რა ჟამს მოვიდეს ძე კაცისა დიდებითა თვისითა და
ყოველნი ანგელოსნი მისნი მასთანა, მაშინ დაჯდეს
საყდართა დიდებისა თვისისათა (მათე 25, 31)
წმინდამან ეკლესიამან დააწესა აწინდელსა კვირიაკესა ზედა წაკითხვა სახარებისა მის, რომლისა შინა მაცხოვარი ცხოველად აღწერს მეორესა მოსვლასა და საშინელსა სამსჯავროსა. ფრიად საჭირო და სასარგებლო არს, ძმანო ჩემნო, ხშირად და ცხადად წარმოვიდგენდეთ საშინელსა ამას დღესა. შევკრიბოთ საღმრთოისა წერილისაგან ყოველი, რაიცა სულმან წმიდამან წინადვე გვამცნო ჩვენ ამ საგანზე.
პირველად, როდის იქნება სოფლის აღსასრული და ქრისტეს მეორედ მოსვლა? რას გვიცხადებს ამაზედ საღმრთო წერილი? თუმცა ცნობის მოყვარესა კაცის გულსა და გონებასა ყოველთვის სურს შეიტყოს დრო იესო ქრისტეს მეორედ მოსვლისა, გარნა სულმან წმიდამან განგებ არ ინება განსაზღვრება ამისა. მოციქულთა ერთხელ კითხეს მაცხოვარსა: გვითხარ ჩვენ ოდეს იყოს ესე, და რაი არს სასწაული შენისა მის მოსვლისა, და აღსასრული ამის სოფლისა? გარნა მაცხოვარმან უპასუხა მათ: დღისა მისთვის და ჟამისა არვინ იცის, არცა ანგელოსთა, გარნა მამამან ჩვენმან მხოლომან (მათე კდ. კვ.). რისთვის დაფარა მაცხოვარმან ჩვენგან ეს? იღვიძებდით უკვე, გვიპასუხებს ჩვენ უფალი, რამეთუ არა იცით რომელსა ჟამსა უფალი თქვენდა მოვიდეს! გარნა, თუმცა საღმრთო წერილი პირ-და-პირ არ განსაზღვრებს დროსა მეორედ მოსვლისასა, გარნა იგი აღწერს ზოგიერთსა ნიშნებსა და სასწაულთა, რომელნი თავის დროზედ ცხად ყოფენ მოახლოვებასა სოფლის აღსასრულისასა. რომელნი არიან ეს ნიშნები? პირველად ცხადად არს თქმული, რომელ უწინარეს ქრისტეს მეორედ მოსვლისა სახარება მისი იქადაგება ყოველთა თესლთა შორის: და იქადაგონ სახარება ესე ყოველთა სოფლებთა საწამებელად ყოველთა წარმართთა. გარნა ჯერედ კი მრავალნი არიან თესლები, რომელთა არ უსმენიათ ქადაგება ქრისტეს სახარებისა. მეორედ, თუმცა სახარება ყოველ თესლებში იქმნება ქადაგებული, გარნა სიმართლე, სიწმინდე და სიყვარული დამცირება კაცთა შორისა. თუმცა ცოდვასა ახლაცა დიდი ძალა და გავლენა აქვს ქვეყანაზედ, გარნა მაშინ იგი თითქმის იდღესასწაულებს კაცთა შორის, მაშინ დასუსტდება შიში და სიყვარული ღვთისა; მაშინ გამრავლდებიან კაცნი ბოროტნი, თავხედნი და უწყალონი, და, რომელიც ერთობ შესანიშნავი არის, გარნა ცხადად თქმული საღმრთო წერილში, - მაშინ უმეტესად განმრავლდებიან კაცნი ფარისეველნი და მზაკვარნი, რომელნი გარეშეობითა იქნებიან ღვთის მოყვარენი და ძალი ღვთის სიყვარულისა არ ექნებათ. ეს იმას ნიშნავს, რომელ ჭკუა და განათლება იქნება მაშინ დიდი, გარნა ზნეობა დაცემული. როდესაც ესრეთი ცოდვა და უსჯულოება მოინადირებს ყოველსა კაცსა, დაამძიმებს დედამიწასა, მაშინ გამოჩნდება უცხადესი ნიშანი სოფლის აღსასრულისა, მოვა ანტიქრისტე - კაცი, საშინელი მძლავრებითა და ცბიერებითა. იგი თავის თავს დაარქვამს ღმერთს, იგი იქმს მრავალთა ცრუთა ძალთა და ნიშებსა, და მით მიიქცევს თვისდამი ყოველთა სუსტთა და გარყვნილთა; და ესრედ იგი შეავსებს ქვეყნის უსჯულოებასა და ააჩქარებს გამოჩენასა ღვთის სასჯელისასა. რომელიც ამ ჟამად დარჩებიან ქვეყანაზედა მორწმუნენი და გულის ხმის მყოფელნი, იგინი ამით ნიშანთა და სასწაულთაგან, ეგრეთვე სხვათა მრავალთა ნიშანთა და სასწაულთაგან, შეიტყობენ მოახლოვებასა ქრისტეს გამოჩინებისასა. მაშინ გამოჩნდებიან სასწაულნი და ნიშანნი ცათა შინა და ქვეყანასა ზედა, მიწის მრავალნი სიყრმილნი, ბრძოლანი და ხმანი ბრძოლისანი, ყოველნი ტომნი იქმნებიან აღვრეულნი და გაშტერებულნი შიშისაგან: და იყოს სასწაული მზესა შინა და მთვარესა და ვარსკვლავთა და ქვეყანასა ზედა, შეკრება თესლებისა