განმარტება სამოციქულოისა (ეფეს. 4, 28)
ძმანო, მართლ-მადიდებელნო ქრისტიანენო! ერთს წარსულს კვირიაკეს ვიწყეთ ჩვენ განმარტება ერთისა ფრიად საჭიროისა და სასარგებლოისა სამოციქულოისა, რომელი იპყრობს თვის შორის სწავლასა და დარიგებასა, ყოველ დღეს და ყოველ წამს სახმარსა ჩვენთვის. გავაგრძელოთ ახლა ჩვენი განმარტება დანარჩენთა მუხლთა.
ჩვენ გავჩერდით მაშინ ოცდა მერვესა მუხლსა ზედა, რომელი არის შემდგომი: მპარავი იგი ნუღარა იპარავნ, არამედ უფროსღა ჰშურებოდენ და იქმოდნენ კეთილსა თვისთა ხელითა, რათა აქვნდეს მიცემად, ვის - იგი უხმდეს ( ეფეს. 4,28).
იქმნება ვინმემ თქვენგანმა იფიქროს, ძმანო ჩემნო, რომ ამ მუხლის განმარტება არ არის საჭირო, არც შესაფერი, რადგანაც აქ მოციქული იტყვის მპარაობასა, ანუ ქურდობასა ზედა, რომელიც არის ერთი სასირცხო და სათაკილო ცოდვა, და, მაშასადამე, ლაპარაკიც მას ზედა იქმნება სათაკილო და შემარცხვენელი. ეგ მერთალია, ძმანო ჩემნო! პირ-და-პირ მპარაობასა ზედა არც საჭირო არის აქ ლაპარაკი და უადგილოც იქნება, ვინაიდგან დარწმუნებული ვარ - არც ერთსა ჩემსა მსმენელთაგანსა, აქა მდგომარეთა, ეს ლაპარაკი არ შეეხება. გარნა სიტყვა და მცნება ღვთისა ჩვენ არ უნდა გვესმოდეს მოკლედ, ვიწროდ; ყოველსა ღვთის სიტყვასა და მცნებასა აქვს ფარტო მაღალი, ღრმა და ვრცელი აზრი და მნიშვნელობა. ფართო არს მცნება შენი ფრიად უფალო! იტყვის მეფე და წინასწარმეტყველი დავით. ამისთვის ნუ გაგიკვირდება, ძმაო ჩემო, თუმცა არცა ერთი ჩვენ, აქა მდგომარეთაგანი, არ არის, და ღმერთმან ნუ ჰქმნას, რომ იყოს, პირ-და-პირ ქვემდებარე ცოდვისა ამის, გარნა, როდესაც კარგად, ფართოდ ავხსნით რაი არს მპარობა, მაშინ ვაი თუ ერთიცა ჩვენგანი რომელიმე სახითა არ დარჩეს უბრალო ამ ცოდვაში. რაი არს მპარაობა, ანუ ქურდობა? მპარაობა, ანუ ქურდობა მარტო ის ნუ გგონიათ, ძმაო ჩემო, როდესაც კაცი, ანუ მალვით, ანუ ძალადობით, პირ-და-პირ წაართმევს მოყვასსა თვისსა რომელსამე ნივთსა. მპარაობა არის ყოველი ისეთი მოქმედება, როდესაც შენ სიტყვით, ან საქმით რომელიმე ზარალი, ანუ დაბრკოლება მიეცი მოყვასსა შენსა, ანუ თუმცა პირ-და-პირ ზარალი არ მიგიცია, მაგრამ არც გიჩვენებია სიყვარული და შემწეობა. მოგიყვანოთ რომელიმე კერძოობითი მაგალითნი ამის ასახსნელად.
ვგონებ, რომ მპარავი იქნება ის კაციც, რომელმან არ აღასრულა სიტყვა და პირობა, რომლითა იგი შეიკრა წინაშე მოყვასისა თვისისა, და მით ზარალი მისცა მას. გარნა რავდენ გზის, რაოდენ ნაირად მოუხდეს თითქმის ყოველ კაცს ესრეთი შემთხვევა. უეჭველია, რომ პირობის დარღვევითა უდიდესი და უმთავრესი ზარალი ემართება კაცსა, საზოგადოდ, რომ ვსთქვათ, ვიდრე პირ-და-პირ ქურდობითა: პირ-და-პირ ქურდობისგან კაცი თავს დაიფარავს როგორმე, პირობის დამრღვეველისაგან და ცრუ კაცისაგან - ვერაოდეს ვერა. მაშასადამე, პირობის დარღვევა არა უმცირესი ცოდვა არის, ვიდრეღა მპარაობა. მაშასადამე, თუ გსურს, ძმაო ჩემო, არ იყო მოზიარე მპარაობისა, ეცადე, რომ ანუ არ მიიღო ის პირობა, რომელიც შენ არ შეგიძლია აღასრულო, და რომელიც პირობა მიიღო შენს თავზე, ეცადე, რომ კიდეც აღასრულო.
