სულიერ მოძღვარზე

სულიერი მამობა ესაა სხვათა უბედურებათაგან შეიკრიბო საკუთარი მწუხარებანი
წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი

თუ მოძღვარი უღირსად ცხოვრობს და იმას არა იქმს, რასაც ასწავლის, შენ არ მისცემ უფალს პასუხს ამისთვის. შენ რაჲ, თუ ის ცუდად ცხოვრობს? იგი თვით მისცემს პასუხს და დაისჯება. მოძღვარი ისეთივე სუსტია, როგორც ნებისმიერი თქვენთაგანი და ამიტომ არცაა გასაკვირი, თუ სცოდავს, როგორც ადამიანი. ამისთვის გმართებს მისთვის ლოცვა, რათა გამოსწორდეს; ეს ყველას სარგებლობას მოუტანს. თუ სწორად ასწავლის და შეუფერებლად ცხოვრობს, შეხედე – უსმინე მოძღვრებს და ნუ მიბაძავ მათ, თუ ცუდად ცხოვრობენ. ასე ურჩია ქრისტემ მწიგნობრებსა და ფარისევლებზე: ყოველსა უკვე რაოდენსა გვეტყოდიას თქუენ დამარხვად, დაიმარხეთ და ყავთ, ხოლო საქმეთა მათთაებრ ნუ იქმთ, რამეთუ თქვიან და არა ყვიან (მათე 23, 2-3)
ტიხონ ზადონელი

მოძღვარს მრავალ საცთურთან უწევს ბრძოლა, და მის წინააღმდეგ განსაკუთრებულად იბრძვის ეშმაკი თავის მსახურებთან ერთად. სწორედ ამიტომაც მას ღვთის განსაკუთრებული შეწევნა და გაძლიერება სჭირდება. და როგორც ყველა ადამიანს, შენც, სულიერ შვილს, ლოცვა გმართებს მისთვის, რათა გააძლიეროს იგი ღმერთმა და განამტკიცოს. კეთილდღეობა სახლისა ოჯახის წინამძღოლზეა დამოკიდებული, მხედრის წარმატება – მხედართმთავარზე, კეთილი ნაოსნობა – მესაჭეზე. მაშ, ილოცე, რათა მოძღვარი იყოს ბრძენი და კეთილი, და ქრისტეს სამწყსოც იქნება კეთილწარმატებული.
ტიხონ ზადონელი

ნუთუ შენ უარყოფ და უპატიოდ გაისტუმრებ მეფის მიერ მოგზავნილ მსახურს მხოლოდ იმის გამო, რომ მას ძველი, ჭუჭყიანი შესამოსელი აცვია და დიდებული ეტლით არ მოსულა შენთან, არამედ ფეხშიშველი გამოგცხადებია და ასე მოურთმევია შენთვის ხელმწიფის წერილი, მისი ანდერძი, რომლითაც მეფე მთელს თავის სამეფოსა და სამკვიდრებელს სწორედ შენ გიანდერძებს?! ნუთუ ყოველივე ამაზე უარს იტყვი მხოლოდ იმის გამო, რომ მეფის მსახური არ მოგეწონება და უღირსად მიიჩნევ მას?! რა თქმა უნდა, ასე არ იქმ, მეტიც, დიდის პატივითაც მიიღებ უაღრესი სიხარულის მომტან მსახურს, და სწორიც იქნები. ხოლო თუ ასე არ მოიქცევი, იცოდე, რომ მეფის უდიდესი რისხვა დაგატყდება თავს და სასტიკად დაგსჯის! თუ ასეა ქვეყნიური მეფის გამო, რატომ უგულებელსყოფ ზეციური მეუფის ანდერძს, მომადლებულს შენთვის, რომელშიც იგი თავის ძედ, მემკვიდრედ გაცხადებს და ზეციურ სამარადისო სამეფოს გაძლევს სამემკვიდროდ დაუსრულებელი საუკუნეებისათვის, და უგულებელსჰყოფ იმის გამო, რომ მისი მსახური უღირსად ჩაცმული და უდიერი გეჩვენება! განა იქნება ამაზე მეტი უგუნურება?!...
წმ. სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი

ჩვენ მოძღვრებისაგან გაცილებით მეტად ვართ დავალებულები, ვიდრე ჩვენი ხორციელი მამებისაგან, რომლებიც ჩვენ ამ ქვეყნისა და ამ ქვეყანასთან ერთად საცხოვრებელად გვაჩენენ, ხოლო ისინი კი - ზეცისა და ღმერთთან ერთად მარადიული ცხოვრებისათვის.
წმ. იოანე ოქროპირი

მღვდელბს, განურჩევლად ყველას, პატივი მიაგე, ხოლო კარგების რჩევას მიჰყევი.
წმ. ნილოს სინელი

თუკი არ იცი მღვდელი ღირსია თუ არა მღვდლობის ხარისხის, ნუ მოიძულებ მას. ქრისტეს მცნების გამო როგორც ოქროს ვერ მოაკლებს ბრწყინვალებას ჭუჭყი, კიდევაც რომ დაფაროს იგი, როგორც სუფთა მარგალიტს ვერაფერს ავნებს უსუფთაო და უკეთური საგნების შეხება, ამის მსგავსად მღვდლობა არ იბილწება ადამიანისაგან, კიდეც რომ არ ყოფილიყო ის მღვდლობის ღირსი ხარისხის მიღების დროს.
წმ. ეფრემ ასური

