წმ. თეოფანე დაყუდებული

გულის განწმენდისათვის

ჩვენ, დაცემული კაცობრიობის ძენი, - უშჯულოებაში შობილნი და განხრწნილი ბუნებით მოვლენილნი ამქვეყნად, - ხელახლა ვიშვებით წმიდა ცხოვრებისათვის ნათლობის წმიდა ემბაზში და მირონცხების საიდუმლოთი ვღებულობთ სული წმიდის ძალას. ამიტომ თუკი არავის შეუძლია შეიქოს თავი უბიწოებითა და უცოდველობით, ამასთან არც სინდისის ძალდატანების გარეშე ძალუძს უარი თქვას წმიდა მოვალეობაზე წმიდად წარუდგინოს საკუთარი თავი ღმერთს: ნებისმიერმა უნდა გააღვიძოს და გაათბოს გულში მხურვალე გადაწყვეტილება თვითგამოსწორებისა და ღვთიური მოშურნეობა საკუთარი გულის ყოველგვარ ღვთივსაწინააღმდეგოსაგან განწმენდისა. მაგრამ საკუთარ თავში ყოველგვარი სიწმინდის აღზრდა ძალზე რთული და მძიმეა, რამეთუ სიკეთის გზა მრავალ ისეთ უხილავ ხვეულებს შორის გადის, რომ თვითგამოსწორების ღვაწლს შეჭიდებულმა აუცილებლად გონებაში წინასწარ უნდა მოხაზოს რა და როგორ გამოასწოროს, ეს მონახაზი განუწყვეტლივ უნდა ატაროს გულითა და გონებით, რათა მისი მეშვეობით, ვითარცა ერთგული გზამკვლევით, შეუფერხებლად და საიმედოდ მიიყვანოს ბოლომდე დაწყებული საქმე.

1. მაშ ასე, რა გამოვასწოროთ საკუთარ თავში?

თითქმის ყველაფერი, რაც ჩვენშია. ცოდვას უყვარს სრული ძალაუფლება. თუ ჩვენი გული შეყვარებულია მასზე, მაშინ იგი სრულიად ეუფლება გულს და ადამიანს მთლიანად თავისი ბოროტი ძალით ფარავს. ცოდვილი ადამიანისთვისაც და კაცობრიობისთვისაც ერთი წარწერა არსებობს: ტერფიდან თხემამდე საღი ადგილი აღარ შეგრჩათ (ეს. 1,6). ამაში თითქმის ყველა ადვილად დარწმუნდება, თუკი კარგად ჩაუკვირდება ცოდვილი გულის სიღრმეს. იქ ნახავს იგი ბოროტების ფესვს, იხილავს ცოდვის ძირითად გამღიზიანებლებს და იმასაც, რაშიაც ვლინდება ეს ცოდვა.

მთელი ზნეობრივი ბოროტების ფესვი არის თავისმოყვარეობა. იგი თვით გულის ფსკერზე მდებარეობს. ადამიანი თავისი დანიშნულების მიხედვით უნდა ივიწყებდეს საკუთარ თავს პირად ცხოვრებასა და საქმიანობაში, - უნდა ცხოვრობდეს მხოლოდ ღვთისთვის და ადამიანებისათვის. მთელი თავისი საქმიანობა უნდა მიუძღვნას მაცხოვარს, ვითარცა სამადლობელი მსხვერპლი, გამოიყენოს იგი მოყვასის სასარგებლოდ და ყოველივე, რასაც მიიღებს მოწყალე ღვთისაგან, ისევ მოყვასს მოახმაროს. ერთი მეორის გარეშე არ არსებობს: შეუძლებელია ღვთის სიყვარული მოყვასის სიყვარულის გარეშე და შეუძლებელია მოყვასის სიყვარული ღვთის სიყვარულის გარეშე, - ისევე როგორც, თუ გიყვარს ღმერთი და მოყვასი, შეუძლებელია არ შეწირო მსხვერპლად საკუთარი თავი ღვთის სადიდებლად და მოყვასის საკეთილდღეოდ. მაგრამ, როდესაც ადამიანი გონებით, გულითა და გრძნობებით განუდგება ღმერთს, ამის შედეგად კი მოყვასსაც მაშინ, ბუნებრივია, იგი ჩერდება მხოლოდ საკუთარ თავზე - საკუთარ თავს მიიჩნევს ამოსავალ წერტილად, რომლისკენაც მიმართავს ყველაფერს, არ ზოგავს არც ღვთის მცნებებს, არც მოყვასის კეთილღეობას.

