიწმიდა - ძეში, და მამა - ძეში და სულიწმიდაში. რწმენის ძლით მამისა, ძისა და სულიწმიდისა მისწვდება ადამიანი ყოველივე უხილავსა და გონებისათვის მისაწვდომს. რწმენა კი თავისულფალი ნებისმიერი ძალისხმევაა სულისა, რომელსაც ყოველივე სჯერა, რაც ღმერთისაგან გვეუწყა საღმრთო წერილისა და წინასწარმეტყველთა გზით.
141. ზოგჯერ, რაღაც გარემოებისა თუ გაჭირვების გამო ადამიანი იძულებულია დიდი მდინარე გადაცუროს, და თუ ის ფხიზლად იქნება ამ დროს, თავს დააღწევს ხიფათს და ცოცხალი დარჩება, რადგანაც რა მძაფრიც არ უნდა იყოს დინება და რა მძვინვარედ არ უნდა სცემდნენ ტალღები, დაე, თუნდ ნავიც მთლიანად წყლით გაივსოს, იგი იხსნის თავს, ნაპირამდე გამოაღწევს, სადაც რაიმეს ჩაავლებს ხელს და ხმელზე გამოვა; მაგრამ თუკი ასეთი განსაცდელის ჟამს ადამიანი მთვრალია, იგი აუცილებლად დაიღუპება, დაე, თუნდ, მთელის ძალით ეცადოს ნაპირთან გამოცურვას - ღვინისაგან დაუძლულრებული ბოლოს იგი ტალღებისაგან შთაინთქმება და ცოცხალთა შორის აღარ მოიხსენება. აი, ამგვარადვეა სულიც ადამიანისა, რომელიც ამა ცხოვრების მდინარების ბობოქარ ტალღებსა და ორომტრიალშია შთავარდნილი; მას თავით თვისით არ შეეძლება თავი დააღწიოს ამ ტალღებს და იხსნას თავი დაღუპვისაგან იმის გამო, რომ ხორციელ სიამეთაგან არის მთვრალი და თავის ბოროტ ვნებებს დამონებია. ამიტომ არც იმის შეცნობა ძალუძს ჭეშმარიტებით, თუ რას წაარმოადგენს თვითონ, - კერძოდ კი იმისა, რომ იგი ღვთაებრივი წარმოშობისაა და ამიტომ სულით უკვდავი, მაგრამ ამქვეყნად ცხოვრებისას უკვდავი სული შეერთებულია ნივთიერ, მოკვდავ სხეულთან, რომელიც ბოროტ ვნებათა საშუალებით რწმენისაგან განაშორებს მას. სული გამოიცდება იმით, რომ სხეულის მეშვეობით საცთურს ეძლევა და თუ ძლეულ იქნა ხორციელ ვნებათაგან, დაიღუპება. აი, ასეთ მდგომარეობაშია ადამიანის სული ამქვეყნად, სხეულთან შეერთებული, და თუ ის მთვრალი კაცის მსგავსად უგულებელჰყოფს საკუთარ თავს, უცნობელი იქნება ღმერთისა და არ იზრუნებს სულის ხსნისათვის, მაშინ იგი იღუპება და აღარ მიითვლება ცხოვნებულთა შორის, რადგანაც სხეული, ადიდებული მდინარის მსგავსად ხშირად წაგვიტაცებს ხოლმე ხორციელ სიამეთა მორევისაკენ, და თუ ყოველთვის ფხიზლად არ ვიქენით, ადვილად დავიღუპებით.
142. გონიერი სული ადამიანისა, რომელიც ურყევად და მტკიცედ დგას თავის კეთილ განზრაზვაზე სათნოებით იცხოვროს, მსგავსად მხედრისა, აღვირს ამოსდებს და დაიურვებს თავის თავში რისხვას, ბილწ გულისწადილთ და სხვათა გაკიცხვის სურვილს - ამ უბოროტეს და უუგუნურეს ვნებებს ადამიანის სულისა. და იმისთვის, რომ მარად ებრძოდა ამ ბოროტვნებებს თავის სულში დასძლევდა კიდეც მათ, ბოლოს იგი გვირგვინოსან იქმნება ღმერთის მიერ და ღირსი შეიქნება ცათა შინა დამკვიდრებისა. ყოველივე ეს ის კეთილი საზღაურია მის მიერ დათესილ და მომუშაკებულ კეთილ საქმეთათვის, შემოქმედი რომ მიაგებს ქვეყნის დასასრულს.
