განმარტება სახარებისა. უკეთუ მიუტევნეთ თქვენ
კაცთა
შეცოდებანი მათნი, მოგიტევნენ თქვენცა
მამამან თქვენმან ზეცათამან (მათ. 6, 13).
ხვალითგან, ძმანო მართლ-მადიდებელნო ქრისტიანენო, დაიწყება დიდი მარხვა, ესე იგი დღენი ლოცვისა, მარხვისა, სინანულისა და ყოვლისა სულიერისა, ხოლო დღეს წაკითხული სახარება შეგვაგონებს, რომ წინაპირველად შევურიგდეთ, მივუტევოთ ურთიერთსა ყოველნი შეცოდებანი და ბრალნი. გარეშე ამის პირობისა უსარგებლო იქნება ლოცვა, მარხვა და ყოველი სულიერი შრომა. ვისაც გულში აქვს ვისმესთან მტერობა, შური, უკმაყოფილება, ის ნუ დაჰკარგავს ამაოდ დროებასა, ნუ შეუდგება მარხვასა და მომზადებასა, ვიდრე წინაპირველად არ შეურიგდება მოძულესა, არა აპატიებს ყოველთა მისთა შეცოდებათა. ყოველი კაცი უნდა გიყვარდეს. ყოველი კაცის ბედნიერება უნდა გსურდეს და გიხაროდეს, და ყოველი კაცის მწუხარება და უბედურება შენთვისაც სამწუხარო უნდა იყოს, და ესრეთ კეთილ-განწყობილმან, მშვიდობიანითა გულითა შეუდექი მარხვასა და ლოცვასა. როგორ უნდა ვიმარხვიდეთ, ესეც აგვიხსნა დღეს წაკითხულმა სახარებამ: რაჟამს იმარხვიდეთ, ნუ იყოფინ, ვითარცა ორგულნი, მწუხარე, ერთი სიტყვით, მარხვა უნდა იყოს არა მარტო გარეგანი საჭმლის და სასმლის მოკლება და გამოცვლა, არამედ შინაგანიცა, სულიერი განშორება, აღკრძალვა ყოველთაგან ცუდთა, მავნებელთა, სულის წინააღმდეგთა გრძნობათა, აზრთა, მიდრეკილებათა და უმეტესად საქმეთაგან და ჩვეულებათა. გარეგანი მარხვა, ესე იგი საჭმლის და სასმლის გამოცვლა უნდა იყოს ხერხი, ანუ გზა ვნებათა და ცოდვათა მოკლებისა და მოსპობისა, და ესრედ ვინც ამპარტავანი არის სიმდაბლე შეიძინოს ამ დიდ-მარხვაში: ანგაარმა კაცმა, უანგარობა მოიგოს, ანჩხლმა და მაშფოთარმა სიმშვიდე, მემთვრალემ, მუცლის მონამ, ფხიზლობა, ზომიერება, ცრუ და უმართლომ გულწრფელობა და სიმართლე შეიყვაროს; თუ ვინმემ სხვისი რაიმე მიითვისა უმართლოდ, დაუბრუნოს. ეს იქნება ჭეშმარიტი მარხვა!
მესამე მოღვაწება დიდისა მარხვისა არის უმტკიცესი და უბეჯითესი ლოცვა და მონანება. ესეც აგვიხსნა მაცხოვარმან, როგორ უნდა აღვასრულოთ. რაჟამს ილოცვიდეთ არა ჰყოთ ესრედ, ვითარცა იგი ორგულნი, ესე იგი, არა დაემზგავსოთ ფარისეველთა; შენ ილოცე სულით და გულით. ლოცვაში პირველი საქმე ის არის, რას გრძნობს შენი გული, რა მოძრაობა არის შენს შორის. ჭეშმარიტად ის ლოცულობს, ვისაც ლოცვის დროს მოუვა ცრემლი უნებლიედ. შენ იქნება, ძმაო, ერთხელაც არ გილოცავს ცრემლით. მიცვალებულის ტირილზედ რომ წახვალ, მიცვალებულის კუბოსთან რომ დაიჩოქებ, მაშინ მრავალს ცრემლს გადმოღვრი სრულიად უსარგებლოდ; და შენი სულისათვის ერთხელაც ერთი ცრემლიც არ მოგსვლია. გებრალება მიცვალებული და მისი მონათესავე მოტირალნი? და შენი სული არ გებრალება? ისიც მკვდარია მრავალთა ცოდვათაგან და საუკუნო სიკვდილი მოელის მას, თუ ლოცვაში არ იტირე.
ბოლოს ყოველნი დიდ-მარხვის სულიერნი მოღვაწებანი უნდა დავაგვირგვინოთ აღსარებითა და ზიარებითა. დიდ-მარხვაშიც, რომ ერთხელ არ ეზიაროს ქრისტიანე კაცი, რაღა სასოება ექნება მას! ყოველთვის უნდა ფიქრობდეს და ცდილობდეს კაცი, რომ უზიარებელს არ მოუხდეს სიკვდილი, გადასვლა ამიერ სოფლითგან. გარნა ახლა, აწინდელმა დროებამ უმეტესი შემაშინებელი მიზეზი გამოაჩინა (ეს სიტყვა თქმულ არს როდესაც რუსეთში გაჩნდა ჟამი, ანუ ჭირი მომსვრელი (1879 წელსა), რომელსა აქვს ყური სმენად და თვალი ხედვად, მან უნდა განიზრახოს და შეშინდეს, რა უცები სიკვდილი ეწევა ახლა მრავალთა პირთა, კაცი საღამოს მხიარული იყო და ძრიელი, დაწვა ლოგინზე და ძილში განუტევა სული უაღსარებოდ და უზიარებლად, ანუ სუფრაზედ დაჯდა, მხიარულად იყო და საშუალ სადილისა ცუდად იგრძნო თავი თვისი, ადგა და ორი საათიც აღარ გაუტარებია, გარდაიცვალა გარეშე ყოვლისა მომზადებისა და აღსარების თქმისა. შენც კაცი ხარ, ძმაო! ვინ იცის სად და რა სახით შეგემთხვევა სიკვდილი. არ გაგიგონია, არ დაფიქრებულხარ, რა საშინელი ამბავი ისმის, არა შორის ქვეყნითგან, არამედ მახლობელ ჩვენდა, რა მომსვრელი სნეულება გაჩნდა, რომ თვით უპირველესთა ექიმთა ვერ მოუპოვებიათ საშუალება მისი მორჩენისა. ვინ იცის რას მოგვიტანს მომავალი ზაფხული. ნუ მოიძულებ შენსა სულსა; ახლავე მოემზადე მიგებებად მტერისა, რომ უცებ არ დაგეცეს თავზედ მოუმზადებელსა და უჭურველსა. ამაზე უმჯობესი მომზადება რაღა შეიძლება, რომ შეინანო და აღიარო შენი ცოდვები და ეღირსო წმინდა ზიარებას. ამინ.