აი, ცოდვის ფესვი! აი, მთელი ზნეობრივი ბოროტების თესლი! იგი ღრმად არის ჩამალული შინაგან გულში. მაგრამ გაზრდილი და გულის ზედაპირზე ამოსული ეს თესლი გამოდის მისგან უკვე სამი სახით, ვითარცა სამი ვარჯი, რომელნიც მისი ძალით არიან გაჟღენთილნი და მისი სიცოცხლით არიან აღვსილნი; ესენია: თვითგანდიდება, ანგარება და სიამოვნებათა სიყვარული. პირველი აიძულებს ადამიანს, თქვას თავის გულში: ვინ არის ჩემნაირი; მეორე: - მინდა, ყველაფერი მე მეკუთვნოდეს; მესამე: - მინდა, საკუთარი სიამოვნებით ვიცხოვრო.

ვინ არის ჩემნაირი! - რომელ სულს არ უგრძვნია თავის თავში ამგვარი მოძრაობა? მარტო იმათ კი არა, ვინც მაღალი სრულყოფილებით არიან დაჯილდოვებულნი ბუნებისაგან, ანდა ვინც თავიანთი შრომით მოასწრო გაეკეთებინა რაღაც მნიშვნელოვანი და სასარგებლო საზოგადოებისათვის, თვითგანდიდება ყველა ასაკში, ყველა წოდებისა და მდგომარეობის ადამიანში იჩენს თავს; თვალყურს ადევნებს ადამიანს განვითარების ყველა გონებრივი და ზნეობრივი ხარისხების სრულყოფით; იგი არ ემორჩილება არანაირ გარეგნულ ურთიერთობებს, და მარტოც რომ ცხოვრობდეს ადამიანი, ყველასაგან მოშორებით, უცნობ ადგილას, იგი მუდამ და ყველგან თვითგანდიდების ცდუნებით იქნება შეპყრობილი. მას შემდეგ, რაც მან გულში შეუშვა გველის მიერ მიწოდებული პირველი მლიქვნელური აზრი: იქნებით ვითარცა ღმერთი (შექმნ. 3,5), ადამიანმა დაიწყო თავის გაღმერთება, - დაიწყო საკუთარი თავის იმაზე მაღლა დაყენება, რაზედაც ბუნებითა და საზოგადოების მიერ არის დადგენილი - ეს ყველას და თითოეულის საერთო სნეულებაა. თითქოსდა, რა არის საშიში იმ აზრით ტკბობაში, მე თუ ვინმეზე მაღლა დავაყენებ თავს? მაგრამ, აბა ნახეთ, რამდენი ბოროტება და რამდენი შავბნელი წარმონაქმნი იშვება ამ ერთი, ვითომდა უმნიშვნელო, აზრისაგან! გონებითა და გულით თავის განმადიდებელი თუკი რაიმეს გაკეთებას აპირებს, აპირებს არა გონებისა და სინდისის ხმით, არა ბრძენთა რჩევებით და ღვთის სიტყვის ჩაგონებით, არამედ თავისი წარმოდგენებით, აპირებს იმიტომ, რომ მას ეს სურს: იგი თავის უფალია; თუკი ასრულებს მიღებულ გადაწყვეტილებას, - მხოლოდ საკუთარი თავის იმედად არის: იგი თავდაჯერებული და თავის მოიმედეა; შესრულების შემდეგ ყველაფერს საკუთარ თავს მიაწერს და ამის გამო ქედმაღალი, ამაყი, მომთხოვნი და უმადურია; სხვებთან მიმართებაში სურს, რომ ყველგან და ყველაფვრში მისი ნება სრულდბოდეს, რომ ყველა ემორჩილებოდეს მისი ხელის ერთ აქნევას; იგი ძალაუფლვბისმოყვარეა და მიდრეკილია ძალადობისაკენ: სხვებისგან ვერ ითმენს ზეგავლენას, როგორ მოკრძალებულადაც უნდა იყოს ეს გამოხატული: იგი დამცინავი და დაუმოჩრილებელია; თავისი ნების დამრღვევთან წონასწორობას კარგავს, ნაწყენია და შურისძიებით ინთება; მას სწყურია პატივი და დიდება, როდესაც ძლიერი ხასიათი აქვს; მლიქვნელი და პატივმოყვარეა, როცა სუსტი სულისაა და კადნიერი, თავნება, კუდაბზიკა და ჭორიკანაა, როცა მდაბალი სული აქვს. აი, როგორი სახით გვევლინება თავის განდიდება, აი, რამდენი ცოდვიანი მოძრაობის წარმომშობია იგი ძნელად თუ ვინმეს შეუძლია შენიშნოს საკუთარ თავში ესა თუ ის ცოდვა.