143. ჭეშმარიტად გონიერი კაცი სულს არ აღიშფოთებს და არც შურით დაიტანჯება, როცა ბოროტ ადამიანთა ბედნიერ ყოფას და უღირსთა კეთილდღეობას ხედავს ამქვეყნიურ ცხოვრებაში, რადგან მას სძაგს ხორციელი სიამენი. უგნურ, უგულისხმო ადამიანს კი პირიქით ემართება ხოლმე, რადგან, გონიერისაგან განხსვავებით, არ უწყის, რომ ამქვეყნიური ბედნიერება არამდგრადია. ცხოვრება ამქვეყნად ძალზე ხანმოკლეა და ღმერთის მსჯავრიც განკითხვის დღეს მიუკერძოებელია. გონიერ სულს კი სჯერა: ღმერთი არ უგულებელყოფს და არ მოაკლებს მას ყოველივე იმას, რაც აუცილებელია მისი საზრდოობისათვის.
144. ხორციელი სიამეებით ცხოვრება და ტკბობა დიდი სიმდიდრითა და ძალაუფლებით - სიკვდილს ნიშნავს სულისთვის, და პირიქით - მოკვდინება სხეულისა და, ამავ დროს, განუწყვეტელი მადლის მიძღვნა ღმერთისათვის ყველაფრის გამო - არის სიცოცხლე სულისა და ის ვიწრო გზა, რომელსაც საუკუნო ნუგეშისცემისაკენ მივყავართ.
145. გონიერი სული ადამიანისა მოიძაგებს ნივთიერ მომხვეჭელობას და ხანმოკლე ცხოვრებას ამა ქვეყნისა, რომელთა სანაცვლოდ ზეციურ ნუგეშისცემას ირჩევს თავისთვის, საუკუნო ნეტარ ცხოვრებას, რომელსაც მიიღებს კიდეც ღმერთის წყალობით თავისი სათნო და კეთილმსახური ცხოვრებისათვის.
146. შებილწული სამოსით შემოსილნი იმ ადამიანთა სამოსსაც შებილწავენ, რომლებიც მიეახლებიან მათ. ამგვარადვე ბოროტი ზნისა და გამოუსწორებელი ყოფა-ქცევის ადამიანებიც, ურთიერთობა აქვთ რა უმწიკვლო ადამიანებთან, თითქოსდა ლაფით მოსვრიან ხოლმე მათს სულებს უღირსი სიტყვით.
147. დასაბამი ცოდვისა - ბილწი გულისწადილია, რომლის მიზეზითაც გონიერი სულიც შეიძლება დაიღუპოს, ხოლო ხსნის დასაბამად და ზეციური სასუფევლის საწყისად ადამიანის სულისათვის სიყვაარული შეიქნება ხოლმე.
148. უგულისყუროდ მიგდებული და ჯეროვან მზრუნველობას მოკლებული სპილენძის რამ საგანი ჟანგით წახდება ხოლმე, რადგან დიდი ხანი დებულა სადმე ფუთაში და არც საქმეში მოუხმარია ვინმეს. ასევე უხმარი შეიქნება ხოლმე ადამიანის სულიც, რომელიც უმოქმედოდაა, არ ზრუნავს იმისთვის, რომ სათნოდ იცხოვროს და ღმერთს მიექცეს, არამედ, პირიქით, ბილწ გულისწადილთ დამონებული ბოროტ საქმეებს შედგომია და ღვთის მფარველობასაც მოკლებია; ასეთ სულს ბოროტი ეუფლება და შესჭამს, ის ბოროტი, რომელიც სულის ამგვარი მცონარების მიზეზით სხეულში ჩაისახება და აღორძინდება ხოლმე, და სულიც ამის გამო ყოვლად უხმარი და ხსნისათვის უვაარგისი შეიქნება.