ღმრთის წყალობა ისეთი არაა, რომ მღვდლის სათნოებებზე იყოს დამოკიდებული.
წმ. იოანე ოქროპირი

როდესაც მრევლი ზოგიერთ მოძღვარს ხედავს, რომელიც თავისი საქციელით არ შეესაბამება თავის ხარისხის ღირსებას, შფოთდება და ორჭოფობს, არის კი ნამდვილად ღმრთისმსახურება ის, რასაც ეს მოძღვრები ასრულებენ? ასეთი ერისკაცების დასამშვიდებლად და სანუგეშოდ წმიდა იოანე ოქროპირის ნათქვამს მოვიტანთ: „მღვდელი მხოლოდ პირს აღებს, დანარჩენს კი ღმერთი აღასრულებს“ - ჭეშმარიტია წმიდა ოქროპირის შენიშვნა! მთესველი ხანდახან ჭუჭყიანი ხელით თესავს მარცვალს, მაგრამ ამის მიუხედავად ღმრთის კურთხევით მინდვრები მდიდარ მოსავალს იძლევა.
ნოვგოროდის ეპისკოპოსი იაკობი

წმიდა მოძღვრება არ კარგავს თავის სიწმიდეს იმით, რომ ცოდვილი ბაგეებით იქადაგება.
მოსკოვის მიტროპოლიტი ფილარეტი

როდესაც სასარგებლო სიტყვა გესმის, ნუ განსჯი მას, ვისგანაც გესმის, რომ არ მოიკლო სასარგებლო სწავლება.
აბბა თალასე

ჩვენ (მოძღვრები) სინდისის ხმის მოთხოვნის თანახმად უნდა ვიღწვოდეთ, რათა ჩვენს გამო ეკლესიისთვის არავინ დაიღუპოს.
მღვდელმოწამე კიპრიანე კართაგენელი

თუ გინდა, რომ რჩეულ ჭურჭელად იქცე, წყრომა არ დაიტოვო მოძღვრის მიმართ, ეცადე ემონო ღმერთს და მოიპოვო მორჩილება.
ღირსი მამა ეფრემ ასური

შეიყვარე ღვთისმსახურნი, ისინი მრავალმოწყალე ღმერთის მეგობრებია და ღმერთთან ჩვენი და მთელი სამყაროს ქომაგები არიან.
ღირსი მამა ეფრემ ასური

ვისაც სძულს მღვდელი, მას მისი ღმერთიც სძულს.
ღირსი მამა ეფრემ ასური

მღვდელთან მისვლამდე ღმერთს შეევედრე, რათა შეგიწყალოს და მოძღვარს ის ათქმევინოს, რაც შენთვის სასარგებლო იქნება, ამის შემდეგ კი რწმენით აღასრულე ღვთივგანბრძნობილ მამათა ნათქვამი და ღმერთი სიმშვიდეს მოგმადლებს.
ღირსი ესაია ეგვიპტელი

წინამძღვრებს მართებთ ყველაზე მეტი შრომა გაწიონ, როცა მითითებებს იძლევიან, ხოლო საკუთარ თავზე ფიქრისას ხელქვეითებზე მეტი თავმდაბლობა მოეთხოვებათ.
ღირსი მაკარი ეგვიპტელი

უკიდურესი მონდომებით და დიდი სიფრთხილით შეეცადე იპოვო მოღვაწე მამა, რომელიც უცოდველად წაგიძღვება და ცხოვრების მაგალითად გექცევა. რომელიც სხვებს, ღმერთისკენ მავალთ სიბრძნით უძღვება. ის სათნოებებით უნდა იყოს შემკული, მის ცხოვრებაში ღვთისადმი სიყვარული საქმით უნდა იყოს გაცხადებული, განსწავლული წმიდა წერილში არ უნდა იბნეოდეს, არ უნდა იყოს ვერცხლისმოყვარე, არც მრავალ საზრუნავში არ უნდა იყოს ჩაფლული, მდუმარე, ღვთისმოყვარე, გლახაკთშემწყალე, ურისხველი, გულღრძოობისგან თავისუფალი, მასთან მივრდომილთადმი ძალმოსილი დამოძღვრაში, არაპატივმოყვარე, არაქედმაღალი, არაპირმოთნე, უღალატო, ღმერთზე მაღლა არავის და არაფრის დამყენებელი. თუკი იპოვი ასეთს, მაშინ ჩააბარე საკუთარი თავი, ყოველგვარი ქენჯნის გარეშე უკუაგდე საკუთარი სურვილები, რათა ემსგავსო სუფთა ჭურჭელს, რომელშიც ინახება დიდი საუნჯე.
ღირსი მაკარი ეგვიპტელი

ღვთის მადლით როცა იპოვი კეთილ საქმეთა წინამძღოლს (და თუკი ეძებ, მონახავ კიდეც მას), დაუკვირდი საკუთარ თავს, რომ მოძღვრის ნებას არ გადახვიდე, რადგან ყველაფერი, რაც მის გარეშე გადაწყდება, გარკვეულწილად ქურდობა და მკრეხელობაა, რომელიც თუნდაც სიკეთედ გეჩვენებოდეს, არაფერს გარგებს და სიკვდილისაკენ კი გაგაქანებს. თუკი ის მართლაც კეთილია, რატომ აღესრულება მალულად და არა აშკარად?
ღირსი მაკარი ეგვიპტელი

