მიტროპოლიტი ანტონ სუროჟელი

ტაძრის შესახებ

პირველი, რაც მინდა გითხრათ, და რაც ძალიან მნიშვნელოვნად მიმაჩნია, არის ის, რომ პირადად ქრისტეს არაფერი დაუწერია. სახარება, რომელიც ჩვენ გვაქვს, ეკლესიის ხსოვნაა, ქრისტეს უახლოეს მოწაფეთა ხსოვნაა, ისაა, რაც მათ განიცადეს, რაც მათ ქრისტესთან ურთიერთობის დროს ისწავლეს.

ქრისტეს ჩვენთვის არ დაუტოვებია სახელმძღვანელო წიგნი, როგოროც ამას აკეთებდნენ სხვა მოძღვრები. მაშ რა დაგვიტოვა მან? შეგვიძლია კი ვიყოთ დარწმუნებულნი, რომ სახარება სწორედ იმას მოიცავს, რასაც ის გვასწავლიდა, რომ სწორედ ასეთი იყო მისი მოძღვრება?! დიახ, შეგვიძლია. და ამის წარმოდგენა იმაზე უკეთ შეგვიძლია, ვიდრე მისგან რომ გვქონოდა წიგნი, რომლის წაკითხვისას თითოეული იმას აღმოვაჩენდით მასში, რასაც მოვისურვებდით, როგორც ეს ყოველთვის ხდება სხვა მწერლების ნაწარმოებთა კითხვისას. განა ჩვენ მათში მხოლოდ საკუთარ თავს არ ვხედავთ და ნაწარმოებსაც ჩვენი შესაძლებლობების ფარგლებში არ აღვიქვამთ?!

ქრისტეს წიგნები არ დაუტოვებია, მაგრამ დატოვა ცოცხალი საკრებულო, რომელსაც ეწოდება ეკლესია და რომელიც უშუალოდ იცნობს ქრისტეს. მე ვამბობ: „იცნობს“, და არა „იცნობდა“. პირველი საუკუნიდან მოყოლებული დღემდე, ყველა, ვინც გახდა მორწმუნე, ასე თუ ისე უშუალოდ შეხვდა ქრისტეს, და ამიტომ შეუძლია გაიმეოროს პავლე მოციქულის სიტყვები: - ჩვენ გიამბობთ იმის შესახებ, რაც საკუთარი თვალით გვინახავს, რასაც ჩვენი ხელების შეხებია, რაც ჩვენს ყურს სმენია.

ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რაც ჩვენთვის აბსოლუტურ, უეჭველ რეალობას წარმოადგენს, რადგანაც იგი ჩვენი გამოცდილების საზღვრებშია მოქცეული. საუკუნეებიდან მოყოლებული ყველა მორწმუნე ამას განიცდის. და ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ ეკლესია ეს არის საზოგადოება, გაერთიანებული - როგორც ეს კატეხიზმოში წერია - არა მარტო საიდუმლოებებით, დოგმატებითა და წესებით (ყოველივე ეს, რა თქმა უნდა, არის ეკლესიაში და გარვეულწილად წარმოადგენს მის შემადგენელ ნაწილს). ეკლესიის გული კი უფრო სხვაა. ეს არის - შეხვედრა, ადამიანის ქრისტესთან პირისპირ შეხვედრა. ეს შეხვედრა შესაძლოა იყოს უჩვეულო, და იგი შეიძლება თანდათან მოხდეს, შეუმჩნევლად, მაგრამ იგი უნდა შედგეს, რათა ადამიანმა შეძლოს თქმა: „მე მორწმუნე ვარ“.