149. ღმერთი სახიერია, უვნებელი და უცვალებელი. შეიძლება ვინმე ძმაგაგან კეთილმსახურად აღიარებდეს სახიერ ღმერთს და ჭეშმარიტებით სწამდეს, რომ იგი უცვალებელია, მაგრამმ ამავე დროს უგულისხმობით ჰგონებდეს, რომ ღმერთI, სახიერი და უცვალებელი ხარობს ადამიანის კეთილ საქეთა გამო, და ბოროტის გამო კი სწუხს, ზურგს აქცევს ბოროტ ადამიანებს, მაგრამ როცა ის უკანასკნელნი მოინანიებენ თავიანთ შეცთომილებას, კვლავ შეიწყნაარებს მათ და თავის მოწყალებას მოუვლენს. თუკი ვინმე ძმათაგან გმგვარად ფიქრობს, მას უნდა ვუთხრათ, რომ ღმერთს არც უხარის და რმერთი არც მრისხანებს, რადგანაც სიხაარული და მრისხანება ცვალებადი სულის ვნებეიბა, უჯეროა და არაჭეშმარიტი, თუკი ადამიანი ფიქრობს, რომ ღმერთი ან კარგად გრძნობს თავს, ან ცუდად ადამიანის საქმეთა გამო. ღმერთი სახიერია და მხოლოდკეთIლ საქმეებს იქმს, ზიანს აარავის არ აყენებს და მარად ერთი და იგივეა. ჩვენ კი ცვალებადნი ვაართ - როცა სიკეთეს ვიქმთ, ღმერთთან ზიარებაში ვართ მასთან მსგავსებისა გამო, ხოლო როცა ბოროტს დავემონებით და უღირს საქმეებს ვიქმთ, მოშორებულნი ვართ მისგან - მასთან ჩვენი უმსგავსოებისა გამო. როცა სათნოდ ვცხოვრობთ - ჩენ, ადამიანები, ღვIსანი ვართ და მის მიერ ვჰგიებთ, ხოლო როცა ბოროტს ვემონებით - მისგან უარყოფილნი შევიქნებით ხოლმე. რადგან ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ ღმერ%თი მრისხანებს ჩვენზე, არამედ ეს ჩვენი ცოდვები საშუალებას არ აძლევენ მას შემოვიდეს ჩვენში, თავისი თანაზიარი გაგვხადოს და ღვთაებრივად გაბრწყნიდეს ჩვენით. დემონებს კი, პირიქით, ჩვენი ცოდვები ხელს უწყობენ შემოვიდნენ ჩვენში, გვტანჯონ და კიდევ უფრო მოგვაშორონ სახიერ ღმერთს. მაგრამ თუკი შემდეგ ლოცვითა დასათნო ცხოვრებით ჩვენ ცოდვათა მოტევებას მოვიპოვებთ, ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ ვაამეთ ღმერთს და მრისხანება ჩვენდამი წყალობით შსევუცვალეთ. არა, ესლ მხოლოდ იმას ნიშნავს, რომ ამით, ღმერთისადმი ჩვენი მოქცევის გზით, ჩვენ განვკურნეთ საკუთარი თავი ჩვენში დაბუდებული ბოროტებისაგან და კვლავ შევიქენით შემძლედ იმისა, რომ ღმერთის სახიერება ვიგემოთ, მისი თანაზიარნი შევიქნეთ. ასე რომ, მტკიცება - ღმერთი ზურგს აქცევს და მოშორდებაო ბოროტ ადამიანს, - იმას როდი ნიშნავს, რომ მზე ემალება ბრმას.
150. კეთილმსახური ადმიანის სულმა ყოველმხრივ იცის ღმერთი, რადგანაც კეთილმსახური ცხოვრება სხვა არაფერია, თუ არა აღსრულება ღვთის ნებისა, ღვთის ნების აღსრულება კი ნიშნავს კიდეც ჭეშმარიტებით ცოდნას ღმერთისა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, თუკი ვინმე უშურველია, კეთილად კრძალული, მშვიდი, უხვი მოწყალებაში, ურისხველია და ძმათა მოყვარე, და მარად ცდილობს ის აკეთოს, რაც ღმერთს სურს, მაშინ ამგვარი ადამიანი ღვთის ნების მყოფელია და ჭეშმარიტებით შემცნობიც ღმერთისა.
151. ღმერთის ცოდნა და მისი შიში საკურნებელია ხორციელ ვნებებს დამონებული სულისათვის. ამიტომაც როცა ადამიანის სული უცნობელია ღმერთისა, მაშინ ხორციელი ვნებები განუკურნავად დარჩენილნი, წახდენენ და საბოლოოდ დაღუპავენ კიდეც სულს. ამგვარი სული იხრწნება მასში არსებული ბოროტების გამო, რიგორც სხეულიც ადამიანისა დიდი ხნის წყლულისაგან. მაგრამ ღმერთს ხელი არა აქვს ამაში, იმიტომ, რომ მან ადამიანს, სრულ თავისუფლებასთან ერთად, მცნობელობის უნარიცა და გონიერებაც მოჰმადლა.