გონიერ წინამძღოლს შეუძლია ზუსტად განსაზღვროს თითოეული მორჩილის ზნე, ვნებები და სულიერი მიდრეკილებები. ყველაფერ ამის გათვალისწინებით, ყოველ მათგანს მისთვის მისაღები მითითება უნდა მისცეს. ამავდროულად არ უნდა მოხდეს წინააღმდეგობა გაცემულ განკარგულებაზე, რადგან ყველაზე რთულია თავად უექიმო საკუთარ თავს, რადგან ადამიანი დაბადებიდან თავის თავზეა შეყვარებული და ამ მიკერძოებული დამოკიდებულებიდან ნამდვილ სამსჯავროს აწყობს. უფრო მოსახერხებელია სხვამ შეგვიცნოს და სხვამვე განგვკურნოს, რადგან მას თვითტკბობის ვნება ნამდვილ შეფასებებში ხელს არ უშლის.
ღირსი მაკარი ეგვიპტელი

უპირატესი ადგილი მიანიჭე ღმერთს, შემდეგ კი მოძღვარს, მიწიერ ქრისტეს, შენი ცხოვრების წინამძღოლს. ფრთებასხმულმა იჩქარე მისკენ, დაემორჩილე უსიტყვოდ, იხარე მასთან ერთად, როცა ზევით აღემართები და დაემორჩილე დაცემისას, რომ შიშით შეპყრობილი, ისევ მაღლა აღემართო.
მღვდელმთავარი გრიგოლ ღვთისმეტყველი

ცხვრებო, მწყემსებს ნუ მწყემსავთ და ზღვარს ნუ გადახვალთ. იკმარეთ კარგი საძოვარი, მსჯავრს ნუ დაადებთ მსჯავრმდებლებს და ნუ ასწავლით კანონმდებლებს.
მღვდელმთავარი გრიგოლ ღვთისმეტყველი

როცა ჩვენ უკეთურად ვახსენებთ მღვდლებს, ამით მათ ვერაფერს ვავნებთ, არა მარტო მაშინ, როცა ვცრუობთ, არამედ მაშინაც, როცა სიმართლეს ვამბობთ - ასევე ფარისეველმა ვერაფერი ავნო მეზვერეს, არამედ სარგებელი მოუტანა მას, თუმცა სიმართლეს ამბობდა მასზე - ჩვენ საკუთარ თავს ვაგდებთ უკიდურეს განსაცდელში. ასევე ფარისეველმა მახვილი ჩაირტყა და სასიკვდილო ჭრილობა მიიღო.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

საჭიროა ნათლად გესმოდეს, რომ თუნდაც მღვდლები იმსახურებდნენ განკითხვას, შენ მაინც არა გაქვს ნება განიკითხო მათი ცხოვრება. აი რას ამბობს ქრისტე იუდეველი უფროსების შესახებ: „და ჰრქუა: საყდართა მოსესათა დასხდეს მწიგნობარნი და ფარისეველნი. ყოველსა რავდენსა გეტყოდიან თქვენ, დაიმარხეთ და ყავთ, ხოლო საქმეთა მათთაებრ ნუ იქმთ, რამეთუ თქვიან და არა ყვიან (მათე 23,2-3). როგორც ხედავ, მან არ დაამცირა და არ უარყო მათი სწავლებანიც კი, ვისი გარყვნილი ცხოვრება მართებულად იწვევდა ზიზღს მის მოწაფეებში. ამას მღვდლების განსაკითხავად კი არ ვამბობ - არა! თქვენ თვითონ ხართ მათი ქცევის და მსახურების მოწმენი - არამედ იმისათვის, რომ მათ მეტი პატივი და რიდი მიაგოთ, ამით თქვენ თავს მეტ სარგებელს მოუტანთ: „რომელმაც შეიწყნაროს წინასწარმეტყველი სახელად წინასწარმეტყველისა, სასყიდელი წინასწარმეტყველისა მიიღოს“ (მათე 10,41).
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

თუ შენ გძულს მღვდელი, ეს მისი ხელდამსხმელის - ღმერთის სიძულვილია. იქნებ იკითხო, საიდან იცით, რომ ღმერთია მისი ხელდამსხმელი? თუ ეს არ გწამს, მაშ ამაოა შენი სასოება. თუ ღმერთი მღვდელში არაფერს აღასრულებს, მაშინ შენ არ მონათლულხარ, არც ზიარების საიდუმლოებანი და არც მღვდლის კურთხევა მიგიღია, მაშ ქრისტიანიც არ ყოფილხარ. იტყვი: განა ღმერთი ყველას ხელდამსხმელია, უღირსებისაც? არა, ღმერთი ყველას ხელდამსხმელი არ არის, მაგრამ იგი ყველა მღვდლით მოქმედებს, თუნდაც მღვდელი უღირსი იყოს.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

სამღვდელოება... (ყველანაირ) ხელისუფლებაზე უპირატესია იმდენად, რამდენადაც სული უპირატესია სხეულზე.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

მღვდელი უნდა იყოს მღვიძარე, წინდახედული, ჰქონდეს მრავალი თვალი ყველა მხარეს და ცხოვრობდეს არა მხოლოდ თავისთავისთვის, არამედ ხალხისთვის.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