რწმენა, ეს არის ქრისტესთან შეხვედრის გამოცდილება, მაგრამ იმის გადმოცემა, რაც ამ დროს ხდება, შეუძლებელია. ადამიანურ ენაზე იგი გამოითქმება მხოლოდ ჩვენი გაგების, ჩვენი აღთქმის შესაძლებლობის ფარგლებში. მე მოგიყვებით, რაც თვითონ შემემთხვა და მერე შევეხები საკითხს, თუ რაში გამოიხატება რწმენა. დავიბადე პირველ მსოფლიო ომამზე. ჩემი ცხოვრებისეული გამოცდილება მოიცავს რუსეთის ტრაგიკულ წლებს, შემდეგ ემიგრაციაში ცხოვრების პერიოდს. ვითარება ისეთი იყო, რომ მე უბრალოდ ქრისტიანული სწავლების შესახებ არაფერი მსმენოდა. ემიგრაციაში დახურულ სკოლაში მიმაბარეს. იქიდან მხოლოდ კვირაობით თუ გამოვდიოდი, ისიც სულ რამდენიმე საათით. ამ დროს კი ჩემს ნუგეშისცემასა და გახარებას უფრო ანდომებდნენ მშობლები, ვიდრე ასეთ სწავლებას. ამიტომ მე ღმერთზე არავითარი წარმოდგენა არ მქონდა. ვიცოდი, რომ ჩემს მშობლებს სწამდათ ღვთისა, მაგრამ ამაზე მეტი არაფერი ვიცოდი. ასე გრძელდებოდა დიდხანს.

ჯერ კიდევ პატარა, რუსულ ახალგაზრდულ ორგანიზაციაში შევედი. სწორედ იქ შევხვდი მამა გიორგის, ვის შესახებაც ზემოთ მოგახსენეთ (ქადაგება „ქრისტიანობის შესახებ“ - მ.ბ.), და რომელიც საუბრობდა ყოვლისმომცველი სიყვარულის საიდუმლოზე, სიყვარულისა, რომელსაც სიხარულიც შეუძლია და ჯვარცმაც. მაშინ მე ეს აღვიქვი როგორც მისი პირადი, ჩემთვის გაუგებარი რამ. გავიდა წლები. ღმერთზე ბევრი რამ მესმოდა, მაგრამ არ დავინტერესებულვარ. ერთხელაც, 14 წლის ყმაწვილებს თამაშისას, მოგვიახლოვდა ჩვენი ხელმძღვანელი და გვითხრა:

- ბიჭებო, მალე ვნების კვირა დადგება. ამიტომ თქვენთან სასაუბროდ მღვდელი მოვიწვიეთ. წამოდით დარბაზში.

წასვლაზე ყველამ უარი განვაცხადეთ. ყველაზე მეტად მე არ მინდოდა წასვლა; დანარჩენები ასე თუ ისე ეკლესიურნი მაინც იყვნენ, მე კი წარმოდგენაც არ მქონდა ამაზე. ხელმძღვანელს ვუთხარი, რომ არც ღმერთისა მწამდა, არც მღვდლისა, და რომ არავითარი სურვილი არ მქონდა მესმინა ის, რაც სრულებით არ მჭირდებოდა. ჩემი ხელმძღვანელი ჭკვიანი კაცი იყო. მას არ უთქვამს ჩემთვის, რომ ეს „ჩემს სულს წაადგებოდა“.

მან მითხრა:

- წარმოდგინე რა მოხდება, არავინ რომ არ წამოხვიდეთ. მთელი პარიზი გაიგებს. მე შენგან სრულიადაც არ მოვითხოვ უსმინო მას. წამოდი, მიდექი კუთხეში და იფიქრე რაზეც გინდა.