უეჭველია, რომ მპარავის მსგავსი შეიქმნება ის ხელმწიფის მოსამსახურე, ანუ ჩინოვნიკი, რომელიც დაუდევნელად, და არა ერთგულად აღასრულებს თანამდებობასა თვისსა; ჯამაგირი და ჯილდო, რომელსაც იგი იღებს ხელმწიფისაგან, მოპარული აქვს ესრეთსა ჩინოვნიკსა; ვაჭარი, რომელი იღებს უზომო ფასს თავის საქონელში, ანუ, ნაცვლად კარგის საქონელისა, აძლევს ცუდს საქონელს, და ფასს სრულს იღებს, ვგონებ, პირ-და-პირ უნდა შეირაცხოს მპარავთა შორის. მპარავი არის შინაური მოსამსახურეც, რომელიც მიიღებს სასყიდელსა და არა ერთგულად ემსახურება უფალსა თვისსა. ერთი სიტყვით, როგორათაც უწინ ვსთქვით, ათასნაირად და ათას შემთხვევასი იქნება კაცი მოზიარე ამის ცოდვისა. ისიც უნდა დაუმატოთ, რომ, ვინ იცის, იქნება წინაშე თვალთა მართლ-მსაჯულისა ღვთისა პირ-და-პირი ქურდი არ არის იმ ზომად ცოდვილი, ვითარცა ესრეთნი - ფარულად და მზაკვრობით აღმასრულებელნი მპარაობისა. განიზრახე, ძმაო და მიიღე ყურადღებაში, რომელ პირ-და-პირთა ქურდთა რა სახელი აქვსთ რა სახით მოძაგებული არიან, რა შიში აქვსთ და სირცხვილში არიან, ეს ყოველი ვგონებ, კიდეც ეკმარება მათ სასჯელს. ხოლო ფარულნი ქურდნი უარეს ზარალს მისცემენ მოყვასთა, რადგან არავის არ მიაჩნია იგინი ქურდად, კიდეც ხშირად არიან პატივცემულნი და ამპარტავანნი ამ ქვეყანაზე მოყვასთა შორის. გარნა, ძმაო ჩემო, ღმერთი ისე არ უყურებს ჩვენს მოქმედებას, ვითარცა კაცის მოკლე ჭკუა, ამისთვის გეშინოდეს და ეცადე, რომ ყოველი მოქმედება შენი იყოს პატიოსანი, უზაკველი და უვნებელი მოყვასთა შენთათვის.
ბოლოს ერთი კიდევ დაუმატოთ. ვნება და ზარალი, რომელსა ერთი მეორეს მისცემენ კაცნი, იქნება ხორციელი და სულიერიც; უკანასკნელი უფრო დიდი და საძაგელი ცოდვა არის, ვიდრე პირველი. თუ შენ, ძმაო, სიტყვით ანუ მაგალითით აცთუნე ვინმე მოყვასთაგანი, ესე იგი ცოდვა ასწავლე, ცუდ საქმეში შეიყვანე, გარყვნილებას მაიჩვიე, ეს ასწილ უმწარესი ცოდვა არის, ვიდრე ნივთიერი ზარალი, რომელსაც ქურდი მისცემს კაცს; ამისთანა მოქმედება საუკუნოდ წასწყმედს კაცის სულს, საუკუნოდ ზარალში ჩააგდებს. ამისთვისაც საღმრთო წერილი იტყვის: უმჯობესი არის კაცმა მოიკიდოს კისერზე ლომი და ჩააგდოს ზღვაში თავი თვისი, ვიდრეღა აცდუნოს ერთი ამათ მცირეთთაგანი.
ესრეთ ვრცლად, ფართოდ უნდა გვესმოდეს ჩვენ, ძმაო ჩემნო, მცნებანი ღვთისანი. ვისაც ბრუნდე სინიდისი აქვს, დაბნელებული ჭკუა, არ ესმის ძალი ღვთის სიტყვისა, იგი ხშირად იტყვის: მადლობა ღმერთს, მე ხომ ქურდი არ ვარო! მე ხომ კაცის მკვლელი არა ვარო! - მაშინ, როდესაც მრავალ-გზის შეიქმნება მოზიარე ორთავე ამათ ცოდვათა. არა ესრეთ იქცევა გონიერი ქრისტიანე! იგი არის ფრთხილი და ცდილობს, რომ არცა პირდაპირ, არცა რომლითამე მიფარულითა სახითა არ დაარღვიოს მცნება ღვთისა, არამედ ყოვლის კერძოდ იყოს ღვთის წინაშე უბრალო.
მოციქული პავლე, ვითარცა კეთილსა წამალსა, მპარაობისა ანუ ქურდობისგან მკურნებელსა, უჩვენებს შრომასა: მპარავი იგი ნუღარა იპარავნ, არამედ უფროსღა ჰშვრებოდენ და იქმოდენ კეთილსა თვისითა ხელითა, რათა აქვდეს მიცემად, ვის იგი უხმდეს. მართლა დაუცხრომელი შრომა არის უმჯობესი საშვალება მისი, რომ კაცს მოეძაგოს ყოველ-ნაირი მპარაობა, პირველად მისთვის, რომ მშრომელსა კაცსა არა აქვს თავისსუფალი დრო, რომ აღასრულოს ცოდვა მპარაობისა, მეორედ მისთვის, რომ მშრომელსა კაცსა ის უხარის და იამება, რასაც შეიძენს შრომითა თვისითა; გარნა უმჯობესი ყოვლისა ის არის, რომ შრომა მიაჩვევს მოყვარესა მისსა რიგსა, წესიერებასა, კრძალვასა, ბეჯითობასა. შრომის მოყვარე კაცს ჭკუა და გონება აქვს შეკრებილი თავის შრომაზე, მას, ვითარცა მაგარსა ციხესა, ყოვლის მხრით შეზღუდულსა და დაიარაღებულსა, განსაცდელი ვერ სძლევს, მაცდური ვერ წარიტაცებს, რომელიც და მოგვცეს ჩვენ ყოველთა ქრისტე ღმერთმან. ამინ.