შესაძლებელია ცხვრის ფარის პატრონმა შეიწყნაროს ის, ვინც დაღუპა მისი ცხვრები, რომლებიც ან მგლებმა გაიტაცეს, ან ყაჩაღებმა გაძარცვეს, მძიმე სენი შეეყარათ ან სხვა უბედურმა შემთხვევამ გაანადგურა ისინი და თუნდაც მან პასუხი აგოს, ზარალი მხოლოდ ფულადი იქნება; მაგრამ ვისაც მიანდეს ადამიანები, რომლებიც ქრისტეს გონიერ ცხვრებს წარმოადგენენ, ის, ასეთი ცხვრების დაღუპვით, ზიანს მიაყენებს არა ქონებას, არამედ თავის სულს; და შემდეგ, მას მოუწევს ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი და რთული მოღვაწეობა.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

მღვდლის ცოდვები გაცილებით დიდ სასჯელს იმსახურებს, ვიდრე უბრალო ადამიანებისა, ... ისინი უმძიმესია არა მარტო მათი ბუნების გამო, არამედ მღვდლის ღირსების მიხედვით, რომელიც ამ ცოდვებს ჩადის.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

ხარ ცხვარი? დაემორჩილე მწყემსს, ნუ გაექცევი სიძნელეს, გიყვარდეს სარწმუნოება, თავს ნუ აარიდებ მოძღვრის კვერთხს. ის გამარცხებს არა მოსაკლავად, არამედ იმისათვის, რომ აგაცილოს ცდუნება.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

ნუ ვდრტვინავთ როცა გვკურნავენ, უმჯობესია გვიხაროდეს, თუნდაც სწავლებამ მოგგვაროს დიდი ტანჯვა, რადგან ბოლოს ეს გამოიღებს უტკბილეს ნაყოფს.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

მღვდლების მიმართ გვმართებს დიდი მზრუნველობა. თუ თქვენ მათ თავს ესხმით სხვებთან ერთად, თქვენ და თქვენი საქმენი არ იქნება კარგად. სანამ მარჩენალი თავს კარგად გრძნობს, გამოკვებული უვნებელია, ხოლო თუ მას მტრულად მოექცევიან და განიკითხავენ, იგი ვერ შეძლებს განსჯას ვერც მღვიძარებას, ვერც თავის ხელოვნებას შეინარჩუნებს და უნებლიედ ათას ხიფათს გადაყრის მათ. ასევეა მღვდელი: თუ თქვენ მზრუნველობას გამოიჩენთ მის მიმართ, ის სათანადოდ წარმართავს თქვენს საქმეებსაც. თუკი თქვენ მღვდელს სასოწარკვეთილებაში ჩააგდებთ, მაშინ თქვენთან ერთად ისიც აღმოჩნდება ტალღების გავლენის ქვეშ, თუნდაც მხნეობით გამოირჩეოდეს.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

თუ მე ჩემს თავზე ავიღე თქვენზე შუამდგომლობა და ამაზე პასუხი უნდა ვაგო, მით უფრო აუცილებელია ჩემთვის თქვენი ლოცვა. მე დიდი პასუხისმგებლობა ავიღე ჩემს თავზე, შესაბამისად თქვენც დიდი დახმარება უნდა გამიწიოთ მე.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

მღვდლები ჩვენთვის - სწორედ ისინი არიან, რომელთაც დაეკისრათ ჩვენი სულიერი შობა და ხელახალი აღორძინება ნათლობით; მათი მეოხებით ჩვენ ვიმოსებით ქრისტეთი და ვიმარხებით ღვთის ძესთან ერთად და ამ ნეტარი მეუფების წევრები ვხდებით. ამიტომ ჩვენ, სამართლიანად, არა მხოლოდ უნდა გვეშინოდეს მათი უფრო მეტად, ვიდრე ხელისუფალთა და მეფეების, არამედ მეტად უნდა ვაფასებდეთ და პატივს ვსცემდეთ ვიდრე მამებს, რომლებმაც ჩვენ გაგვაჩინეს ამ ქვეყანაზე (ინ. 1,13), ხოლო ისინი (მღვდელნი) არიან ჩვენი ღვთისგან შობის, ნეტარი ყოფის, ჭეშმარიტი თავისუფლებისა და მადლიანი შვილობის მიზეზი.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

(გიყვარდეთ მწყემსები), როგორც შვილებს მშობლები, რადგან მათი მეოხებით თქვენ მარადიული შობის ღირსნი გახდით, მათი ხელდასხმით აღესრულება ყველაფერი, მათი მეოხებით თქვენ გეხსნებათ ცათა კარიბჭენი. მაშ ნურავინ შეეწინააღმდეგება, ნურავინ შეესიტყვება მათ. ვისაც ქრისტე უყვარს, მას მღვდელიც უყვარს, როგორიც არ უნდა იყოს ის, რადგან მათი მეოხებით გახდით საშინელი საიდუმლოებების ღირსნი.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

გულწრფელად მივაგოთ პატივი მღვდლებს. ვიცოდეთ, რომ ვისაც უყვარს მეფის მეგობრები, მეფესაც ის უფრო მეტად უყვარს.
მღვდელმთავარი იოანე ოქროპირი

რაც უფრო მაღლა ვაყენებთ მიზანს, მით უფრო გვმართებს სიფრთხილე: ამ შემთხვევაში უგუნურება ეხება თვით სულს და საფრთხე ემფქრება არა რომელიმე საუნჯის დაკარგვას, არამედ თავის დაღუპვას და საკუთარი სულისათვის ზიანის მიყენებას ... ამიტომ, უპირველესად უნდა ვიზრუნოთ, რომ მოვიძიოთ ამ გზაზე სვლისათვის კარგი წინამძღვარი, რათა გამოუცდელობის გამო არ გავყვეთ ახალ, გაუკვალავ და ჭეშმარიტებისგან აცდენილ გზას.
მღვდელმთავარი გრიგოლ ნოსელი

