მიტროპოლიტი ანტონ ჭყონდიდელი (+1815)

ცუდათ მეტყველებისათვის

იტყვის მამად ღვთისა წოდებული დავით წინასწარმეტყველი: „დააცხვრე ენა შენი ბოროტისაგან და ბაგენი შენნი ნუ იტყვიან ზაკვასა“. საშინელს გმობაში არავინ შთავარდეს და ეს არავინ იფიქროს: ენა და ბაგე ღვთისაგან ბოროტად ქმნილ იყოს; ამისი მოგონება საშინელი რამ გმობა არის და საუკუნო სატანჯველის მომატყვებელი, ამისთვის რომ ბოროტის მოქმედება ღვთისაგან ყოვლითურთ უცხო არის, ვითარცა იტყვის მოსე ღვთისა მზრახვალი: „და იხილა ღმერთმან ყოველი, რაოდენი ქმნა, და აჰა კეთილ ფრიად“. ენისა და ბაგისა სიბოროტე ეშმაკისა და კაცისაგან არის შემოღებული, ვითარცა წინასწარმეტყველის სიტყუა ბოროტის კაცისა მიმართ არის: „დააცხვრე ენა შენი“. „შენი“-ესე იგი შენი, ცვალებული ბოროტად და მოპოვნებული ეშმაკთაგან სიბოროტე ენის და სიცრუე. და თუ ვინმე ენესა და ბაგეს სიბოროტისაგან არ დააცხრობს, დიდისა დავითისა წინწსწარმეტყველისა სიტყუა ყოვლის ცხოველისაგან გარეშე განაყენებს ესე ვითარისა თქმითა: დავით, სულითა წმინდითა მეტყველი, ყოველთა სულიერთა წმიდითა მეტყველი, ყოველთა სულიერთა აწვევს ქებად უფლისა და ეტყვის: „ყოველი სული აქებდით უფალსა“. და მხოლოდ ბოროტის ენით მოქმედთა დაიდუმებს და ეტყვის: „დააცხვრე ენა შენი“. სხუა ცხოველი უფლის მქებელი და ბოროტის მეტყველი დაცხრომილი უეჭველად ყოვლის ცხოველისაგან გარეშე იქმნება; რომლისაც ენა ღმერთს ადიდებს, ის ანგელიზთა თანა მემწყობრე არის და ანგელოზთაებრ ღმერთსა უგალობს; და რომელიც ბოროტის მოქმედი არის ის ეშმაკთა თანა მოდასე არის, ვითარცა უბრძანებს უფალი იესო: „თქუჱნ მამისა ეშმაკისანი ხართ“., მაგრამ დიდი წინასწარმეტყველი სრულიადს განწირულებასა და სასო-წარკუეთილებაში არა დაუტევებს ბოროტის ენის მოქმედს ამისითა თქმითა: „დააცხვრე ენა შენი ბოროტისაგან“, - ბოროტისაგან დაცხრომას უბრძანებს. რადგან ბოროტისაგან დაცხრომას უბრძანებს, სჩანს ამისგან, როდესაც ბოროტისაგან ენას დააცხრობს, ისიც ანგელოზთა თანა შეერთდება თუკი ინებებს, ვითარცა იესო ამტკიცებს: „რომელი მოვიდეს ჩემდა, არა განვაძო გარე“. ბოროტის ენის მოქმედი ცხადად თავისს თავს ღვთისაგან განაშორებს და ეშმაკის მსგავსად წარმოაჩენს თავისს თავს. ვითარ? - ეშმაკი ღვთისაგან შექმნილი იყო პირველ და თავისი თავი ბოროტად შესცვალა, ამისთვის ღვთისაგან უცხო და განვრდონივ შეიქმნა; - ეგრეთუჱ შენ ღვთისაგან ყოვლითურთ ლეთილად შექმნილი და დაბადებული ხარ, და თუ ბოროტის მეტყველებით, ეშმაკის მსგავსად, თავისს თავს ბოროტად შეცვლი, შენც ეშმაკის მსგავსი შეიქმნები და ღვთისაგან დავრდომილი. მითხარ ბოროტის ენის მოქმედმან, - ვისთან დააწესებ შენს თავს? უსულოთა თანა ვერ დაეწესები, ამისთვის რომ შენ სულიერი ხარ; სულიერთა თანა