152. ღმერთმა ადამიანი მცნობელობითა და გონიერებით აღჭურვა, რადგან სურდა ვნებათაგან და ნების მიერი ბოროტებისაგან განეთავისუფლებინა იგი, და თავისი სახიერებით უნდოდა უკვდავად ექცია მოკვდავი ადამიანი.
153. წმიდა და ღვთისმოყვაარე სულში არსებული გონება ჭეშმარიტებით ხედავს ღმერთს - არაშობილს, უხილავს ხორციელ თვალთათვის, ადამიანის ენით გამოუთქმელს, ერთიანს, წმიდას წმიდათათვის გულით.
154. უხრწნელი გვირგვინი, სათნოება და ხსნა ადამიანის სულისათვის არის დათმენა ყოველგვაარი უბედურებისა და, იმავდროს, ყოველივესათვის ღმრთისადმი მადლის მიძღვნა. ხოლო აღვირასხმა მრისხანებისა, ენისა, გამოთმოყვარებისა და ხორციელ სიამეთა ნდომისა უდიდესი შეწევნაა სულისათვის.
155. ის, რისი ძლითაც ვართ ჩვენ ამქვეყნად - არის ღმერთის განგებულება, და არსად არ არის ისეთი ადგილი, რომელსაც არ შეეხება ეს განგებულება. ეს განგებულება კი არის თვითაღმასრულებელი სიტყვა ღვთისა, წარმომშობი ამა ქვეყნის შემადგენელი ნივთიერებისა, განმამზადებელი და განმამშვენიერებელი ყოველივე არსებულისა. ნივთიერი ქმნილებისათვის შეუძლებელია მშვენიერი სახე მიიღოს სიტყვის გონიერი ძალის გარეშე, იმ სიტყვისა, რომელიც არის ხაატი, სიბრძნე და განგებულება ღმერთისა.
156. მეხსიერების ძალისხმევით აღგზნებული ბილწი გულისწადილი არის ძირითადი მიზეზი წყვდიადის მონათესავე ვნებებისა, ადამიანს რომ იმონებენ და ღუპავენ. ამგვარი ბილწი გულისწადილის გახსენებით მოწყლულმა სულმა ადამიანისა არ უწყოს ჭეშმარიება საკუთარი თავის შესახებ, კერძოდ კი ის, რომ იგი არის ღვთის მიერ სულშთაბერილი და ისე მიეცემა ხოლმე ცოდვას, რომ არ ფიქრობს უდიდეს უბედურებასა და სატანჯველზე, რომელსაც იგი, უგნური სული, სიკვდილის შემდგომ მიემთხვევა ღმერთის განგებულებით.
157. ყველაზე დიდი სენი ადამიანის სულისა, რომელიც ღუპავს მას, არის დავიწყება ღმერთისა და აქედან გამომდინარე ამპარტავნება. ბოროტის მოსურვება სხვა არაფერია, თუ არ მოკლება სიკეთისაგან, სიკეთე კი ჩვენთვის იმაში მდგომარეობს, რომ ხალისით ვაკეთოთი ყოველივე ის, რაც ღმერთს სათნო-ეყოფა.
158. ამქვეყნიურ ქმნილებათაგან მხოლოდ ერთს - ადამიანს - აქვს უნარი ღმერთის მიღებისა თავის თავში, რადგან მხოლოდ ამ ცოცხალ ქმნილებასთან ლაპარაკობს ღმერთი: ღამით სიზმრისეულ ჩვენებათა საშუალებით, დღისით კი - გონების გზით. თავის ღირსეულ ადამიანებს იგი მრავალს განუცხადებს წინასწარ და საჩინოდ მიანიშნებს კიდეც მომავალ საუკუნო სიკეთეთ.