მინდა, ყველაფერი მე მეკუთვნოდეს! ასე ფიქრობს ანგარებიანი და ესაა ძირეული ზნეობრივი ბოროტების მეორე რტო. მასში უფრო შესამჩნევად იხსნება თავმოყვარეობის სული. იგი, თითქოს თვითონ პირადად მოქმედებს აქ: ანგარებიანი ადამიანი სიტყვას არ იტყვის, ნაბიჯს არ გადადგარს და მოძრაობას არ გააკეთებს ისე, რომ იქიდან რაიმე სარგებელი არ ნახოს. ისე აქვს ყველაფერი გათვლილი, ყველაფერი მოწესრიგებული, ყველაფერს ისეთი მიმართულება აქვს მიცემული, რომ დროსაც, ადგილსაც, საგნებსაც და პიროვნებებსაც - ყველაფერს, რასაც კი მისი ხელი ან აზრი მიეკარება, თავისი წილი შეაქვთ მის საგანძურში. პირადი სარგებელი, ინტერესი - ეს არის ძირითადი ზამბარა, რომელსაც მუდამ და ყველგან სწრაფ მოძრაობაში მოჰყავს მთელი მისი არსება, და მისი ამოძრავებისთანავე იგი მზად არის ყველაფერი თავის მიზანთა მისაღწევ საშუალებად აქციოს: უმაღლესი ხარისხის ღირსებასა და პატივს მოიძიებს, თუკი ეს სარგებლიანი იქნება, აირჩევს ყველაზე რთულ თანამდებობას, თუკი იგი სხვებთან შედარებით უფრო შემოსავლიანი იქნება, - შეეჭიდება ყველანაირ შრომას, არც შეჭამს, არც დალევს, ოღონდ კი სარგებელი ჰქონდეს. იგი ან ანგარებიანია, ან მომხვეჭელი, ან ძუნწი, და მხოლოდ პატივმოყვარეობის ძლიერი გავლენით შეიძლება უყვარდეს ჩინებულება და ფუფუნება. თავისი საკუთრება მისთვის თავის თავზე, ადამიანებზე და თვით ღმერთის მოძღვრებაზეც კი ძვირფასია. მისი სული თითქოს ნივთებმა გადაყლაპეს და ცხოვრობს არა თავისი, არამედ მათი ცხოვრებით. აი, ძალა და სფერო ბოროტი თესლის - თავმოყვარეობის მეორე ყლორტისა! და ვის არა აქვს ისეთი ნივთი, რომელთან განშორებაც მისთვის ისეთივე მტკივნეულია, როგორც გულის დაკარგვა, როგორც ბედნიერებასთან განშორება?