ვერ დაეწესები, ამისთვის რომ ღმერთს მსახურებენ ქებითა და შენ ეშმაკს მსახურებ ბოროტმეტყველებითა. თუ ეშმაკთან დაეწესები, თორე სხუა ადგილს ვერ მოიპოვებ ბოროტის ენით. ეგების სთქუა: „ღმერთს მეც ვაქებ“ - სადამდის ბოროტისაგან ენას არ დააცხრობ, მადამდის შენგან ქებას არ შეიწირავს. ამისი სიმტკიცე აქედამ ჰსცან: თუ შემწიკულებული კაენის ხელისაგან ძღვენი არ შეიწირა, არც შენის შემწიკულებულის ენისა და ბაგისაგან ქებას შეიწირავს. თუ ვინმე სამღვდელოთაგანი ხარ ბოროტის ენის მოქმედი, შენ იუდასთან უნდა დაეწესო, შენ ყოვლითურთ იუდას მსგავსი ხარ. ვითარ? იუდამან სერობად მისრულმან ფერხი კი დაიბანა და ენა და ბაგე წიკულით აღსავსე ჰქონდა, ქრისტეს ხორცსა და სისხლსა ისე შეეხო; ეგრეთუჱ შენ, მსხვერპლის შეწირვად რომ მიხვალ, ხელს დაიბან და იტყვი: „დავიბანე უბრალოებით ხელნი ჩემნი“ - ენა და ბაგე ბორიტებითა აღსავსე გაქუს და ქრისტეს ხორცსა და სისხლსა ისე შეეხები, - მიხედე, თუ სწორედ იუდას არ ემსგავსები! იუდას არ ეშინოდა ღვთისა და არცა ჰრცხუჱნოდა, - არც შენ გეშინია გრცხვენია ღვთისა; თუ გეშინოდეს ღვთისა მამისა, შემწიკულებულის ენითა და ბაგითა როგორ ითხოვ მისგან სულისა წმინდასა და ეტყვი: „შეცვალე სულითა შენითა წმიდითა“. თუ გრცხვენოდეეს ქრისტეს ღვთისა, ქრისტესა და ბელიარს ერთად როგორ შერაცხავ. ვითარ არ ისმენ მოციქულისას: „რა ზიარებას არს ქრისტესი ბელიარის თანა?“ თუ გნებავს ერთად, - მე გიჩუჱნო: ერთის ენით ქრისტესაც მსახურებ და ბელიარსაც. ტრაპეზსა ზედა სამეუფოსა ქრისტესა მსახურად იხილვები, რომ მღვდელმოქმედებათ; გარეთ განსრული ბელიარს მსახურებ, რომ ბოროტს მეტყვეელებ. ვითარცა იუდა ოდესმე ქრისტეს მსახურად იხილვებოდა, რომ მასთან იქცეოდა, ოდესმე ეშმაკს მსახურებდა, რომ ეშმაკის ვნების მსგავსად ბოროტსა იტყოდა, - ეგრეთუჱ შენ ოდესმე ქრისტეს მსახურად იხილვები, რომ მღვდელ-მოქმედებას ეხები, ოდესმე ეშმაკს მსახურებ, რომ მისის ნების მსგავსად სიცრუესა და ზაკუას იწურთი.

ეგების ის ვინმე იფიქროს, თუ ენა ბოროტისაგან არა დააცხრო, სხუა კეთილით ცხონდეს. ჭეშმარიტი უნდა განვაცხადო, მოციქული ასე გვამცნებს: „ყოველი განცხადებული ნათელ არს“. ყოველი მოღუაწება რომ ვინმემ აღასრულოს, თუ ენა კეთილად დაცული არა აქუს, საუკუნო ცხოვრებას ვერ მიიღებს. თვით უფალი იესო ამტკიცებს: „სიტყუათა შენთგან დაისაჯო“. სად წარმოჩნდა შენი ცხოვრება, რადგან კი დაისჯები? საყვარელო! ამას კეთილით განჰსჯით მიხედე. ვხოვრება წარყმენდა სიტყვისგან არის, თვით ქრისტე გიბრძანებს ამას: „სიტყუათა შენთაგან განმართლდე და სიტყვათა შენთაგან დაისაჯო“. თვით საქმით წარმოგიჩინო, რომ სიტყვით არის ცხოვრება და წარწყმედა: სიტყვით წარწყმდა მარცხენით ავაზაკი, სიტყვით ცხოვნდა მარჯუჱნით ავაზაკი.

