სნეულის სარეცელთან ნათქვამი აღსარება ყოველთვის რამდენადმე უფრო მძაფრ ხასიათს ღებულობს, ვიდრე ჩვეულებრივ გარემოში წარმოთქმული აღსარებები. ავადმყოფობა ხშირად მოალბობს ადამიანს, ამდაბლებს მის სიამაყესა და თვითდაჯერებულობას, რის შედეგადაც ავადმყოფი ადვილად ღებულობს მოძღვრის რჩევა-დარიგებებს. ხშირად ხდება, რომ ადამიანი მხოლოდ სარეცელზე მყოფი, მიწიერი არსებობის უკანასკნელ დღეებში მიმართავს სერიოზულად სარწმუნოებრივ საკითხებს და სინდისის ქენჯნას განიცდის. მრავალს უჩნდება „ამაოდ გატარებული ცხოვრების“ მოგვიანებითი სინანული. წარსულის გატაცებებისა და „იდეალების“ იმედგაცრუება განვლილი უსარგებლო ცხოვრების გაცნობიერებას იწვევს.
თუმცა ზოგჯერ სხვაგვარადაც ხდება. ავადმყოფობას ადამიანი უბრალოებით ღებულობს და თავმდაბლად აცნობიერებს, რომ ალბათ, ასეა საჭირო. სნეული ნანობს ყოველივე განვლილს და მიისწრაფის, რომ დარჩენილი კვირების ან საათების განმავლობაში მაინც სინანულით განიწმიდოს სიმშვიდედაკარგული სინდისი, ითხოვს დახმარებას, იჭერს მოძღვრის ყოველ სიტყვას, როგორც მისთვის ზემოდან მოვლინებულს, ელის რჩევა-დარიგებას და ითხოვს, სიკვდილის საშინელი ჟამისათვის მოამზადონ; თუ ადამიანს სიკვდილი თავმდაბალს, მოკრძალებულსა და გულღიას მოუსწრებს, ამგვარ მომაკვდავს მოძღვარს შეუძლია, განსაკუთრებით მკვეთრად ესაუბროს მომავალ ცხოვრებაზე ისე, რომ არ სცადოს მისი დამშვიდება მალე გამოჯანმრთელების მოჩვენებითი იმედებით. სნეულთან შესაძლებელია და საჭიროც კია სიკვდილისათვის მოსამზადებელი საუბარი, მოძღვარმა იგი იმედითა და რწმენით უნდა ანუგეშოს, მიუთითოს ღვთის გულმოწყალებაზე, რომელიც ყოველივეს გადაფარავს; შთააგონოს, რომ ის გადადის არა შორეულ და უცნობ ქვეყანაში, არამედ თავის ზეციურ სამშობლოს, მოყვარულ და სახიერ მამაზეციერს უბრუნდება. ამ დროს ცოტა ნაკლებად უნდა წარმოითქვას უსიამოვნო სიტყვები მარადიული ტანჯვის, საშინელი სამსჯავროს, გარდაუვალი საზვერეების შესახებ. სიკვდილისწინა მწუხარე წუთებში მეტი ნუგეში, მეტი სიტყვებია საჭირო ღვთაებრივი ძეობის შესახებ, სიტყვები ღმერთზე, როგორც მოყვარულ მამაზე. სიკვდილის წინა წუთებში კარგი იქნება მოძღვარმა ადამიანს მოუთხროს კეთილზნეობრივი ქრისტიანი მოღვაწეების შესახებ, რომლებიც ესოდენ ადვილად, უშფოთველად გარდაიცვლებოდნენ. მღვდელმსახური მოწოდებულია, მომაკვდავს ყველანაირად შეუმსუბუქოს მწუხარება და იმედი ნათელი მომავლის მისცეს, მიუხედავად იმისა, რაც არ უნდა მძიმე იყოს ავადმყოფის უკანასკნელი აღსარება. ძალიან კარგია, თუ მღვდელმსახური შეძლებს, ისე მოალბოს სნეულის გული, რომ ავადმყოფობის დროს იგი რამდენჯერმე აზიაროს.