მინდა, საკუთარი სიამოვნებით ვიცხოვრო! - ასე ამბობს სხეულის მონა, - და ცხოვრობს კიდეც ამგვარად. მისი სული სხეულსა და გრძნობებშია ჩაფლული. ზეცაზე, სულიერ საჭიროებებზე, სინდისისა და მოვალეობის მოთხოვნილებებზე არ ფიქრობს, არ უნდა და არც შეუძლია ამაზე ფიქრი (იხ. რომ. 8,7). მან იცის მხოლოდ სიამოვნებათა სხვადასხვაგვარი სახეობები; მარტო ამაზე შეუძლია საუბარი და მსჯელობა. რამდენი სიკეთეცაა დედამიწაზე, რამდენი მოთხოვნილებაც აქვს მის სხეულს, სიამოვნებათა იმდენი სრული სფეროა გრძნობებს აყოლილისთვის, და თითოეული მათგანისთვის მასში ჩნდება განსაკუთრებული მიდრეკილება. ტკბილეულისმოყვარეობა, ძღომამდე ჭამა, განებივრება, კეკლუცობა, სიზარმაცე, გარყვნილება - მიდრეკილებები, რომელთა ძალაც უთანაბრდება ბუნების კანონთა ძალას. დაიწყებს ადამიანი გემოვნებით ტკბობას - და ხდება გემოთმოყვარე; ფერთა თამაში ასწავლის მას კეკლუცობას; ხმათა მრავალფეროვნება - ლაქლაქს; ჭამის მოთხოვნილება უბიძგებს ძღომისაკენ; თავდაცვის მოთხოვნილება - სიზარმაცისაკენ; სხვა მოთხოვნილებები - გარყვნილებისაკენ. რადგან სხეულის მეშვეობით ბუნებასთან ცოცხალ კავშირში იმყოფება, სულიერად სხეულს დამორჩილებული ადამიანი ბუნებისაგან იმდენი არხით სვამს სიამოვნებებს, რამდენი მიმართულებაც არის მის სხეულში, და სიამოვნებებთან ერთად იწოვს იგი ბუნების ძირითად სულს - მექანიკური უნებლიე მოქმედების სულს. ამიტომ რამდენადაც ადამინს მეტი სიამოვნებები აქვს, იმდენად ვიწროა მისი თავისუფლების წრე, და ვინც ყველა სიამოვნებას ფლობს, შეიძლება ითქვას, იგი სხეულის სრული ტყვეა.

აი, როგორ იზრდება ჩვენში ბოროტება პატარა, თითქმის შეუმჩნეველი, თესლისაგან. გულის ფსკერზე, როგორც უკვე შევნიშნეთ, დევს ბოროტების თესლი - თავის მოყვარეობა; მისგან მოდის მისი ძალით სავსე ბოროტების სამი ვარჯი - მისი სამი სახესხვაობა: თვითგანდიდება, ანგარება, გრძნობებსაყოლა, რომელნიც თავის მხრივ წარმოშობენ უკვე ვნებებისა და მანკიერ მიდრეკილებათა ურიცხვ სიმრავლეს; როგორც ხეს გამოაქვს მრავალი რტო და ყლორტი, ასევე ჩვენში წარმოიქმნება ბოროტების მთლიანი ხე, რომელიც ფესვებს იდგამს გულში, იზრდება მთელს ჩვენს არსებაში, გამოდის გარეთ და ფარავს ყველაფერს, რაც ჩვენს გარშემოა. ამგვარი ხე თითოეულ მათგანშია, ვისაც კი ოდნავ მაინც შეუყვარებია ცოდვა, იმ განსხვავებით მხოლოდ, რომ ერთში ერთი მხარე ვლინდება სრულად, მეორეში - მეორე.