ცხადად საჩინო არის, რომ სიტყვით არის ცხოვრება და წარწყმედა. და თუ ეს სიტყუა კეთილად დაცული არა გაქუს, რომლის საქმით უნდა სცხონდე? უძღებს შვილს, რომელმან ყოველივე სიმდიდრე, მამული განაბნია, თუ ეს კეთილი სიტყუა არ ჰქონდა: „ვსცოდე, მამაო, ცად მიმართა წინაშე შენსა“ - რომლის საქმით მოვიდოდა, ანუ პირველსა პატივსა რომლითა მიიღებდა? ანუ მამა იგი სახიერი ზვარაკსა ჭამებულსა როდეს დაუკვლიდა? - არა სადა. ეგრეთუჱ შენ, საყვარელო, თუ სიტყუა კეთილი არა გაქუს, შეცოდებული მამისა ღვთისა მიმართ რომლისა საქმით მოხუალ? ანუ პირველსა მადლით შვილებისა პატივსა ვითარ მიიღებ? ანუ ვითარ მიიღებ ზუარაკსა ჭამებულსა, ესე იგი ხორცსა და სისხლსა ქრისტესსა? ვერა სადა. აქ ერთს კითხუას შემოვიღებ: კაენ სცხონდა, თუ წარწყმდა? ისე ურცხვინო არავინ იქნება, კაენის ცხოვნება სთქუას. ეგრეთუჱ ვიტყვი: ასე ურცხვინო არვინ იქნება, ბორიტის ენის მოქმედის ცხოვნება სთქუას. თუ ვინმე მიზეზს იძიებს: კაენმა ძმა მოჰკლა,-ბოროტის ენის მოქმედიც, რისთვისაც ბოროტს ზრახავს, ენით ძმას ჰკლავს; ისიცა ძმა არის, ვითარცა ბრძანებს უფალი იესო: „ჰთქუჱნ ყოველნი ძმანი ხართ“. და თუ ვინმე სიტყვით სიკუდილი არა შერაცხს, ამგვარი ვინმე იუდასაც განამართლებს და ქრისტეს მკულელად არა დასდებს: იუდას ქრისტეთვის ჴელით არა უვნია რა, სიტყვით სთქუა: „რომელსა მე ამბორს ვუყო, იგი შეიპყართ“. და იუდას გამართლება ვითარ იქმნება? თვით ქრისტე განაცხადებს სიბოროტესსა და იტყვის: „მიმცემელსა ჩემსა უდიდესი ცოდუა აქუს“. თუ იუდას განმართლება არ ეგება, არც ბოროტ-მზრახველის კაცის განმართლება იქნება და ისიც კაენის მსგავსად ძმის მკულელად აღირაცხება.