ადრე იუდეველები უხვად სწირავდნენ რა მსხვერპლს, ამავე დროს მასწავლებელებს და კანონის დამცველებს ქვებით ქოლავდნენ. თუ თქვენც ასე მოიქცევით, ღვთის ტაძარს დაამშვენებთ შესაწირავით, ხოლო მოძღვრებს კი ჩააგდებთ განსაცდელში. ასე გამოდის ძღვენის შეწირვა ღვთის სიყვარულით კი არ მოხდა, არამედ პატივმოყვარეობით, რომელიც საზღაურს აქვე იღებს.
ღირსი ისიდორე პელუსიოტი

თუ გსურს იყო კეთილგონიერი, ნუ იქნები თავნება და თავდაჯერებული, არამედ დაუმორჩილე შენი ნება მათ, ვინც თავისი ცხოვრებით და შრომით მოაწესრიგეს ღვთაებრივი ვენახი და ვისგანაც ადვილად შეისწავლი მის კეთებას. რამეთუ სასაცილოა და სირცხვილია უბრალო ხელობის ათვისებისას გამუდმებით გადახვიდე ერთი მასწავლებლიდან მეორესთან, ხოლო ღვთაებრივი სიბრძნე, როგორც შენთვის რაღაც უმნიშვნელო, შენ თავს მიანდო.
ღირსი ისიდორე პელუსიოტი

განა უგუნერება არ არის იმაზე ფიქრი, რომ სხვა მეცნიერებასთან შედარებით ურთულესი - სულიერი მეცნიერება, არ საჭიროებს მასწავლებლებს; უხილავი იდუმალი მეცნიერება, რომლის ჭვრეტა შესაძლებელია მხოლოდ წმინდა გულით, და რომლის არ ცოდნა იწვევს არა დროებით ზარალს, არამედ სულის დაღუპვას და მარადიულ სიკვდილს?
ღირსი იოანე კარიანე რომაელი

უფალი აყენებს სრულყოფის გზაზე მხოლოდ, მათ, ვისაც წინ უძღვის სულიერრ მამა; ისევე - როგორც ამას წინასწარმეტყველი ამბობს: ჰკითხე მამაშენს, გაგაგებინებს! შენს უხუცესებს, ისინი გეტყვიან! (მეორე რჯული 32,7).
ღირსი იოანე კარიანე რომაელი

წმინდა წერილში და განსაკუთრებით წმიდა სამოელის ისტორიაში ნათლად ჩანს თუ რამდენად სათნოა ეს წესი ღვთისათვის. ჩვილი ასაკიდან დედამ სამოელი ღმერთს მიანდო და იმის შემდეგ, რაც სამოელი ღირსი გახდა ღმერთთან საუბრის, ის არ ენდო თავის გულისთქმას და მიმართა ხუცეს ილიას, რომელმაც დაარიგა და ასწავლა თუ რა პასუხი გაეცა ღვთისათვის; მაშასადამე, ღმერთმა ისურვა იმასაც კი, ვინც ღირსი გახადა თავისთან საუბრისა, ხუცესის სწავლებითა და რჩევებით ევლო, რათა მორჩილება ესწავლებინა.
ღირსი იოანე კარიანე რომაელი

ვინც თავის ცხოვრებას წარმართავს არა საკუთარი მსჯელობით, არამედ წარმატებულის დარიგებით, ის შეუძლებელია დაეცეს ეშმაკისეულ ხიბლით. მოძღვრებისთვის ჩვენი გულისთქმების მინდობა განსასჯელად ცვლის ჩვენს განსჯის უნარს და ასწავლის მას. მტერს არ უყვარს ნათელი; ამიტომ ბოროტი გულისთქმების აღიარება მყისვე განაგდებს და ანადგურებს მას. როგორც ბნელი ხვრელიდან ნათელში გამოსული გველი ცდილობს გაიქცეს და მიიმალოს, ასევე გამოვლენილი და აღსარებისას გულწრფელად გახსნილი ბოროტი გულისთქმა გაურბის ადამიანს.
ღირსი იოანე კარიანე რომაელი

ხსნის ერთადერთი გზაა გონიერ მოძღვრებთან გულისთქმების აღიარება და მათი წინამძღვრობით მადლის მოხვეჭა. ნუ გაყვებით თქვენს გულისთქმებს და ფიქრებს და ზოგიერთი მოძღვრის გამოუცდელობამ, უბრალოებაშ არ უნდა დაგაბრკოლოთ აღიაროთ თქვენი გულისთქმები დიდი გამოცდილების მქონე მამებთან, რადგან მათაც არა თვითნებურად, არამედ ღვთისა და წმიდა წერილის შთაგონებით უანდერძეს უმცროსებს, ჰკითხონ უფროსებს.
ღირსი იოანე კარიანე რომაელი

თავმდაბლობით შეკითხვა უფრო სასარგებლოა, ვიდრე თავნებობით მოქმედება, რადგან თვით უფალი, შემკითხველის თავმდაბლობისა და გულმართლობის გამო, უკარნახებს მას სათქმელს.
ღირსი ბარსანუფი დიდი და ღირსი იოანე