159. მართლიად მორწმუნე, თავისუფალი და თავისი ნების ბატონ-პატრონი ადამიანისათვის სულაც არ არის შეუძლებელი ღმერთის შეცნობა. ხოლო თუკი გსურს იხილო იგი, ანუ განცხადებულად ჭვრეტდე შემოქმედს, მაშინ მოიხილე ირგვლივ ყოველივე და გულისხმაყავი, თუ ვით კეთილმოწყობილი და მშვენიერია სამყარო, ვით კეთილგანგებულია ამქვეყნად ყოველივე, რაც ყოფილა და რაც არის მისი სიტყვისამებრ. ყოველივე ეს ღმერთის ქმნილებაა და ყოველივე ეს ღმერთმა ადამიანის ხსნისათვის შეჰქმნა!
160. წმიდანად ის იწოდება, ვინც განშორებია ბოროტსა და ცოდვებს. ამიტომაც ადამიანისათვის უდიდესი სიკეთეა ამგვარი სრულყოფილება, როცა ის არ არის ბოროტი და ამით სათნოეყოფა ღმერთს.
161. დარქმეული სახელი - არის აღნიშვნა და გამოყოფა ერთისა მრავალთა შორის. ამიტომაც უდიდესი უგნურებაა ფიქრი იმისა, რომ ღმერთს, რომელიც ერთადერთია, თავისი თანამოსახელე ჰყავდეს, რადგანაც თვით სიტყვა “ღმერთი” აღნიშნავს “დაუსაბამოს”, ყოველივე რომ ადამიანისათვის შეუქმნია.
162. თუკი იცი, რომ ბოროტი საქმენი გაქვს, მოიკვეთე ისინი და მხოლოდ სიკეთეს სასოებდე, რადგანაც ღმერთი სამართლიანია და კაცთმოყვაარე.
163. ღმეთის მცნობელია ის ადამიანი ( და ღმერთმაც იცის იგი), რომელიც ცდილობს მარად, განუშორებლად ღმერთთან იყოს, ხოლო ღმერთისაგან განუყრელი ადამიანი ყოველივეში კეთილია და ყველა გრძნობისმიერი სიამისაგან კრძალული; იგი უარს ამბობს ყოველგვარ ხორციელ სიამეზე არა ქონებისა თუ შეძლების უქონლობის გამო, არამედ მხოლოდ თავისი ნებითაა თავშეკავებული, საკუთარი თავისუფლი არჩევანით.
164. მადლობელი იყავი ხოლმე იმ ადამიანისა, ვინც რაიმე წყენას მოგაყენებს, და ამით ღმერთს შეიძენ მეგობრად. არავის არ უთხრა გმობის სიტყვა, ან რაიმე ცუდი შენს მტერზე. იღვაწე სიყვარულით, კრძალულებით, მოთმინებით, თავშეკავებით და სხვა მსგავსი ქველის საქმეებით, რადგანაც ყოველივე ეს არის კიდეც ღმერთის მცნობელობა: სიმდაბლითა და სხვა სათნოებების ძლით შენ ჭეშმარიტებით შეუდგები ღმერთს. ეს კი, ანუ ღმრთის სათონმყოველი ცხოვრება ყველას როდი ძალუძს, არამედმხოლოდ გონიერ სულს.
165. ამას კი, რასაც ახლა გეტყვით, მე იმათ წინააღმდეგ ვამბობ (და აგრეთვე მდაბალთა გულისხმისყოფისათვის), რომელნიც კადნიერდებიან და ამტკიცებენ - მცენარეებსა და ბალახ-ბულახს სული თუ სამშვინველი აქვთო. ამგვართა წინააღმდეგ ვიტყვი, რომ მცენაარეებს ღმერთისაგან ბუნებრივი სიცოცხლე აქვთი მინიჭებული, და არათუ სული, არამედ სამშვინველიც არამც და არამც არა აქვთ. ადამიანი გონიერ ცხოველად იწოდება იმიტომ, რომ იგიც ცხოველთა მსგავსად ხორციელად იშვება, იზრდება, ცოცხლობს და ბოლოს კვდება, მაგრამ არ შეიძლება ამის გამო ისიც ვამტკიცოთ, რომ ყოველივე ამგვარს, რაც ხორციელად იშვება, იზრდება, ცოცხლობს და კვდება, ადამიანის მსგავსად სული აქვს. ცოცხალი არსებანი ღმერთის ქმნილებათაგან ოთხი სხვადასხვა სახისაა; ერთნი უკვდავნი და განსულიერებულნი არიან ღმეთის მიერ - ასეთებად ზეციურ ანგელოზებს ვჰგონებთ; სხვებს ღმერთისაგან გონიერება, სული და სამშვინველი აქვთი მინიჭებული - ესევითარნი ჩვენ ვართ, ადამიანები; მესამეთ ღმერთმა მხოლოდ სამშვინველი, ხორციელი სიცოცხლე მიანიჭა - ამგვარნი არიან ცხოველნი, ფრინველები, თევზნი, ქვეწარმავალნი და მისთანანი; და ბოლოს მეოთხე სახის ქმნილებას მხოლოდ ფიზიკური სიცოცხლე აქვთ მინიჭებული - ასეთნი კი მცენარეები არიან. სიცოცხლე მცენარეებში სამშვინველის გარეშეც არსებობს, გონიერებისა და უკვდავების გარეშე, ადამიანის სული კი მარად მოძრავი და უკვდავია.