ნუ ჰგონებ ვინმე, ნურც მზრახველი, ნუცა ეკლესიისა შემწირველი, რომ საუკუნო ცხოვრება მიიღო, თუ ენა კეთილად არ დაიცევი. ამისი უცთომელი მაგალითი გვაქუს: რომ როგორც ფარისეველს მარხუა აქუნდა, ათეულისაც შესწირავდა, ვითარცა თვით კმობს: „ვიმარხვი ორგზის შაბათს შინა და ათეულსა შევსწირავ ყოვლისაგან მონაგებისა ჩემისა“, მაგრამ ენა რომ კეთილად არ დაიცვა, - დაისაჯა, ეგრეთუჱ შენ გინა თუ იმარხო, გინა თუ ათეული შესწირო, თუ ენა კეთილად არ დაიცევი, ფარისევლებრ ქუჱსკნელთა შინა ჯოჯოხეთისათა დაისჯები. ესეც უნდა ვსთქუათ: დავით წინასწარმეტყველი ყოვლისა სათნოებისა უპირველესად ენისა და ბაგისა დაცვასა გვასწავებს ესრეთის თქმითა: „დააცხვრე ენა შენი ბოროტებისაგან და ბაგენი შენნი ნუ იტყვიან ზაკვასა“. მერმე სხუა კეთილს გვასწავებს და გვეტყვის: „მოიქეც ბოროტისაგან და ჰქმენ კეთილი“. რომელსაც დიდი წინასწარმეტყველი პირველ გასწავბს, შენ შემდგომაც არ ჰყოფ, - რით უნდა წარემართოს შენი კეთილი? წირვის უმჯობესი ქუჱყანასა ზედა არა მოცემულა რა. ქრისტემან ჩუჱნდა საცხოვრებელად და თვისთა სახსენებელად ეს გაგვიწესა და ასე გვიბრძანა: „ამას ჰყოფდით მოსახსენებელად ჩემდა“; მაგრამ ენის დაცვა ასე დიდი რამ არის, ენით მშვიდობისა და მისდა გებისათვის ამ საშინელის საიდუმლოს დატევებას ვიბრძანებს და ენით ჭეშმარიტის მშვიდობისა და ძმათა მომართ დაგებისა ქმნას გვიბრძანებს, ვითარცა ბრძანებს უფალი იესო: „ოდეს შესწირვიდე შესაწირავსა შენსა და მოგეხსენოს, ვითარმედ ძმა შენი გულ-ძვირი რამე არს შენთვის, დაუტევე შესაწირავი იგი შენი, მივედ დაეგე პირველად ძმასა შენსა, მერმე მოვედ და შესწირე შესაწირავი შენი“. უტყუელის ქრისტეს სიტყვის წარმოსჩნდა, თუ ძმათა მიმართ ენითა და ბაგითა ჭეშმარიტი მშვიდობა არა გაქუს, მსხვერპლის შეწირვა უნდა დააცადო, შენთვის უხმარი არის: გესმის ეს სიტყუა ქრისტეს მიერ: - „დაუტევე შესაწირავი იგი შენი “. ზემო თქმული კიდევ უნდა დავამრჩობლო: თუ ენა და ბაგე მშვიდობით არა გაქუს და შფოთებ, შენთვის ყოველი კეთილი უხმარი არის. ვითარ? - თუ ღმერთი შენ კერძო არის, სხუა რა კეთილი უნდა გეყოს? და რადგან ენითა და ბაგით შფოთებ, ღმერთი შენთვის საკეთილოდ არ არის; თჳით მოციქული გიმტკიცებს: „არა არს ღმერთი შფოთისა, არამედ მშვიდობისა“. შემდგომად ამას ვეტყვი: ენით და ბაგით შფოთება ქრისტეს მიმართ ცხოვრებაში უსრულად ამყოფებს კაცს, ვითარცა ჴმობს მოციქული: „რომელი სიტყვითა არა სცდებოდეს, იგი სრული კაცი არს“. შენ ჰსცდები სიტყვით, ვინათგან შფოთებ; მაშასადამე ქრისტეს მიმართ უსრული და უმტკიცო ხარ. ენისა და ბაგის ბოროტად მოქმედებისაგან ესეოდენი ვნება შემოვიდა, რაოდენიც ზემო ითქუა. რადგან ასე საშინელს ვნებას ვხედავთ, ყოვლითურთ ჯეროვანი არის, რომ წინასწარმეტყველის სატყვა ვისმინოთ და ენა და ბაგე უჯეროსაგან დავაცხროთ. იძიებ ვინმე და წინააღმდგომობით იკითხავ და იტყვი: ნურც ბოროტს, ნურც შეცოდებულს ბოროტის ენით ვზრახავთ? ნაცვლად ამისა ამას გეტყვი: ბოროტის მოქმედების ვისთვისმე ბოროტის ზრახვისაგან მოციქული გაყენებს და გეტყვის: „შენ ვინ ხარ, რომელი განიკითხავ სხვისა მონასა?“ და თვით უფალი იესო გიბრძანებს: „ნუ განიკითხავთ, რათა არა განიკითხნეთ“. თვით შენი სამწყსო რომ იყოს, მისდა მიმართაც სიტკბოება უნდა გაქუნდეს. ქრისტეს მოძღურების შედგომილი თუ ხარ, გესმის ქრისტესთვის, თუ ვითარი სიტკბოება აქუს? იგი თავადი ტკბილი არის უმადლოთათვისცა და უკეთურთა. კვალად ვიტყვი, შენდამი შეცოდებულთათვისა ბოროტის ენითა და ბაგით არ უნდა ზრახვიდე, ამისთვის რომ თვით უფალი გიბრძანებს მოციქულის პირით: „ნუვის წინასწარ ჟამისა განიკითხავთ, ეცით ადგილი რისხუასა ღვთისასა, რამეთუ წერილ არს: „ჩემი არს შურის გება და მე მივაგო მათ“. უცილებელის სიტყვებით დამტკიცდა: არცა ბოროტთა და არცა შენდამი შეცოდებულთათჳს ბოროტის ენითა და ბაგით არ უნდა ზრახვიდე.

აწ საქმით გიჩუენო ამისი სიმტკიცე, რომ ქრისტეს მოწაფენი არცა ბოროტთა და არცა თვისდამი შეცოდებულთათვის ბოროტს არ ზრახვიდენ. სვიმონ მოგვი ბოროტი იყო, მაგრამ მოციქულთ მისთვის ბოროტი არ უზრახავსთ რა; თუმცა ეს უთხრეს: „გული შენი არა არს წრფელ ღვთისა მიმართ“- ეს ბოროტის ზრახუა არ არის, უმეტესად სიყვარულით პირის-პირ მხილება არის მოსაქცეველად; თორემ მოციქულთა შემდგომი სიტყუა განიხილეთ, თუ მოქცევას აწვევენ. ესრეთ ჰქუეს: „შეინანე უკეთურებისა ამის შენისაგან“. და თუ ამ თქმას ბოროტად შერაცხ, დავით წინასწარმეტყველი რომ იტყვის: „მოიქეც ბოროტისაგან და ჰქმენ კეთილი“ - ესეც ბოროტად უნდა შერაცხო; და ამისი ბოროტად შერაცხვა ყოვლითურთ უჯეროება არის, ამისთვის რომ კეთილი სწავლა არის. ეგრეთუე მოციქულთ სიტყუაც სიმონ მოგვის მიმართ კეთილი მხილება და სწავლა არის. კიდევ ანანია მოციქულთა მიმართ შეცოდებული იყო, ამისთვის რომ სასყიდელი დაფარა; მაგრამ ბოროტი არა უზრახავსთ რა უფროსად კეთილად ამხილეს მოციქულთა და ჰრქუეს: „ანანია რასათვის აღავსო გული შენი ეშმაკმან ცრუებად სულისა წმინდისა და გამოხვებად სასყიდელსა? ანუ იყო რა შენი იყო და განრაყიდე ჴელმწიფებასავე შენსა იყო? და რასათვის დაიდევ საქმე ესე გულსა შენსა? არა ეცრუე შენ კაცთა? არამედ ღმერთსა“. აქ ეგების წინააღმდგომმან ჰსთქუას: მოციქულთ სიტყუა ანანიას მიმართ თუ კეთილი იყო, რასათვის „დაეცა და სული წარხდა?“ ნაცვლად ამას ვიტყვი: კეთილი მხილება კეთილის გონებით არ მიითვალა, ამისთვის სიკუდილით დაისაჯა. ამას ზედ უნდა დაერთოს: ბოროტს არ უნდა ზრახვიდე ორის მიზეზისათვის: პირველად რადგან ქრისტეს მოწაფე ხარ მისი უნდა ისმინო, ვითარ იგი უფალი იესო: „ნუ მიაგებთ ბოროტსა ბოროტისა წილ“. ბოროტის მყოფელისათვისცა ასე გასწავებს, თორემ კეთილის მყოფელისათვის ბოროტის ზრახუა ქრისტეს მოწაფეთაგან ყოვლითურთ შორს არის. მეორედ ამისთვის რომ თავის-თავს უფროსად ავნებ მისგან. ამისი სარწმუნო მაგალითი მოვიღოთ: სუსანასთვის ორთა მოხუცებულთა ზრახეს ბოროტი და დასდუეს ბრალი მრუშებისა; მაგრამ ბოროტის მზრახვალნი ორნი მოხუცებულნი ერისაგან სიკუდილს მიეცნენ და სუსანა უვნებლად დაშთა; კვალად ფარისეველი მეზვერისათვის ბოროტად ზრახვიდა და აყუედრებდა - ფარისეველი დაისაჯა ბოროტად მეტყველებისათვის და მეზუერე განმართლებული იქმნა და სცხონდა. მოხედე თუ ბოროტ-მზრახველი ვიტარ დაისაჯნენ!

აწ ესე ვსთქუათ, თუ რომლისა საქმით შეხუდება კაცს და შეემთხუევა ენით და ბაგით ბოროტის ზრახვა. პირველად სიყრმის უგუნურებისაგან, ვითარცა პავლე იტყვის: „ოდეს ვიყავ ყრმა, ვიტყოდი ვითარცა ყრმა; ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაც, დაუტევე სიყრმისა იგი“. მეორედ ქრისტეს განშორებისაგან: სიდამდის ქრისტეს კაცი არ განეშორება, მადამდის არც ბოროტს ზრახუასა ჰყოფს; როდესაც მას მოშორდება, მაშინ ბოროტს ზრახუას შეუდგება. ამისი ცხადი და ჭეშმარიტი მაგალითი მივიღოთ. იუდა როდესაც ქრისტეს განეშორა, მაშინ იწყო ბოროტის ზრახვა ჰურიათა მიმართ. პეტრე მოციქული სადამდის ქრისტესთან მახლობელად იყო, მადამდის ქრისტესთვის თავის-თავის სიკუდილს იტყოდა, მცირედ რომ განეშორა, უარ ჰყო. მოციქული პავლე სიდამდის ქრისტეს შეუდგებოდა, მადამდის ბოროტს ზრახუაში იყო, ოდეს ქრისტეს შეუდგა, ბოროტი ზრახუა დაუტევა. დიდის ჭეშმარიტის სახით დამტკიცდა, ბოროტის ზრახვის მოქმედი ქრისტესაგან განშორებული არის. ესეც ყოვლითურთ სარწმუნო არის, რომელსაც ბოროტის ზრახვის შედგომა არა ჰნებავს, ქრისტეს არ განეშორება. ესე თვით მოციქულთაგან დავამტკიცოთ. ქრისტემან მოციქულთ უბრძანა: „ნუ უკუე თქუენცა გნებავსთ წარსლვის“. მაგრამ მოციქულნი ბოროტს ზრახვას რომ ეკრძალებოდენ, ქრისტეს არ განეშორნენ. და ესრეთ ჰრქუეს: „უფალო, სადა წარვიდეთ რომელ სიტყუანი ცხოვრებისა საუკუნოსანი გქონან შენ.“

აწ ეს უნდა ვსთქუათ, რომ ამ საშინელის საბრხისაგან განრინება როგორ უნდა. კაცის განრინების ასქმე ვისწაოთ ერთა, არამც ამ საშინელის ვნებისაგან ვინმე დაენთქას. მეწამულ ზღვაში ისრაელთ განვლა შეუძლო იყო, მაგრამ მოსეს კვერთხმან განაპო და დაუნთქმელად განვიდენ; ეგრეთუე ბოროტ მზრახველობისაგან დაუნთქმენლად წიაღ სლუა შეუძლო არის, თუ მოსეს კვერთხის მსგავსად ჯუარმან ქრისტემან ცუდად მეტყველებისა ვარ განახშო და ერი ქრისტესი დანთქმისაგან არ იხსნა. მაგრამ აქ კეთილად მიხედეთ, საყვარელნო: მოსეს რომ შეუდგა და ერი ეგვიპტეში ყოფა მოიძულეს, ამისთვის მოსეს მიერ ზღვა განიპო კვერთხითა, და ერი ისრაელთა უვნებლთა განყუანებულ იქმნა. ეგრეთუე თუ ქრისტეს შევუდგებით და ეგვიპტეში (ესე იგი ცოდვაში) მყოფობას თუ მოიძულებთ, ქრისტეს მიერ ჯურითა ცხოველს მყოფელისა ცუდად მეტყველების ზღუა განიპება და განხმება, და თქუენ უვნებლად განყვანებული შეიქმნებით. კვალად, როდესაც ისრაეთ ამალეკი ბრძოდა, მოსე რომ ხელს განიპყრობდა, ამალეკი მოუძლურდებოდა; მოსე თუ არ განიპყრობდა კელს, ამალეკი გაძლიერდებოდა; - ეგრეთუე, როდესაც ერსა ღვთისასა ცუდად მეტყველება ბრძავს, როდესაც, მოსეს მსგავსად, მოღუაწებისა ხელს განიპყრობს, მაშინ ცუდად მეტყველება მოუძლურდება; თუ მოღუაწების ხელს არ განიპყრობს, მაშინ ამალეკის მსგავსად ცუდად მეტყველება განძლიერდება, და ერი ქრისტესი მოუძლურდება. უძლიერესი ბრძოლის სახე ვასწაოთ ერთა. თუ ინებებთ, ქრისტეს მსგავსებას მიიღებთ რომლისამე საქმით: ვითარ ქრისტეს მოწაფენი ზღვის ღელვისაგან შესწუხდენ, ქრისტემან თვისნი მოწაფენი მწუხარედ რომ იხილა, „შერისხნა ქართა და ზღუათა და იქმნა დაყუდება დიდი“; ეგრეთუე როდესაც ცუდად მეტყველების ღელვისაგან შეწუხდენ, სიმშვიდისა და დუმილის რისხვით შერისხენ ქრისტეს მსგავსად ქარსა და ღელუასა ცუდად მეტყველებისასა, და იქმნას დაყუდება დიდი შენს შორის, და ხსნილი ქმნა სულიერებრივისა დანთქმისაგან. ანუ კვალად ამ საქმით მიემსგავსე ქრისტესა: ვითარ ქრისტე ლეღუთან მივიდა, ნაყოფი რომ ვერ ჰპოვა, ჰსწყევა, და საუკუნოდ განხმა ლეღვი იგი, - ეგრეთუე შენ, ქრისტეს მსგავსად, მიხვედ ბოროტ მეტყველების ნერგთან, რა ვერ ნახავ მისთანა ტკბილსა ნაყოფსა, დასწყევე და საუკუნოდ განახმე შენ შორის ნერგი იგი ბოროტ-მზრახუელობისა. ქრისტემან ერთ გზის განიხილა ლეღვი და შენ უფრო მტკიცე ყოფისათვის ორ-გზის მიხვედ და განიხილე, და რა ტკბილს ნაყოფს ვერ ჰპოვებ, ჰსწყევე და საუკუნედ განახმე შენ შორის ნერგი ბოროტმეტყველებისა. პირველად სამოთხისა შინა განიხილე ბოროტმეტყველება გველისა; საშინელისა სიმწარის მეტს ნაყოფს ვერ ჰპოვებ; მეორედ იუდას ბოროტმეტყველება განიხილე; თვით დაისაჯა სულით და ჴორცით, და ნაყოფი ვერ ჰპოვა რა. გესმის ქრისტეს მიერ: „პირითა ორისა და სამისა მოწამისათა დაემტკიცების ყოველი სიტყუა“. ზემო ორმან ხილუამან უნდა დაგიმტკიცოს, რომ ბოროტმეტყველებას სიმწარის მეტი ნაყოფი არა აქუს; მაშ უნდა სწყეო ბოროტსიტყუაობა და საუკუნოდ უნდა განახმო. ამას თუ არა ჰყოფ დავით წინასწარმეტყველის სიტყუას არ ისმენ, რომელსა იტყვის: „დააცხვრე ენა შენი ბოროტისაგან და ბაგენი შენნი ნუ იტყვიან ზაკუასა“ - ეშმაკის შეპყრობისაგან ვერ განერები. როგორ უნდა განერო? თუ ერთი კერძო შენი, ანუ ხელი, ანუ ფერხი მტერს უპყრია უეჭველად სრულებით ეშმაკისაგან შეპყრობილი ხარ. თუ მიხედავ, მაცხოვრისა იესოს სიტყუა შენზედ აღსრულებული არის, რომელსა ბრძანებს: „პირველად შეკრას ძლიერი იგი და მაშინღა საუნჯენი მისნი იავარ ჰყვენ.