ვინც მოძღვარს შეკითხვით მიმართავს და არ აღასრულებს მის რჩევას, ღვთის ნებას არ ემორჩილება.
ღირსი ბარსანუფი დიდი და ღირსი იოანე

ვისაც ღვთის გზაზე მოძღვარი არა ჰყავს, ის ყველაზე უბედურია და ახლოსაა დაღუპვასთან. მაშ რას ნიშნავს გამონათქვამი: ვინც არ იმართება, ცვივა როგორც ფოთოლი? ფოთოლი თავიდან ყოველთვის მწვანეა, აყვავებული და ლამაზი, შემდგომ თანდათანობით ხმება, ცვივა და ბოლოს ფეხებით ითელება. ასევე უმართავი ადამიანი თავიდან გულმოდგინეთ მარხულობს, ფხიზლობს, მდუმარებაშია და სხვა სათნოებებსაც ასრულებს; შემდგომ ეს გულმოდგინება ნელ-ნელა კლებულობს და რადგან არავინ ჰყავს ვინც დაარიგებს, გაამხნევებს და აღაგზნებს მასში ამ გულმოდგინებას, ის უგრძნობლი ხდება, ეცემა და მტრის გავლენის ქვეშ ექცევა, რომელიც თავის ჭკუაზე ატარებს.
ღირრი აბბა დოროთე

ხიბლშია ის, ვინც ფიქრობს, რომ წინამძღვარი არ ჭირდება და იმედს მხოლოდ თავის თავზე ამყარებს; ეგვიპტიდან გამოსულებს წინამძღოლად მოსე ჰყავდათ, ხოლო სოდომს განრიდებულთ - ანგელოზი.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

ვინც მოძღვრის დაუხმარებლად ბოროტ სულებს ებრძვის, ის ეშმაკისგან მარცხდება.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

მოძღვარი უნდა ავირჩიოთ ჩვენი ვნებების ხარისხის შესატყვისად და მივენდოთ მას. თუ თავშეუკავებელი და ავხორცობისკენ ხარ მიდრეკილი, მაშინ მასწავლებელი შენი მესაგრე და საკვების მიღებაში ულმობელი უნდა იყოს. და არა სასწაულთმოქმედი და ისეთი, რომელიც მზადაა ყველა შეარიგოს და ტრაპეზით უმასპინძლოს. თუ ქედმაღლობით გამოირჩევი, მაშინ მოიძიე მკაცრი და არდამთმობი მოძღვარი და არა უწყინარი და კაცთმოყვარე - არ უნდა ვეძებდეთ წინასწარმეტყველ და ნათელმხილველ მოძღვარს, არამედ უწინარეს ჩვენი ზნის და სულიერი უძლურების შესაბამის თავმდაბალ და ბრძენ მასწავლებელს.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

ვისაც სურს მოძღვრის მიმართ ურყევი რწმენა შეინარჩუნოს, არასოდეს არ უნდა დაივიწყოს და გულში წაუშლელად შეინახოს მისი სათნოებები, რომ მათი გახსენებით ეშმაკებს ბაგეები დაუხშოს, როცა შთაგვაგონებს მათდამი ურწმუნოებას. რამდენადაც გულში რწმენა ბუდობს, იმდენად სხეული მსახურებაში წარმატებას აღწევს, ხოლო ვინც რწმენაში დაბრკოლდა, ის უკვე დაეცა, რადგან „ყოველი, რომელი არა სარწმნოებით არს, იგი ცოდვა არს“ (რომაელთა 14,23). თუ გულისთქმა გაცდუნებს გამოსცადო ან განიკითხო შენი მოძღვარი, მაშინვე უკუაგდე ასეთი გულისთქმა, შენში განმტკიცების საშუალება არ მისცე, არამედ უთხარი: „ჰეი, მაცდუნებელო! მოძღვარი ჩემი განმსჯელია და არა მე მისი: მან მიიღო ეს უფლება და - არა მე“.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

უნდა ვერწმუნოთ მათ, ვისაც უფლისგან აქვთ ჩვენზე ზრუნვის მადლმოსილება, თუნდაც მათი ბრძანებულებანი ჩვენი ხსნის საწინააღმდეგოდ მივიჩნიოთ. ჭეშმარიტი რწმენის ნიშანია უყოყმანო მორჩილება მაშინაც კი, როცა მოთხოვნა მოულოდნელია.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

ვინც თავის მოძღვარს დღეს ემორჩილება და ხვალ არა, მსგავსია იმ ადამიანებისა, რომელიც თავის სნეულ თვალს ხან საკურნებელ მალამოს უსვამს, ხან კი კირს.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

ღვთის წინაშე დასჯის ღირსია სნეული, რომელმაც საკუთარ თავზე გამოსცადა მკურნალის ხელოვნება და მიიღო მისგან სარგებელი, განკურნებამდე მიატოვა ის და უპირატესობა სხვას მიანიჭა. ნუ განერიდები მას, ვინც უფალთან მიგიყვანა. მთელი შენი ცხოვრების მანძილზე არავის წინაშე არ გმართებს ისეთი მოკრძალება და პატივისცემა, როგორც მისი.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