„კარგი, სკოლის პატივისცემის გამო, სადაც ვსწავლობ, ამის გაკეთება შემიძლია“ - გავიფიქრე. და წავედი. დავჯექი კუთხეში, ვაპირებდი კიდეც საკუთარ ფიქრებში ჩაძირვას, მაგრამ ჩემდა საუბედუროდ, თუ საბედნიეროდ მღვდელი ისე ხმამაღლა ლაპარაკობდა, ფიქრში ხელს მიშლიდა. ხოლო მისმა საუბარმა ისე ამაღელვა, რომ ჩემდა უნებურად ყური მივუგდე. იგი საუბრობდა ქრისტეზე. მაშინ ჩვენ ყველა გვასწავლიდა, რომ ხმლით ხელში უნდა დავბრუნებულიყავით რუსეთში და დაგვეხსნა იგი ბოლშევიზმისაგან; იგი კი საუბრობდა მორჩილებაზე, დათმენაზე, თავმდაბლობაზე, ყველა იმ სათნეობაზე, რომლებიც ჩვენ არ გვჭირდებოდა, რადგან, როგორც გვეგონა, მათ ჩვენი საქმისთვის არავითარი სარგებლობის მოტანა არ შეეძლოთ. სულ უფრო და უფრო მიპყრობდა მღელვარება. მისი საუბრის დასრულების შემდეგ, შინისაკენ გავეშურე და დედაჩემს ვთხოვე, თავისი სახარება მოეცა ჩემთვის, რათა შემემოწმებინა...

მახსოვს, როგორ ვუთხარი დედას:

- თვითონ მინდა დავრწმუნდე, და თუ სახარებაში მართლა ის წერია, რასაც ეს მღვდელი ამბობდა, მაშინ ჩემთვის აღარ არსებობს ღმერთი, არ არსებობს ქრისტე და ნათლობის ჯვარსაც მოვისვრი!

სანამ კითხვას დავიწყებდი, გამახსენდა, როგორ გვითხრა მღვდელმა, რომ არსებობს ოთხი სახარება, და როგორც მე დავასკვენი, მათში ერთ-ერთი ყველაზე მოკლეა. დრო რომ არ დამეკარგა, გადავწყვიტე წამეკითხა ყველაზე მოკლე.

სწორედ აქ გავები მახეში. დავიწყე მარკოზის სახარების კითხვა, რომელიც განკუთვნილია ჩემისთანა ველური ბიჭებისათვის. თავიდან გაგება გამიჭირდა, სლავური ჩემთვის გაუგებარი იყო, მაგრამ უცებ ვიგრძენი, მაგიდის მოპირდაპირე მხარეს ცოცხალი ქრისტე რომ იდგა. იგი არ დამინახავს, არც შევხებივარ, არც ხმა გამიგონია. გადავწექი სკამზე, შევყურებდი და ვრწმუნდებოდი, რომ ეს არ იყო ხილვა, არც ჰალუცინაცია. ეს უბრალოდ იყო რწმენა იმისა, რომ იგი იქ იდგა. მაშინ გავიფიქრე:

„თუ ეს ასეა, მაშინ ყველაფერი, რაც მასზე თქმულა, მართალი უნდა იყოს. თუ იგი მოკვდა და ახლა ცოცხალია, მაშასადამე ეს ისაა, ვიზეც საუბრობდა მამა სერგი“.

დავიწყე სახარების კითხვა და იმდენი რამ აღმოვაჩინე, რომ გავოცდი. მე ხომ მიჩვეული ვიყავი ცხოვრებისათვის, როგორც ჯუნგლებისათვის ისე მეცქირა. ყველა ადამიანი ჩემთვის საფრთხეს, მტერს წარმოადგენდა. და იმისათვის, რომ მეარსება ემიგრაციის ამ „ჯუნგლებში“, მტკიცე და შეუვალი უნდა გავმხდარიყავი. და აი, უცებ სახარებაში ვკითხულობ, რომ ღმერთი უნათებს თავისი ნათლით კეთილებსაც და ბოროტებსაც. ვიფიქრე, თუ ეს ასეა, და თუ მეც მინდა ღმერთთან ყოფნა, უნდა შევიყვარო არა მარტო კარგები, არამედ ბოროტებიც, რომლებისაც მეშინია, და რომლებიც აქამდე მძულდნენ. და მე გადავწყვიტე: ქრისტესთან თუ მინდა დარჩენა, მეც უნდა მიყვარდეს ყველა, როგორადაც არ უნდა მომექცნენ ისინი მე. თუნდაც მდუღარე გადამასხან, მაინც არ უარვყოფ ამ სიყვარულს.