რა არის მიზეზი იმისა, რომ ჩვენ უმეტეს წილად ვერ ვამჩნევთ მას ჩვენში და არც თუ იშვიათად ვფიქრობთ და ვამბობთ (თქმისაც რომ არა გვრცხვენია): კი მაგრამ, რა გავაკეთე ისეთი? - ანდა: ვისზე რა ნაკლები ვარ? ამის მიზეზი ძალზე ბუნებრივია, და იგი არის ჩვენში მცხოვრები ცოდვის ახალი წარმონაქმნი. - ვერ ვამჩნევთ იმიტომ, რომ არ შეგვიძლია. ამის ნებას ცოდვა არ გვაძლევს: იგი ძალზე ეშმაკია და წინდახედული. ჩვენს მიერ წარმოსახული ბოროტების ხე დაფარვის გარეშე პირველივე ჯერზე მოხვდებოდა გონების თვალის წინაშე და დააფროხობდა თითოეულს საკუთარი თავი; ამიტომ ცოდვა ცდილობს შემოსოს იგი ფოთლებით, მიჩქმალოს მისი უსახურება, და ფარავს მას ისე, რომ არამარტო ფესვებისა და ვარჯის, ყლორტების გარჩევაც კი აღარ შეუძლია სულს, რომელშიც ეს ხე იზრდება. ფოთლების ეს შესამოსელი არის გაფანტულობა და მრავალმზრუნველობა. გაფანტულ ადამიანს არა აქვს შინაგანი ცხოვრება, არ უყვარს იგი, მრავალზე მზრუნველ ადამიანს კი ერთი წუთი მოსვენება არა აქვს. ერთს არ შეუძლია, მეორეს კი დრო არა აქვს - შენიშნოს ის, რაც მის შინაგანში ხდება. დილით გაღვიძებისთანავე მათი სულები გამოდიან გარეთ, - და პირველისა მიდის ოცნებათა სამყაროში, მეორისა კი იძირება ვითომდა საჭირო საქმეთა ზღვაში. აწმყო მათ არ გააჩნიათ, რაც, კერძოდ, ახასიათებს კიდეც მათ მთელ საქმიანობას. ერთი ხალისით ცხოვრობს თავის მიერ შექმნილ სამყაროში და სინამდვილეს მხოლოდ ნაწილობრივ ეხება, ზედაპირულად და განუზრახველად; მეორგ კი გულითაც და გონებითაც მთლიანად წინ გარბის, ყოველი საქმის დასრულებას ცდილობს რაც შეიძლება ჩქარა, რომ მეორე დაიწყოს; იწყებს მეორეს და - იჩქარის მესამისაკენ; საერთოდ აწმყოთი მას მხოლოდ ხელები, ფეხები და ენა აქვს დაკავებული, მისი ფიქრები კი სულ მომავლისკენაა მიმართული. შინა გან მოძრაობათა ამგვარი სვლისას ასეთი ადამიანები როგორღა შენიშნავენ რა იმალება მათ გულში?

მაგრამ ცოდვა არ კმაყოფილდება მარტო ამ ფოთლების საფარველით: მათ შორის კიდევ შეიძლება როგორღაც გააღწიო, შეიძლება გადაწიო ფოთლები მწუხარებათა ქარით და სინდისის შინაგანი შეძვრით და გამოაჩინო მათში ჩამალული ცოდვის უსახურება. ამიტომ ცოდვა თვითონ საკუთარი თავისგან ქმნის ერთგვარ გაუმტარ საფარველს, დამდგარი მღვრიე წყლის მსგავსს, რომელშიც ძირავს ხეს თავის ფოთლებიანად. ეს საფარველი იქმნება უმეცრების, უგრძნობელობისა და უზრუნველობისაგან. არ ვიცით ჩვენი საშიშროების შესახებ, ამიტომაც ვერ ვგრძნობთ მას; ვერ ვგრძნობთ და ამიტომ ვეძლევით უზრუნველობას. და რა ზომებიც გინდა მიიღეთ ასეთი ცოდვილის გონზე მოსაყვანად, ყველაფერი ამაოა. იგი ცოდვაში ისე ღრმადაა ჩაძირული, როგორც ზღვაში. იყვირეთ, რამდენიც გინდათ წყლის ზემოდან, - წყალში მყოფი ვერაფერს შეისმენს. გამოიყენეთ, როგორი მახვილიც გინდათ, დაუდევარი ცოდვილის ასამოქმედებლად, ოდნავადაც არ შეცბუნდება. დაუხატეთ მის წინაშე მისი სავალალო მდგომარეობა, გვტყვით: ეს მე არა ვარ. წარმოუდგინეთ მისი უკიდურესი საშიშროება, რისგანაც იგი შორს არ არის, შეეცდება დაგარწმუნოთ, რომ ეს მას არ შეეხება; გამოაღვიძეთ იგი თვლემისაგან, არც კი შერცხვება თქმისა: ხომ ვმოქმედებ. ასეთი ძლიერია საფარველი, რომლითაც ცოდვა იფარავს თავს იმ ადამიანის მზერისაგან, რომლის სულსაც ფლობს!