სულს, რომელიც ქრისტესთვის, სიყვარულით და რწმენით სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე არის მიჯაჭვული თავის მოძღვარს, არ განეშორება მას და განსაკუთრებით, თუ მისი მეოხებით განიკურნება წყლულებისგან, ახსოვს სიტყვები: „არცა ანგელოსთა, არცა მთავრობათა, არცა ძალთა, ...არცა სხვამან დაბადებულმან შემიძლოს ჩვენ განყენებად სიყვარულსა ღმრთისასა, რომელ-არს ქრისტე იესოს მიერ, უფლისა ჩვენისა“ (რომ. 8,38-39). თუ კი სულმა არ შეიყვარა, არ დაიმკვიდრა, არ მიეკრა მოძღვარს და მოძღვართან თვალთმაქცურ მორჩილებაშია, მაშინ გასაკვირია თუ ასეთი სული ამაოდ არ იღწვის.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

როცა მოძღვარი გამუდმებით გამხელს, და შენ შეიგრძნობ, რომ შენ მეტად გიყვარდება და მეტი რწმენა გიჩნდება მისდამი, იცოდე, სული წმიდა შეუცნობლად დამკვიდრდა შენში და ძალი მაღლისა გეწვია შენ.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

ვინც სინდისი განიწმიდა თავისი მოძღვრის მორჩილებით, მას უკვე სიკვდილის არ ეშინია და ყოველდღე, როგორც ძილს ან უკეთ რომ ვთქვათ, როგორც სიცოცხლეს, ელოდება მას და ზუსტად იცის, რომ სხეულიდან სულის გასვლისას, მოძღვარს და არა მას მოეთხოვება პასუხი.
ღირსი იოანე სინელი (კიბის აღმწერელი)

შენს მოძღვარზე საყვედურს ნუ მიიღებ და ნუ წააქეზებ მას, ვინც სახელს უტეხს, რათა უფალი არ განარისხო და არ აგხოცოს მიწისაგან პირისა.
ღირსი მაქსიმე აღმსარებელი

არასდროს განსაჯო შენი მოძღვრის საქმენი, არამედ ყოველთვის მისდიე მის მოძღვრებას, მისი მცნებები აღასრულე. დემონები ჩვეულებისამებრ მიგითითებენ მოძღვრის ნაკლზე, რათა დაგიხშონ ყურები მისი გაკვეთილებისთვის, რომ გახდე უძლური და მოშიში მებრძოლი ბრძოლის ველზე ანდა ურწმუნოების გულისთქმებით დაგასუსტონ და სიზარმაცე მოგგვარონ, რომ რაიმე სათნოება ვერ აღასრულო.
ედესის ეპისკოპოსი მღვდელმთავარი თეოდორე

შენი სულიერი მოძღვრის წინაშე ყოველი გულისთქმა აღიარე და ყველაფერი, რასაც გეტყვის მიიღე ისე, როგორც ღვთის მიერ თქმული (ამ ჭეშმარიტების) ღრმა რწმენით; სხვას კი არავის გადასცე თქვენი საუბარი და მით უფრო ნურავის გამოკითხავ კარგი ნათქვამია თუ არა მისი ესა თუ ის სიტყვა და თუ როგორ მოიქცე განკურნებისთვის. რადგან ესაა საკუთარი მოძღვრისადმი ურწმუნოების არსი და სულისათვის დამღუპველი.
ბერი სიმეონ კეთილმორწმუნე

ყურს ნუ დაუგდებ მტრის შთაგონებას, რომ ხშირი მისვლით მოძღვარს თავი მოაბეზრე, ანდა რომ უხერხულია ერთი და იგივე გულისთქმის მრავალჯერ აღიარება, ანდა რომ უნდა შეწყვიტო მასთან სიარული და სხვა მოძღვართან გადაინაცვლო. სხვასთან მისვლა არ გმართებს და თუ არ ავყვებით ასეთ შთაგონებას და მივენდობით ჩვენ მოძღვარს, მაშინ მეტი რწმენით აღვიჭურვებით მის მიმართ და მეტ სარგებელს მივიღებთ ცხოვრებიდან და მისი სიტყვებიდან; ჩვენ ასეთი ცხოვრებისათვის არავინ განგვსჯის, არამედ შეგვაქებს, რომ ასე მტკიცედ გვჯერა მხოლოდ მისი. თუკი დაუდევრობის გამო გულისთქმებს ხშირად არ ვაღიარებთ, მეტ ვნებებში აღმოვჩნდებით, შემდგომ კი მათი აღიარების მოგვერიდება და მოულოდნელ ორმოში გადავეშვებით. თუ სხვა მოძღვარს მივმართავთ (რაც არაა ნებადართული), ყველა განგვკიცხავს და ამისთვის ღმერთი მკაცრად განგვსჯის. ის მოძღვარიც, ვისთანაც გადავალთ, იფიქრებს, რომ საბოლოოდ მასაც ასევე მოვექცევით. ჩვენ კი ალბათ ასეც მოვიქცევით; და ამგვარად მივეჩვევით რა ერთი მოძღვრიდან მეორესთან გადასვლას, ვეღარ შევჩერდებით: დავიწყებთ გარკვევას, თუ სად რომელი მესვეტეა, რომელი დაყუდებული და მდუმარე და აღსარებებით ხან ერთთან ვირბენთ და - ხან მეორესთან. ბოლოს რწმენას ყველას მიმართ დავკარგავთ, ურწმუნო და წარმატებამიუღწეველი შევიქნებით და რაც ყველაზე უარესია, საერთო განკითხვას და გმობას დავიმსახურებთ. ამიტომ ვისთანაც თავიდან აღსარებით მიხვედი, ეცადე სიკვდილამდე ერწმუნო მას, რადგან, როგორც უკვე ვთქვი, თუკი სხვასთან მიხვალ ცდუნების მსხვერპლი შეიქმნები, განიკითხავ სხვებსაც და ამით დაღუპვის გზას გაიადვილებ.
ბერი სიმეონ კეთილმორწმუნე