ასეთი იყო ჩემი პირველი შეხვედრა ქრისტესთან.

მეორე დღეს, სადგურზე გამოსული (ჩვენ მაშინ ქალაქგარეთ ვცხოვრობდით) შევცქეროდი ადამიანებს და ვფიქრობდი: „ყველანი ღმერთმა შექმნა, მას ყველა უყვარს, და მეც ყველა მეყვარება“. სრულად არ შემიძლია ამის გადმოცემა რაც ჩემს სულში მოხდა, როცა პირისპირ დავრჩი ქრისტესთან.

რას ნიშნავს ეს? პავლე მოციქულის სიტყვებით, რწმენა - ეს არის „იწამო უხილავი“. ქრისტე მე არ დამინახავს, მაგრამ მე მას შევხვდი; ამაში სავსებით დარწმუნებული ვარ ახლაც, თითქმის 80 წლის შემდეგაც. მერე კი მომიწია გამომეხატა ჩემი რწმენა. როგორღაც მრავალი წლის შემდეგ ხელში ჩამივარდა ღირსი მაკარი მეგვიპტელის წიგნი, სადაც იგი მიგვანიშნებს განსხვავებაზე, რომელიც არსებობს რწმენაში გამოცდილებასა და მის სიტყვებით გადმოცემას შორის. იგი ამბობს:

- „წარმოიდგინეთ, ზიხართ ნავში, რომელსაც მიაცურებს ზღვა ან მდინარე უკუნეთში. თქვენ წევხართ, თქვენს ზემოთ უძირო ცა და ვარსკვლავებია; ანათებს მთვარე; თქვენ კი გარწევთ ტალღა და მაშინ თქვენ მთელი არსებით შეიგრძნობთ ამ რწევას, მერე იწყება წყლის უკუქცევა და თქვენი ნავი ქვიშაზე აღმოჩნდება. ამ მომენტში უკვე აღარ გრძნობთ რწევას. მაგრამ თქვენში იგი მაინც გრძელდება. თქვენ იცით, რომ იგი იყო, და მას ისევ გრძნობთ“.

აი ესაა ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტი სულიერ ცხოვრებაში, მომენტი, როცა რწმენის გამოცდილებიდან უკვე შეგვიძლია მისი გადმოცემა, შეგვიძლია საუბარი იმის შესახებ, რაც განვიცადეთ მთელი სულითა და სხეულით. ყველა მოციქულს, ყველა წმინდანს, ყველა ცოდვილს, რომელიც კი ოდესმე შეხებია ქრისტეს სამოსის კალთას, შეუძლია თქვას: ამ დროს მე რაღაც დამემართა, ამ დროს რაღაც განვიცადე, და რაღაც შევიგრძენი. შევეცდები როგორღაც მაინც გადმოგცეთ ეს.

ჩვენ ყველას შეგვიძლია ამაზე საუბარი, მაგრამ ნუთუ ასე, უბრალოდ დამიჯერებენ მე ან სხვას, რომ ვთქვა: ასე დამემართა. განა არ მეტყვიან:

- ხომ არ გვატყუებ? ან იქნებმოგეჩვენა...

მე მახსენდება ამბავი სახარებიდან, როცა ქრისტე თავის 10 მოწაფეს აღდგომის შემდეგ გამოეცხადა. იუდა უკვე მკვდარია, თომა მათთან არაა. ისინი შეხვდნენ ქრისტეს და გაიხარეს, რომ სიკვდილმა ვერ სძლია მას, რომ გამარჯვება მას დარჩა, რომ იგი კვლავ ცოცხალია. მერე მოვიდა თომა, და უამბეს მას ამის შესახებ, უთხრეს, რომ იხილეს აღმდგარი ქრისტე. მან თვალი მოავლო ყველას და თქვა:

„თუ არ შევეხები მის იარებს, ამას ვერ დავიჯერებ“.

რატომ არ ირწმუნა თომამ მოწაფეების ნათქვამი?