აი, საერთო მონახაზი იმისა, რა უნდა შევცვალოთ საკუთარ თავში, აი, მოღვაწეობის ფართო ასპარეზი თვითგამოსწორების წმინდა საქმეში! საჭიროა, მოვხსნათ საფარველი ცოდვას განვდევნოთ სულიდან უზრუნველობა, უგრძნობელობა, თავის მოტყუება, გაფანტულობა და მრავალზე მზრუნველობა; საჭიროა, მოვკვეთოთ მისი ყლორტები - ყველა მანკიერი ვნება და მიდრეკილებანი; და ბოლოს, ამოვძირკვოთ იგი ფესვიანად, - განვდევნოთ თავის მოყვარეობა თავგანწირულობით. დიდი და მძიმე შრომა გველოდება! ცოდვიანი უწმინდურება სულს მტვერივით კი არ ფარავს, რომელსაც სულის ერთი შებერვით გადაფანტავ. არა, მან შეაღწია მთელ ჩვენს არსებაში, შეეზარდა მას, გახდა მისი ნაწილი; ამიტომ მისგან განთავისუფლება იგივეა, გაყო საკუთარი თავი, ამოითხარო თვალი, მოიკვეთო ხელი. მოკლედ, ასეთმა სირთულემ კი არ უნდა შეგვაშინოს, არამედ უნდა გამოგვაღვიძოს დაუდევრობისაგან. ცხონების ჭეშმარიტად მსურველი არ უყურებს წინააღმდეგობებს: პირიქით, უფრო მხნედ შეიმართება, გამბედაობით შეუდგება და მოშურნეობით დაიწყებს თავის გამოსწორების მაცხოვნებელ საქმეს.

2. როგორ აღვასრულოთ ეს საქმე? - რისგან დავიწყოთ, რა გავაკეთოთ შემდეგ, როგორია საერთოდ თავის გამოსწორების შინაგანი გზა. ადამიანის გული ღრმაა; როგორ შევიტყოთ რა ხდება მასში, მით უმეტეს, რა უნდა ხდებოდეს ცნობილი გარემოებების დროს. ყველას თავისი ხასიათი აქვს ყველას თავისი განწყობა აქვს, თავისი ვნებები, მიდრეკილებები, ჩვევები. ამიტომ თითოეულს შინაგანი თვითგამოსწორების თავისი გზა უნდა ჰქონდეს: ერთი გზის დადგენა ყველა სათვის არაფრით არ შეიძლება. თვითგამოსწორება არ არის ცივ შეხედულებათა საქმე, არამედ ცოცხალ და მუყაით მოქმედებას მოითხოვს, რომელიც გულის სიღრმეში აღესრულება. ქრისტიანობა საიდუმლოა, არამარტო საფუძველში, არამედ დანამატშიც. გულში მისი განვითარების გზა ჰგავს დაფარულ და დახლართულ მიწისქვეშა გზას. მასზე მოსიარულე ეტყვიან: აი გზა, - და ვინც ამ გზით სიარულს გადაწყვეტს, თვითონ მიდის უკვე. კი მაგრამ, ვინღა ცხონდება? იკითხავს ვინმე, როცა წარმოიდგენს თვითგამოსწორების მთელ სირთულეებს. ამგვარ შეკითხვაზე მაცხოვრის პასუხით ვუპასუხებთ: კაცთაგან შეუძლებელ არს ესე, ხოლო ღმრთისა მიერ ყოველივე შესაძლებელ არს (მთ. 19,25-26). ის, ვინც გადაწყვეტს დაიწყოს ქრისტიანული ცხოვრება, წმიდა საიდუმლოებების გზით იღებს სული წმიდის მადლს, რომელიც ანათლებს, ამტკიცებს და ანუგეშებს მას. ეს მადლი იმყოფება მასთან განუშორებლად, ხელმძღვანელობს მას ყველაზე ბრძნული და წინდახედული სახით მთელი დრო მისი მიწიერი საშიში მოგზაურობისას. და ვის შეუძლია იმედი ჰქონდეს, რომ თავად აღასრულებს თავისი გულის გამოსწორების საქმეს? - ნუთუ ასეთ წმინდა საქმეში შეიძლება ვინმე ელოდოს წარმატებას ადამიანთა შემწეობისა და ადამიანური შესაძლებლობებისაგან? მოისმინეთ, რას ამბობს უფალი: გასხურებთ განმწმენდელ წყალს და გაგწმედთ ყოველი უწმინდურებისაგან... მოგცემთ ახალ გულს და ახალ სულს ჩაგიდგამთ შიგნით; ამოგაცლით ქვის გულს სხეულიდან და ხორცის გულს ჩაგიდგამთ, ჩემს სულს ჩაგიდგამთ შიგნით (ეზეკ. 36,25-27). ყველაფერი ღვთისგანაა. სწორედ მას მივანდოთ თავი, - წარვუდგინოთ საკუთარი თავი მის მადლიან მოქმედებას, როგორც უწმინდური და უსახური ნაერთი, რისგანაც იგი, ვითარცა მხატვარი და შემოქმედი, შექმნის ჩვენგან პატიოსან ჭურჭელს. ჩვენი მხრიდან შეგვიძლია ღმერთს წარვუდგინოთ თვითგამოსწორების მხოლოდ გულწრფელი სურვილი და სრული მზადყოფნა მისი ბრძანებებისადმი მორჩილებისა. რა მოსდის იმას, ვისაც ღვთის მადლი ეწვევა, როგორ მიჰყავს ამ მადლს იგი განწმენდის გზით სიწმინდისა და უმწიკვლოების მდგომარეობამდე, - ეს გამოხატა მაცხოვარმა უძღები შვილის იგავით.