166. როცა შენში ჩაისახება ხოლმე სურვილი ერთ-ერთი გრძნობისმიერი სიამოვნების გამო, ეცადე, რომ მაშინვე არ იქნა გატაცებული ამით, არამედ, რამდენადაც კი ძალგიძს იმ წუთას, განიშორე იგი თავისაგან, მოიხსენე სიკვდილი და იმაზე იფიქრე, თუ რამდენად უარესი იქნება შენთვის სიკვდილის მოსვლის ჟამს ის გაგახსენდეს, რომ საცთურის მიერ იქენი ძლეული.
167. სახიერმა ღმერთმა ჯეროვნად განაგო, როცა ზღვარი დაუდო ბოროტებას ადამიანებში იმით, რომ გონიერება, გულისხმისყოფა და კეთილისა და ბოროტის გარჩევის უნარი მიანიჭა მათ. და ჩვენც, შევიმეცნებთ რა, რომ ბოროტება მხოლოდ ზიანს გვაყენებს, გავურბით მას. მაგრამ უგნური ადამიანი ბოროტებას შედგომია და განიდიდება კიდეც ბოროტებით, მსასოებელი ამ ბოროტისა: იგი თითქოსდა ბადეშია გაბმული, ფართხალებს და ძალი არ შესწევს, რომ თავისით გაითავისუფლოს თავი ბოროტისაგან, რათა ჭეშმაარიტებით იხილოს ღმერთი და მცნობელი იყოს მისი, რომელმაც ყოველივე ადამიანის ხსნისა და განღმრთობისათვის შეჰქმნა.
168. მოკვდავი ადამიანი იმგვარად უნდა ზრუნავდეს საკუთარ თავზე, რომ მარად ახსოვდეს - სიკვდილი მომელისო, რადგან ნეტარი უკვდავება მხოლოდ ყოვლად ღირსი სულის ხვედრია, იმ ადამიანისა, რომელსაც ამქვეყნად კეთილად და სათნოებით უცხოვრია, ხოლო როცა ადამიანის სული ბოროტია და ამქვეყნად უღირსად უცხოვრია, მისი საბოლოო ხვედრი საუკუნო სიკვდილია.
169. როცა შენს სარეცელზე ძილად მისვლად განემზადეები, მადლობით მოიხსენე ხოლმე შენს გულში სახიერი ღმერთის კეთილმოქმედებანი შენს მიმართ და მისი სამართლიანი განგებულება. მაშინ, აღვსებული ამ კეთილი ფიქრებით, შენ სრულიად განმხიარულდები სულით, სულიერად განმხნევდები, და შენი სხეულის ძილიც - მღვიძარება იქნება შენი სულისათვის, ხოლო თვალთა დახუჭვა - ჭეშმარიტი ხედვა ღმერთისა; მდუმარებაცა შენი ბაგეებისა, აღსავსე სიკეთის შეგრძნებით, მთელის შენი არსებიდან აღუვლენს ღმერთს დიდებას და მთელის გულით მიუძღვნის მას მადლს, რადგანაც თუკი ადამიანში არ არის ბოროტება, მაშინ ეს მადლის მიძღვნაა შემოქმედისათვის, და მხოლოდ ეს ყველაზე მეტად სათნოეყოფა ღმერთს, ყოველგვარ მრავალსასყიდლის მსხვრპლზე უფრო ძვირფასია მისთვის, რომელსაც შვენის დიდება ძითურთ და სულიწმიდუთურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ!