უხმარი ეგე მონაი განჰხადეთ ბნელსა მას გარესკნელსა,
მუნ იყოს
ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი (მათ. 25, 30).
რისთვის განურისხდა, ძმანო ქრისტიანენო, მონასა ამას მეფე იგი, ხსენებული დღეს წაკითხულს იგავში? რისთვის უთხრა მას: ბოროტო მონაო და მედგარო, და რისთვის გააგდო იგი ბნელსა გარესკნელსა? მისთვის, რომ ის იყო მედგარი, ესე იგი ზარმაცი, არ უყვარს შრომა და მუშაობა. თავის სიცოცხლეში მან არა თუ რაიმე კეთილი ჰქმნა და რაიმე შეიძინა, არამედ ის ნიჭიც, რომელიც მას მისცა ღმერთმა - დაჰმალა მიწაში. წინააღმდეგ ამისა, რისთვის აქო მეუფემან იმავე იგავში ორნი სხვანი მონანი? რისთვის უწოდა მათ: მონანო სარწმუნონო და სახიერნო, და დააჯილდოვა იგინი, მეტყველმან: რამეთუ მცირედსა ზედა სარწმუნო იქმენით, მრავლსა ზედა დაგადგინო თქვენ; შევედ სიხარულსა უფლისა თქვენისასა! ცხადია, მისთვის, რომ იგინი იყვნენ შრომის მოყვარენი; შრომა-მუშაობით მათ ერთი ორად განამრავლეს ნიჭნი იგინი, რომელნი მათ მისცა ღმერთმა. მაშასადამე, დღეს წაკითხული იგავი გვაფრთხილებს ჩვენ მედგრობისაგან, ანუ სიზარმაცისაგან და გვასწავლის ჩვენ, რათა ვიყვნეთ მარადის მუშაკნი, შრომის მოყვარენი და ვცდილობდეთ, რომ ჩვენის შრომით და მეცადინეობით აღვაშენოთ ჩვენი ბედნიერება და კეთილი მდგომარეობა.
ბუნება ჩვენი ხორციელი, ძმანო ქრისტიანენო, ერთობ მიდრეკილია და მსურველი ზარმაცად და უქმად დროების გატარებისა. შეჰხედე და დაუკვირდი შენს თავსაც და სხვათაც გარემოს შენსა. როგორ უყვარს ყოველს კაცს მოსვენებით და მხიარულად გატარება სიცოცხლისა, და თუ ეს არ შეუძლია, მაშინ ეძიებს, რომ ისეთი რაიმე მსუბუქი, და ადვილი საქმე გამოირჩიოს, რომელიც მისგან დიდს შრომას არ მოითხოვდეს? ესრეთი არის ჩვენი ბუნების თვისება! გარნა, როდესაც ჩვენ ყოვლის მხრით და კარგად გავშინჯავთ ჩვენსა მდგომარეობასა, ჩვენის ბუნების მოთხოვნილებათა, საჭიროებათა და გარემოებათა, რომელთა შინა კაცი იშვება და ატარებს ცხოვრებასა თვისსა, მაშინ ცხადად დავინახავთ, რომ შრომა არის საძირკველი ჩვენის კეთილ-მდგომარეობისა და გარეშე შრომისა სხვა საშუალება არა აქვს კაცს, რომ მოიპოვოს ბედნიერება და კეთილდღეობა. თვით ღმერთმა შრომისათვის და მუშაობისათვის დაჰბადა კაცი ქვეყანაზედ. დღეს წაკითხულს იგავში რომ არის თქმული, რომ მეფემან დაიბარა მონანი თვისნი და დაურიგა მათ ტალანტნი, მსგავსად მათისა ძალისა, და გაუშვა იგინი სამუშაოდ, ეს იმას ჰნიშნავს, რომ ღმერთი კაცს შობითგან აძლევს მხოლოდ რომელთამე ნიჭთა, ანუ ხერხსა, ანუ ღონესა, რომლითაც მას მერე შეეძლოს შრომა და მუშაობა. კაცი ტიტველი და უძლური იშვება ქვეყანაზე. როდესაც გაიზრდება, ჭკუა გაეხსნება, სოფლიური და ხორციელნი ღონენი, რომელნიც მისცა მას ღმერთმა, გამოუჩნდება, მაშინ იგი გარემოს თვისსა დაინახავს მშვენიერსა ბუნებასა. ამ ბუნებაში თუმცა ყოველნი ნივთნი და არსებანი არიან მშვენიერნი და ბრმად შექმნილნი, გარნა კაცისათვის არც ერთი მათგანი პირდაპირ არ არსი სახმარი, არამედ ყოველი ამთგანი კაცმან უნდა დაიმუშაკოს, თავისთვის მოიმზადოს. ბუნება თავის თავად არის ნედლი მასალა, რომელიც კაცმა უნდა აიღოს და მოამზადოს თავისთვის. მაშასადამე, ღმერთმა კაცს ერთის მხრით მისცა ღონე, ანუ ხერხი, რომლითაც მას შეუძლიან მუშაობა, მეორეს მხრით წინვე დაუდვა მრავალი მასალა; დანარჩენი დამოკიდებულია მის მუშაობაზედ და შრომაზედ. ყოველნი თვისნი ბუნების საჭიროებანი, სახმარნი მოთხოვნილებანი კაცმან უნდა დაიკმაყოფილოს თვისი შრმომითა და მუშაობითა. მასასადამე, რა უნდა ვსთქვათ იმ კაცზედ, რომელიც სრულიად არაფერს არ აკეთებს? რით ირჩენს იგი თავს? სხვისი შრომით და სხვისი ნაქნარით. მაშასადამე, იგი ქვეყნისა და საზოგადოების კეთილდღეობას არათუ ეხმარება, არამედ უშლის. ქვეყნის ანუ მთელი საზოგადოების სიმდიდრეც, განათლებაც, წარმატებაც შესდგება კერძო პირთა შრომისა და მეცადინეობისაგან. ამისთვის ის პირი, რომელიც არაფერს არ აკეთებს, საჭმელსაც არ უნდა სჭამდეს. ამას ჩვენ კი არ ვამბობთ, არამედ წმინდა მოციქული პავლე: რომელსა არა უნებნ შრომად, ნურცა სჭამონ.
გარნა,ზოგიერთნი პირნი თავის გულში ამ სახით იმართლებენ თავს: დიახ მზად ვართ, რომ ვიმუშაკოთ და ვიშრომოთ, მაგრამ რა ვქნათ, რომ საქმე ვერ გვიშოვნია, შესაფერი სამუშაო მასალა არა გვაქვს. ვგონებ, რომ ეს მიზეზი არ არის პატივსადები. როგორ შეიძლება კაცმა საქმე ვერ იშოვნოს, თუ კი მართლა შრომა და მუშაობა არ ეზარება. ეს დაბრკოლება შეემთხვევა ისრეთთა პირთა, რომელნი არიან თავის მოყვარენი, დიდ-დიდ საქმეებს ეძიებენ და მცირეს საქმეს კი არ კადრულობენ. იგინი არ ჰფიქრობენ, რომ სულ უქმად ყოფნას სჯობია, რომ მცირე საქმე დაიწყოს კაცმა. ამისთვისაც აქო იგავსა შინა მეუფემან ორი ჭკვიანი მონა, რომელ იგინი მცირე საქმეს დასჯერდენ და გულმოდგინედ იმუშავეს: რამეთუ მცირესა ზედა სარწმუნო იყავ, მრავალსა ზედა დაგადგინო შენ. ხოლო მესამე, უგუნური, მონა მისთვის დაისაჯა, რომ მცირე საქმე, ერთი ტალანტი დაიწუნა, ხელი არ მოჰკიდა. ამ ორს მაგალითს, საღმრთო წერილისაგან მოყვანილს, დაუმატოთ ერთი კიდევ მესამე, სოფლიური ამბავი. ერთხელ ერთმა უზომოდ მდიდარმა ვაჭარმა, როდესაც დაბერდა და დასუსტდა, ყოველნი თვისნი სავაჭრო საქმენი ჩააბარა თავის მემკვიდრეს და თვითონ კი ქალამნებს ჰკერავდა და გლახაკებს აჩუქებდა. როდესაც ჰკითხვიდენ, რა გაგიჭირდა, რომ ქალამნებს ჰკერავო? - უპასუხა: ამის მეტი საქმე არ შემიძლიაო და უსაქმოდ ყოფნა კი ცოდვად სწერიაო.
ეს ამბავი მოგონებული არ არის, ნამდვილია. ის ვაჭარი იყო რუსეთში, უბრალო გლეხთაგანი, გამდიდრებული თვისი საკუთარი შრომითა. გარნა, ძმანო ქრისტიანენო, ყოველი, რაიცა აქამომდე ვსთქვით, შეეხება მხოლოდ აქაურსა, სოფლიურსა ჩვენსა ცხოვრებასა. მართალია, ამაზედაც სულიერი მოძღვარი თქვენი თანამდებ არს გელაპარაკებოდეს და გარიგებდეს, მაგრამ უმეტესად და უფრო ხშირად იგი უნდა გასწავლიდეს თქვენ სულიერსა ცხოვრებასა და მოქალაქეობასა. გარნა საკვირველი ის არის, რომელ ესეც შრომასა და მოღვაწეობასა ზედა არის დაფუძვნებული. აქაც ერთის მხრით ღმერთმა მისცა კაცს სულიერნი ნიჭნი: ჭკუა, სინიდისი, მისწრაფება ღვთისადმი და სხვანი, რომლითაც მას შეუძლია სულიერი მოქალაქეობა და მოღვაწეობა. მეორეს მხრით მისცა მას მასალა, რომელიც მან უნდა დაიმუშაკოს. მასალა არის მისი ხასიათი, ყოფა-ქცევა, ესე იგი მთელი ცხოვრება. და ესრედ, კაცი იგი, რომელიც მარტო ხორციელობაზედ, სოფლიურს ცხოვრებაზედ არ სცდილობს, არამედ სულიერებაც ახსოვს და იღწვის, რომ ხასიათი თვისი დაიმუშაოს და გააკეთილოს, ჭკუა გაინათლოს საღმრთო წერილით, სინიდისი გაილესოს, გული გაიწმინდოს, ყოფაქცევა შესცვალოს, - ესრეთი კაცი გამოჩნდება სულიერადაც მუშაკი და შრომისმოყვარე, და მიიღებს მეუფისაგან ქებას: სარწმუნო მონაო და სახიერო, რამეთუ მცირედსა ზედა სარწმუნო იყავ, მრავალსა ზედა დაგადგინო შენ; შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა. ამინ.