უპირველეს ყოვლისა, მადლი ასწავლის ადამიანს, როგორ აღმოაჩინოს და მოიშოროს საფარველი ცოდვისა: რამეთუ, როგორ შეუდგები შრომას, თუკი ვერ ხედავ, რაზე უნდა იმუშაო? ამ მოქმედებით გონების თვალს სიბრმავე შორდება, გულს მგრძნობელობა უბრუნდება და ნებელობა იღვიძებს მთვლემარე უზრუნველობისაგან. ამასთან ერთად სული უნებურად ყურადღებას აჩერებს საკუთარ თავზე და თავს უყრის შიგნით: მწუხარებასა და შიშს, სიკვდილსა და საშინელ სამსჯავროზე ფიქრს, რაც მას მიწას სწყვეტს და ზრუნვის სხვა უფრო მაღალ საუკუნო საგანს წარმოუდგენს. ცოდვის გაშიშვლებული ხე მთელი თავისი საშინელი სიშიშვლით ახლა ცოდვილის გონიერი მზერის წინაშე დგას და უკვე წარმოშობს, - რაც მისთვის ასე უჩვეულოა, - თავის განკითხვას, იფარავს თავს სირცხვილით, იწვის სამსჯავროს გახსენებითა და სინდისის ქენჯნით. დამდაბლებულ სულში ღვთის გულმოწყალების სხივი წარმოშობს მოალერსე სითბოს და იწვევს სინანულის ცრემლთა ჩანჩქერს; უხვი უწყვეტი ცრემლი გულიდან საბოლოოდ ძირფესვიანად აგდებს ცოდვის მთელ ხეს. ასე აღესრულება ყველაფერი. ახლა ადამიანი დგას უმწიკვლოების წმინდა მიწაზე და მოშურნეობს წმიდა ღვთისმოსაობისათვის.

თვითგამოსწორების საქმე პატარა და ადვილი ჩანს მისი აღწერისას; მაგრამ სინამდვილეში არც ისეთი პატარაა და არც ისეთი ადვილი. მრავალფერია ჩვენი საჭიროებანი, ამის გამო ჩვენში მადლის მზრუნველი მოქმედებაც მრავალფერია: ერთი პირდაპირ შეჰყავს ნეტარ განსასვენებელში, მეორეს კი ხანგრძლივი შემოვლებით გამოსცდის და ბოლოს მრავალგვარი მწირობის შემდეგ შეჰყავს იქ, ვითარცა დაღლილი და დაქანცული მგზავრი. ჯერ მრუდე გზებით ივლის მასთან ერთად, შიშსა და ძრწოლაში ეყოლება, გასტანჯავს მას თავისი წვრთნით, ვიდრე არ დარწმუნდება მასში და თავის მცნებათა განსაცდელში არ გაატარებს. კვლავ მოიქცევა სიწრფელით მისკენ და გაახარებს მას, განუცბადებს თავის საიდუმლოთ (ზირ. 4,17-18) .