განკვირებითა ოხვრისათა ზღვისაგან, და ძვრითა სულთა კაცთათა შიშისაგან და მოლოდებისა მომავალისა სოფელსა ზედა. და ესრედ, ოდეს ერთი მხრით მცირედნი დარჩენილნი რჩეულნი ცხადად იგრძნობენ მოახლოებასა უფლისასა, და, მეორეს მხრით, უმრავლესნი და თითქმის ყოველნი მაშინდელნი ადამიანნი იქმნებიან დაძინებულნი ცოდვათა შინა, არა რაისა მომლოდებელნი, წარმატებულნი სიმთვრალითა და სიმაძღრითა, მაშინ უცბად გამოჩნდეს სასწაული ცათა შინა ძისა კაცისა, და მაშინ იტყებდენ ყოველნი ტომნი ქვეყანისანი და იხილონ ძე კაცისა, მომავალი ღრუბელთა ზედა ცისათა ძალითა და დიდებითა მრავლითა. მიაქციე, ძმაო, კარგად ყურადღება სიტყვათა ამათ ზედა: მაშინ იტყებდენ ყოველნი ტომნი ქვეყანისანი: მაშინ, ესე იგი, როდესაც ყოველნი შეხედვენ და იხლვენ ქრისტესა მომავალსა ზეცითგან, იწყონ ყოველთა ტყება, ტირილი და თავის ცემა. ვინ აღწერს, ძმაო, ყოველსა, რასაც გული კაცისა იგრძნობს მაშინ, საშინელსა ამას წამსა! თვით ის კაციცა, რომელი იგი იყო ღვთის მორჩილი და მსახური, ყოველთვის შეძლებისამებრ ასრულებდა მისთა მცნებათა, იგიცა შეშინდება, ამისთვის რომ არ იცის, რას ეტყვის მას უფალი და რომელსა მხარესა დააყენებს, მარჯვენესა, თუ მარცხენესა. გარნა მას ერთი ნუგეში მაინცა აქვს, რომ იგი იყო მორწმუნე, მას ქონდა სასოება ღმერთზე: ხოლო ვინ წარმოიდგენს აღრევასა, ურვასა კაცისა ურწმუნოისა და განდრეკილისასა! თურმე მართალი ყოფილა ყოველი, რასაცა გვიქადაგებდა ჩვენ სახარება, ესრედ უთუოდ იფიქრებს იგი;თურმე იესო ქრისტე კი ყოფილა მაცხოვარი და მსაჯული სოფლისა, იფიქრებს იგი ამას, დასწყევლის თვისსა სიცოფესა, სიბრმავესა, აღვსებული შიშითა და მოლოდინებითა საშინელისა სასჯელისათა.
როდესაც ყოველნი სულნი, რომელიც დაბადებითგან ცხოვრებდენ ქვეყანასა ზედა, შეიკრიბებიან წინაშე მაცხოვრისა, მაშინ იგი განარჩევს მათ და გაჰყოფს, დაადგენს რა ცხოვნებულთა მარჯვენით თვისსა, და წარწყმედილთა მარცხენით თვისსა, და იქვე ეტყვის ორთავე მხარეთა მიზეზთა, რომლისათვისცა პირველნი იქნებიან ცხოვნებულ, ხოლო მეორენი წარწყმედულ. რას ნიშნავს, ძმანო ჩემნო, რომელ მაშინ მაცხოვარი არცა პირველთა არ ეტყვის, რომ თქვენ გქონდათ სარწმუნოება ჩემი, და არცა მეორეთა მათ არ აყვედრის, რომ მათ არ სწამდათ იგი, არამედ პირველთა გაამართლებს იგი მით, რომელ იგინი იყვნენ მოწყალენი: მშიერთა აჭმევდენ, შიშველთა ჩააცმევდენ, სნეულთა ნახვიდენ; ხოლო წარწყმედილთა გაამტყუნებს იგი მით, რომელ იგინი არ იქმოდენ არცა ერთსა. ეს იმას ნიშნავს, ძმანო ჩემნო, რომ მოწყალება და სხვანი კეთილნი საქმენი არიან ნაყოფნი სარწმუნოებისა. როგორც ხე იცნობება ნაყოფთაგან, ეგრედვე ღირსება კაცთა - საქმეთა მისთაგან.
რასა შინა მდგომარეობს ნეტარება ცხოვნებულთა ამას კაცის გონება ახლა ვერ წარმოიდგენს, საღმრთო წერილში არის თქმული მხოლოდ ისა, რომელ ცხოვნებული იქნება ბრწყინვალე, ვითარცა მზე, რომელ ღმერთმან მას მოუმზა ისეთი ნეტარება, რომელ თვალსა კაცისასა არ უნახავს, ყურსა მისსა არ სმენია და გული მისი ვერ წარმოიდგენს.
რა იქნება ტანჯვა წარწყმედილთა? ამასაც ვერ წარმოიდგენს გონება კაცისა სრულებით, მხოლოდ არის თქმული, რომელ იგინი იქნებიან ბნელსა გარესკნელისასა, სადაცა ცეცხლი მათი არა დაშრტების, და მატლი მათი არ დაიძინებს. და წარვიდენ ესენი სატანჯველსა საუკუნესა, ხოლო მართალნი ცხოვნებასა საუკუნესა. გლოცავთ თქვენ, ძმანო ჩემნო, ნუ დაივიწყებთ ამას ყოველსა, ხშირად წარმოიდგენდეთ სიხარულთა ცხოვნებულთასა და ვაებასა წარწყმედილთა, და მით განაღვიძებდეთ გულსა შინა თქვენსა მონანებასა ცოდვათა თქვენთა, და წადილსა შემთხვევად ხვედრსა ცხოვნებულთასა. ამინ.