თუ გსურს ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის მიგნება, ნუ მიენდობი საკუთარ თავს, შენს ჭვრეტას, რადგან ეს შეძლებელია. მოიქეცი ასე: აღასრულე სათნოებანი, გაეცი მოწყალება, ილოცე და გამუდმებით ევედრე ღმერთს. დე, შეგეწიოს ღმერთი (შენს ძიებაში). ხოლო ღვთის შემწეობით და ღვთის მადლით როგორც კი ასეთ მოძღვარს მოიძიებ, მის მიმართ ზედმიწევნით ყურადღება და კეთილმოსურნეობა, დიდი მორჩილება, წმიდა და ეჭვგარეშე რწმენა გამოიჩინე. რისთვის? იმისათვის, რათა საზღაურის ნაცვლად, სამწუხაროდ, წამება და ტანჯვა არ დაიმსახურო.
ღირსი სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი

ღვთის წინაშე გულმოდგინედ ილოცე, რომ გამოგიჩინოს ისეთი ადამიანი, რომელიც კარგად დაგიფარავს; და ვისაც ღმერთი გამოგიჩენს უხილავად ან ხილულად მიდი მასთან, ესაუბრე, პატივი მიაგე ისევე, როგორც ქრისტეს, მოუსმინე, როგორც ღმერთს და სასარგებლოს შეისწავლი. ეჭვგარეშე აღასრულე რასაც გეტყვის, თუნდაც შენთვის მიუღებელი იყოს და შენი აზრით მავნებელიც, რადგან უმჯობესია მოწაფის მოწაფე გიწოდონ, ვიდრე თვითნებურად იცხოვრო და უსარგებლო ნაყოფი მიიღო.
ღირსი სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი

ჭეშმარიტი რწმენაა: მთლიანად მიენდო სულიერი მოძღვრის ნებას, როგორც უფლისას.
ღირსი სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი

უწიმაძღვროდ ადამიანის გონებას არ ძალუძს ზეცაში აღსვლა.
ღირსი პეტრე დამასკელი

თუკი გვმართებს ხორციელი მამის სიყვარული და მათთვის პატივის მიგება, რაოდენ მეტად უნდა გვიყვარდეს და პატივი მივაგოთ სულიერ მამას, რომელმაც ყოფიერებიდან კეთილყოფიერებაში გადაგვიყვანა, ცნობის სინათლე განგვიცხადა... განგვაახლა ბანვითა მეორედ შობისათა, აღდგომისა და უკვდავების სასოება ჩაგვინერგა.
მღვდელმთავარი გრიგოლ პალამა

შეეცადე მთელი სიცოცხლე გყავდეს სულიერი მამა, რომ ყველა შენი ცოდვა და გულისთქმა აღიარო მის წინაშე, მიიღო შენდობა და განიკურნო, რადგან მას მიეცა სულების შეკვრისა და გასსნის მადლი: „რაოდენი შეჰკრათ ქვეყანასა ზედა, კრულ იყოს ცათა შინა; და რაოდენი განჰხსნათ ქუეყანასა ზედა, ხსნილ იყოს იგი ცათა შინა“ (მათე 18,18). ეს მადლი და ძალა მან ქრისტესგან მიიღო, ამიტომ დაემორჩილე მას და არ შეეწინააღმდეგო, რომ სული არ დაიღუპო და თუ ხორციელი მამის წინააღმდეგ მომქმედი იქ, სადაც ღვთის კანონი არ კრძალავს, სიკვდილით ისჯება, განა არ განდევნის ღვთის სულს და არ დაიღუპება ის, ვინც სულიერი მამის წინააღმდეგ გამოვა? ამიტომ რჩევისათვის ყოველთვის შენ სულიერ მამას მიმართე და დაემორჩილე მას, მაშინ გადაირჩენ სულს და შეიძენ მარადიულ, უხრწნელ მადლს.
მღვდელმთავარი გრიგოლ პალამა

მთელი გულმოდგინმებით ეძიე და ჰპოვე მასწავლებელი, მოძღვარი, არა ხიბლში მყოფი, არამედ სულიერების მატარებელი, რომლის ცხოვრება მის სიტყვებს ესადაგება, მაღალზნეობრივი და გონებრივად სრულყოფილი, თავმდაბალი, მოკრძალებული და კეთილმოსურნე, ისეთი, როგორიც ღვთის სიტყვით უნდა იყოს, ქრისტესმიერი მასწავლებელი.
ღირსნი კალისტე და ეგნატე ქსანთოპულები

ჰპოვებ რა ასეთ მასწავლებელს, მიენდე მას, როგორც მამას ერთგული შვილი, იყავი მისი გამგებლობის ქვეშ და ყველაფერი მას შეუთანხმე. მიიღე იგი, როგორც თვით ქრისტე და, არა როგორც ადამიანი და განაგდე შენგან ყოველგვარი ეჭვი და ურწმუნოება, ისევე, როგორც შენი საკუთარი განსჯა და სურვილები: ფეხდაფეხ მისდიე შენს მოძღვარს, უსმინე მას, როგორც შენს საკუთარ სინდისს და მთელი არსებით, ყოველგვარი მერყეობის გარეშე დაემორჩილე.
ღირსნი კალისტე და ეგნატე ქსანთოპულები