ვიჩქაროთ, შევიდეთ ამ მადლიან განსასვენებვლში, სულიერი სიხარულის ადგილას, ღვთის მოქმედებათა და კურთხევათა გულში. ძნელია! მაგრამ ადვილი რაღაა? მას შემდეგ, რაც დაიწყევლა მიწა ადამიანისათვის, იგი ოფლით მოიპოვებს თავისთვის ხორციელ და, უფრო მეტად, სულიერ სიკეთეებს. სამაგიეროდ, მათი შეძენის შემდეგ რამდენი ნუგეში აქვს. დედაკაცი რაჟამს შობნ, მწუხარე არნ, მაგრამ შობილი ყრმის სიხარულით ივიწყებს განცდილ ტკივილებს (იოან. 16,21). ვერ ღირს არიან ვნებანი იგი ამის ჟამისანი მერმისა მის თანა დიდებისა, რომელ გამოჩინებად არს ჩუენდა მომართ (რომ. 8,18). კიდევ რა შეიძლება განსაკუთრებულად გამოგვადგეს სანუგეშოდ? ის, რომ თვითგამოსწორების შრომა ერთი შეხედვით ჩანს აუტანელი, მაგრამ საქმით ასე არ არის. იგი შორიდან წარმოგვიდგება ასეთ უშველებელად, ისიც მანამდე, ვიდრე საქმეს შევუდგებოდეთ. თანაც აქაც, როგორც ჩვეულებრივ საქმეებში, ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, ვინ როგორი შემართებით შეუდგება საქმეს. ჰკითხეთ ნებისმიერ მოღვაწეს (ოღონდ არა მლიქვნელს) მისი შრომის სიმძიმეზე: ისიც იგივეს გეტყვით, რომ მისი შრომა შეიძლება სხვამ აწონდაწონოს და გამოიანგარიშოს, მისთვის კი მისი სიმძიმე არ არსებობს, ვერც ამჩნევს მას. შემართებამ სწრაფად აამოძრავა მთელი მისი ძალები, შთანთქა ყველა საზრუნავი და აღამაღლა იგი ყველა წინააღმდეგობასა და მოუხერხებლობასა ზედა და იგი მიდის სწორი და ფართო გზით. ასევეა ცხონების საქმეშიც: სასუფეკლის გზა ვიწროა, ქრისტეს უღელი მძიმე გვეჩვენება: ოღონდ მანამდე, სანამ გარედან მაცქერალნი ვართ. მაგრამ, როდესაც გულში ჩაისახება და წარმოიქმნება მაცხოვნებელი გადაწყვეტილება, - მას თან ახლავს უკვე შემართება კეთილი საქმისადმი. ქრისტეს შემართებული მიმდევარი კვალში მიჰყვება მას, ხარობს და ყველაფრისათვის აკურთხევს მას. შორიდან მაცქერალნი ხედავენ მას მომუშავესა და წყლულებში, ის კი, ვითარცა გულთამხილავის, ისე ყველას წინაშე აღიარებს, რომ იგი და მისი მსგავსნი ცხოვრობენ - ვითარცა უცნაურნი და საცნაური... ვითარცა მწუხარენი, და მარადის გვიხარის; ვითარცა გლახაკნი, და მრავალთა განვამდიდრებთ; ვითარცა არარაჲ გუაქუს, და ყოველივე გუაქუს (IIკორ. 6,9-10). იკითხავთ, როგორ შევიძინოთ ასეთი შემართება? ლოცვით, მხოლოდ სარწმუნოებით აღვლენილ ლოცვას შეუძლია ძირს ჩამოიტანოს ამგვარი ღვთიური ცეცხლი. ვილოცოთ, რომ შემართება, გადაწყვეტილება და ცოდვიანი ძილისაგან გაღვიძება მოგვმადლოს უფალმა. აწვე არს ჟამი განღვიძებად ჩუენდა ძილისაგან. აწ უმახლობელეს არს ჩუენდა ცხოვრებაი... ღამე იგი განგუეშორა, და დღე შემოგუეახლა (რომ. 13111-12). ღმერთმან, რომელმან თქუა ბნელისაგან ნათელი გამობრწყინვებად, რომელმან გამოაბრწყინვა გულთა შინა ჩუენთა განსანათლებელად მეცნიერებისა დიდებისა ღმრთისა წინაშე პირსა იესუ ქრისტესსა (II კორ. 4,6); ხოლო ღმერთმან სასოებისამან აღგავსენინ თქუენ ყოვლითა სიხარულითა და მშვიდობითა სარწმუნოებად და აღმატებად თქუენდა სასოებითა და ძალითა სულისა წმიდისაათა (რომ. 15,13).

წიგნიდან: „სიტყვა ნუგეშინისცემისა“, თბილისი, 2007