თუმცა ხანდახან საპირისპირო სურათიც გვხვდება. მღვდელმსახური ავადმყოფის სრულ სულიერ სიყრუეს აწყდება. ახალგაზრდობისდროინდელმა მავნე ზეგავლენამ, ლიბერალიზმითა და მატერიალისტური სწავლებებით გატაცებამ (ზოგჯერ ოკულტიზმითა და თეოსოფიური დოქტრინებითაც კი), სრულმა არაეკლესიურობამ, სავარაუდოა, გარყვნილმა ცხოვრებამ და ცოდვებმა იმდენად მოწამლა ადამიანში ღვთის მსგავსება, რომ სიკვდილის წინ ავადმყოფობა მისთვის მხოლოდ უაზრო სატანჯველია, თავად სიკვდილს კი იგი მხოლოდ ფიზიკურ მოვლენად მიიჩნევს. ხშირად ასეთ ადამიანებში სხვების მიმართ თავშეუკავებელი გაბოროტება იღვიძებს; სიკვდილის გარდუვალობა მათ უსუსურ მრისხანებაში აგდებს, იღვიძებს ჯანმრთელი ადამიანებისადმი შური და სიძულვილი; წლების განმავლობაში ჩახშობილი სინდისი სულიერს ვერაფერს შეიგრძნობს. მღვდელმსახურის ხმა ვერ აღწევს მის სულამდე, გაბოროტებულ ადამიანებს მაშინვე უჩნდება სურვილი, მღვდელმსახურს რაიმე ბოროტული, შეურაცხმყოფელი უთხრას, ან უკეთეს შემთხვევაში, სარკასტულად ჩაიცინოს და განაცხადოს, რომ სულიერი ნუგეში, ზიარება, აღსარება მის საზრუნავებს შორის უკანასკნელია და რომ მას უკვე დიდი ხანია არაფერი ესაქმება ღმერთთან, ეკლესიასა და მოძღვრებთან. ასეთ უბედურ ადამიანებზე განსაკუთრებული ძალისხმევით უნდა ილოცოს მღვდელმსახურმა, უფალს უნდა შესთხოვოს მათი სასწაულებრივი მოქცევა, თუნდაც უკანასკნელ წუთს მაინც. მან იმედი არასდროს დაკარგოს, ასეთი ავადმყოფებიც ხშირად უნდა მოინახულოს, მაგრამ მათთან განსაკუთრებით ფრთხილად უნდა იყოს, „თავი არ მოაბეზროს“, რათა ზედმეტად არ მისცეს გაბოროტებისა და სიწმიდეთა შეურაცყოფის საბაბი.
საერთოდაც, მღვდელმსახურს ავადმყოფებთან განსაკუთრებით ტაქტიანი ქცევა მართებს. მღვდელი სნეულს ავადმყოფობის, საერთო განწყობილების შესახებ, სხვადასხვა საყოფაცხოვრებო საკითხებზე უნდა დაელაპარაკოს, გამოკითხოს, ხომ არ საჭიროებს ავადმყოფი მატერიალურ დახმარებას და შეეცადოს, მრევლის საქველმოქმედო თანხებიდან შეეწიოს. შემდეგ შეიძლება ჰკითხოს მას, ხომ არ სურს მიიღოს რელიგიური ნუგეში, ლოცვა, ან იქნებ აღსარება და ზიარება სურს.
ყოველივე ამას მოძღვრის სიბრძნე და ტაქტი მოითხოვს. ავადმყოფები ხშირად იჭვნეულნი არიან, ეშინიათ, რადგან ჰგონიათ, რომ ზიარება მოახლოებული სიკვდილის ნიშანია. მღვდელმსახურს ხშირად უწევს მოსმენა: „მე ხომ სიკვდილს ჯერ არ ვაპირებ“; „მე ხომ თავს არც ისე ცუდად ვგრძნობ“; „როცა თავს უარესად ვიგრძნობ, მამაო, მერე გთხოვთ, რომ მაზიაროთ“; მოძღვარმა ამას ანგარიში უნდა გაუწიოს. რელიგიურ ცხოვრებაში ვინმეს ძალდატანება არ შეიძლება, მაგრამ ამისთვის შესაბამის დროს შეგონებებიც აუცილებელია. მღვდელმსახურს დიდი პასუხისმგებლობა დაეკისრება, თუკი ვინმე მისი სამწყსოდან აღსარების გარეშე, უზიარებელი გარდაიცვლება.
ამიტომაც მოძღვარი ფრთხილად, დელიკატურად და დაშინების გარეშე უნდა ესწრაფოს, რომ ავადმყოფებმა თავად მიმართონ მას დახმარებისათვის. მოძღვარმა, თავის მხრივ, უნდა წარმოთქვას ნუგეშის, იმედის, შეწყალების, სახარებისეული ნათლის სიტყვა. არ გამოიჩინოს ინკვიზიტორული სისასტიკე, ცოდვას იურიდიული მხრით არ უნდა მიუდგეს და არ უნდა იჩენდეს ადამიანთა უძლურებისადმი მამხილებელ დამოკიდებულებას. სწორედ მაშინ შეძლებს იგი, უკანასკნელი წუთები შეუმსუბუქოს მომაკვდავს და ქრისტეს ნათელს აზიაროს იგი.
თარგმნა ნათია თარაშვილმა
გაზეთი „საპატრიარქოს უწყებანი“, 2004 წ.