იმიტომ, რომ როცა მოწაფეები მომხდარზე უყვებოდნენ, მათში ვერავითარი ცვლილება ვერ შეამჩნია. ისინი გახარებულები კი იყვნენ, მაგრამ იყვნენ ზუსტად ისეთები, როგორებიც ადრე ენახა. მან ვერ დაინახა მათში ფერისცვალება. ეს ფერისცვალება მოხდა ცოტა მოგვიანებით, როცა მათზე გადმოვიდა სული წმიდის მადლი. მას არ შეეძლო ერწმუნა მათი სიტყვები, რადგან ვერ დაინახა მათში ვერანაირი ცვლილება. თუ ადამიანი ჩვენში დაინახავს რაიმე ნათელს, მაშინ ირწმუნებს ჩვენს სიტყვას. იგი ირწმუნებს ჩვენსას, თუ დაინახავს, რომ ისეთები არა ვართ, როგორც ყველა, თუ დაინახავს, რომ ჩვენგან იღვრება უკვდავების ნათელი. მაშინ იგი ირწმუნებს ჩვენსას. ერთი წმინდანი ამბობდა, რომ ურწმუნოსა და მორწმუნეს შორის ისეთი დიდი განსხვავებაა, როგორიც ქანდაკებასა და ცოცხალ ადამიანს შორის. ქანდაკება შესაძლოა შესანიშნავი იყოს, ყველა ადამიანს სჯობდეს, მაგრამ იგი ყოველთვის დარჩება ხედ ან ქვად. ადამიანი შეიძლება შეუხედავი იყოს, მაგრამ მასში ყოველთვის არის რაღაც, რასაც შეუძლია ღვთაებრივი ნათლით გამობრწყინება. სწორედ ამაშია ეკლესიის არსი და იგი შეიძლება გამოვლინდეს ყოველ ადამიანში ქრისტეს სიახლოვის შესაბამისად, მასთან ზიარებით და სული წმიდის მადლის მოხვეჭით.

ეს შესაძლოა განიცადოს ურწმუნო ადამიანმაც, რადგან რწმენისაგან შორს მდგარიც ადამიანია, ამ სიტყვის სრული გაგებით. და თუ მას ნაპერწკალი მოხვდება, გამხმარი ხესავით იგიც ყოველ წუთს შეიძლება აელვარდეს, აენთოს. მაგრამ აქ იგულისხმება ადამიანი, რომელსაც ჯერ ვერ უპოვია ცხოვრებაში ჭეშმარიტება და არა ურწმუნოებით გადაგვარებული. და ჩვენ მორწმუნეებს, რომლებიც შევხვდით ღმერთსა და ქრისტეს, გვმართებს ვაფრქვევდეთ ასეთ ნათელს, ამ ნათლის მატარებლები ვიყოთ. არ არის აუცილებელი იგი თვალის მომჭრელი იყოს. იგი შეიძლება პატარა სანთელივით ანათებდეს, მაგრამ ამით გამოვხატოთ ეკლესიის არსი, მისი ჭეშმარიტი ბუნება.

სწორედ ამ ნათლის მეშვეობით წარმოაჩენს ეკლესია ურწმუნო ადამიანთა ცნობიერებაში, რომ თავისი ნამდვილი არსით იგი ქრისტეს სხეულია, ე.ი. ეს არის ათასწლეულებისა და საუკუნეების მანძილზე არსებული ხსოვნა განკაცებული ღმერთისა - ხორცით ძე ღვთისა (რომელაც ვეზიარებით) და სული წმიდისა.

ეკლესია - ეს არის ქრისტეს, სული წმიდის, სამარადისო სიცოცხლის განცხადება. ეკლესია - ეს ის ადგილია, სადაც ღმერთი და ადამიანი ერთიანდება, სადაც ღმერთი შეიძლება შეხვდეს აქამდე მის მიმართ გაუცხოებულ ადამიანს. ეს არის სასწაულებრივი შეხვედრის ადგილი.

წიგნიდან „საფეხურები“, თბილისი, 2000 წ.