“ - პირველად შენ შორის ძლიერი სიტყუა ბოროტის მეტყველებით ეშმაკს შეუკრავს, და ყოველი შენი სურვილებრივი საუნჯე წარუტაცნია. ვითარცა იუდა ბოროტის მეტყველებით ყოვლის კეთილისგან ცალიერი ჰყო, ეგრეთუე ჰნებავს შენთვის, რომ ბოროტ-მეტყველებით ყოვლის კეთილისგან ცალიერი ჰყოს. ახლა ტკბილის იცსოს სიტყუა მოვიღოთ, რომელსა ბრძანებს:„ უკეთუ ნათელი იგი შენ შორის ბნელ არის, ბნელი იგი რაოდენმე?“ მსგავსად ამისა მე გეტყვი: სიტყვიერების უმჯობესი ნათელი შენ შორის არა არის რა, და თუ ეს ბოროტ-მეტყველებით შენ შორის დაბნელებული არის, სხუა ნათელი და კეთილი რა უნდა იპოვებოდეს შენ შორის? ანუ ეშმაკს რითი განიოტებ შენგან? სხეული არ არის, რომ ხელით ებრძოლო. კეთილი სათნოება უნდა გაქუნდეს და სიტყვით უნდა შერისხვიდე ეშმაკსა, ვითარცა წმინდანი ჰყოფდნენ. შენ სიტყუა ეშმაკისთვის დაგიმორჩილებია ბოროტის-მეტყველებით და ჰრითი ჰსძლევ და განიოტებ? რადგან სიტყვით მას ემორჩილები, მისგან ძლეური და დამორჩილებული ხარ, ვითარ იგიჴმობს მოციქული: „რომლისაგანცა ვინ ძლეულ არიან, მისდა დამონებულ არიან“.

თუ თქუცნი თავისუფალი გონება ითნებს ამ ძლიერს ვნებას, კურნების სახეს მოვიპოვებთ ძლიერსა და ყოველად ჭეშმარიტს, რომ ენის ცთომილება განიკურნოს. პეტრე მოციქული ენითა და ბაგით ცთომაში შთავარდა, რომ თავისი მეუფე და მოძღუარი უფალი იესო უარჰყო. ეს ვნება რომ შეემთხვია და სიტყვით ცთომაში შთავარდა, თავის თავს აღარ მიენდო, უფროსად ყოვლისთავე თავის თავი ქრისტეს მიანდო. ქრისტემან რომ ჰკითხა: „სიმონ იონასო, გიყუარმეა ? - პეტერმან თავის თავს ქრისტეს სიყვარული ვეღარ დაუჯერა, რადგან ერთჯერ უარყო; ამისთვის ჰრქუა: „შენ ყოველი უწყი, რამეთუ მიყუარ შენ“. პეტრეს სიტყუას ეს ძალი აქუს: მე სიტყვით ცთომილი ვარ, პირველ სიყუარული აღგითქვი და უარ-გყავ, აწ შენს სიყუარულზედ ჩემს თავს ვერ ვერწმუნები: შენ უწყი მიყვარხარ, თუ არა. ცთომისა შემდგომად პეტრემან ასე ყოვლითურო მიანდო თავისი თავი ქრისტესა, ამისთვის განწმენდილი იქმნა; ეგრეთუე შენ სიტყვით შეცთომილი თავის თავს ნუ მიენდობი, უფროსად ყოველი შენი ცხოვრება ქრისტეს მიანდევ, რომ სიტყვით ცთომილი მოგაქციოს ჭეშმარიტებისა გზასა და მკვიდრ გყოს ყოველნი ზეცათა სასუფეველსა, აწ და საუკუნეთა უკუნისამდე. ამინ.

ანტონ ჭყონდიდელის ქადაგებანი, ქუთაისი, 1898 წ.