ადვოკატი – მართალი და პატიოსანი ადვოკატი სიმართლეს უნდა შეეწეოდეს, ხოლო თუ მისი ჭკუა და სინდისი ხედავს, რომ ვინმე მთხოვნელთაგანი მართლა დამნაშავე, ქურდი და კაცის მკვლელია, მაშინ მისი მფარველობა და გამართლება თავის თავზე არ უნდა აიღოს. ადვოკატმა თავისი მარწმუნებლის მფარვლობისათვის პატიოსანი და კანონიერი ხერხი და საშუალება უნდა გამოიყენოს. ჭეშმარიტმა ადვოკატმა უცოდინარ კაცს საქმის დაწყება და საჩივრის შეტანა კიდეც უნდა დაუშალოს და მომჩივანთა შერიგებას ეცადოს; ხოლო ახლანდელი ცრუ ადვოკატები ამის საწინააღმდეგოდ, მომჩივანთა გამრავლებას ცდილობენ, ცრუ მოწმეებს შოულობენ და თავიანთ სიმართლეს ასე ამტკიცებენ. მაგრამ ამაში არა მხოლოდ ადვოკატები, არამედ მთელი საზოგადოება დამნაშავეა, რადგან მათ მოქმედებას ჩვენი ცუდი ხასიათი და სისუსტე უწყობს ხელს.
ამაღლება – ლუკა მახარებელი მოგვითხრობს, რომ აღდგომიდან მეორმოცე დღეს მაცხოვარმა თავისი მოციქულები იერუსალიმიდან ბეთანიამდე გაიყვანა, უკანასკნელი დარიგება მისცა, ნუგეშინისმცებლის მოვლინება აღუთქვა, აკურთხადა მათ წინაშე ზეცად ამაღლდა. მოციქულებმა თაყვანი სცეს მას და იერუსალიმში გახარებულნი დაბრუნდნენ. რა იყო მათი სიხარულის მიზეზი? ისინი ხომ სოფელში, მრავალი მტრითა და განსაცდელით გარემოცულნი, საყვარელი მოძღვრის გარეშე დარჩნენ, ვითარცაცხვრები მგელთა შორის. მათი სიხარული უფლის აღთქმამ გამოიწვია: აჰა ესერა, მე თქუენთანა ვარ ყოველთა დღეთა. მათ იგრძნეს, რომ უფალი არა თუ გაშორდა, პირიქით, უმეტესად მიუახლოვდა მათ. მართალია, თვალითვეღარ ხედავდნენ, მაგრამ გულით გრძნობდნენ, რომ ის მათ შორის იყო. აი, სასწაული ღმრთეებრივი სიყვარულისადა მადლისა: მაცხოვარი ზეცად ამაღლდა, მაგრამ მოწაფებს არ განშორებია, მიეფარა თვალთა მათთაგან, მაგრამ გულთა მათთა მიეახლა. ადამიანის გულს ასეთი თვისება აქვს, თუ იგი უმანკო, წმინდა სიყვარულითაა სავსე, განშორება უფრო ძვირფასს ხდის იმას, ვინც უყვარს და ამრიგად, ხორციელი განშორება სულიერად კიდევ უფრო დააახოლებს მასთან. იგივე დაემართა მოწაფეებსაც, როცა უფალი ამაღლდა და თვალს მიეფარა, მისი სიყვარული უფრო მეტად იგრძნეს, უფრო დააფასეს და მისდამი ისეთი სასოება იგრძნეს, რომ არათუ დამწუხრდნენ, არამედ გახარებულნი ღმერთს ადიდებდნენ. სწორედ ამ გულითადმა გრძნობამ, რომ უფალი მათ შორისაა, დაათმენინა მოციქულებს მრავალი ჭირი და განსაცდელი სანუგეშო სიტყვები უფლისა: აჰა ესერა, მე თქუენთანა ვარ, მხოლოდ მოციქულთა მიმართ როდი ითქვა, რადგან მაცხოვარმა მათ დაამატა: ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა. მაშასადამე, აღთქმა მასთან ყოფნისა უფალმა ყოველ მორწმუნე ქრისტიანს მისცა. მართლაც, უფალი ახლაცჩვენთანაა. ვინც ამას ვერ გრძნობს, ეს ლილმას ნიშნავს, რომ მას ღაღაც მიზეზი აბრკოლებს, სახელდობრ, არ ფიქრობს მაცხოვარზე, არ უყვარს იგი და ამდენად, არც ის იცის, რომ ის მის მახლობლად იმყჰოფება. სულიერი სიყვარული თავისუფალი ნებით ჩნდება და არა იძულებით, ადამიანმა ქრისტესთან მიახლოება თვითონ უნდა მოინდომოს. როგორ უნდა შევიდეს იესო ქრისტე იმ კაცის გულში, რომელიც სოფლის ამაო საზრუნევებითაა სავსე დაიქ უფლის დასამკვიდრებლად ადგილი აღარაა. ვისაცუფალთან ყოფნა უნდა, ხშირად უნდა ფიქრობდეს მასზე, მის ღმრთთებრივ ხატს ხშირადუნდა წარმოიდგენდეს, ყოველდღე უნდა კითხულობდეს სახარებას და მაშინ შეიტყობს, რომ მისი აღთქმა უტყუარია. სადაც სახარების სიტყვა სუფევს, ქირსტე იქაა, ანუ მასთან, ვის გულშიც სიტყვამ შეაღწია, გაანათლა და ზნეობრივად უკეთესი გახადა. ასევე, ქრისტეა იქ, სადაც მისი მადლი და სიწმინდე სუფევს. მადლისა და სიწმინდის სუფევის ნიშანი ისაა, როცა კაცი ცოდვას ადვილად ვეღარ სჩადის, როცა იგი განუწყვეტლივ ებრძვის ბოროტგებას. თუცოდვის ჩასადენად მზად იყავი, მაგრამ უცბად შიშმა შეგიპტრო და წინ აღუდექი მას, ეს იმას ნიშნავს, რომ შენს გულში უთუოდ ქრისტე იყო, თორემ საკუთარი ძალით ცოდვას ვერ დაძლევდი. ქრისტეს შეეძლო ხილულად ყოფილიყო ჩვენს შორის, მაგრამ მაშინ მისდამი ჩვენს სიყვარულს იძულებითი ხასიათი ექნებოდა და არა თავისუფალი. გაიხსენე რა უთხრა მაცხოვარმა თომა მოციქულს: ნეტარ იყვნენ, რომელთა არა უხილავ და რწმენეს.
ამქვეყნიური ბედნიერება – მაცხოვარი გვასწავლის, რომ პირველად ღმრთის სასუფეველი და სიმათლე უნდა ვეძებოთ და ყოველივე ის, რაც ამ ცხოვრებაში გვჭირდება – საჭმელი, სასმელი, შესამოსელი თუ სხვა რამ ანუ ამსოფლიური ბედნიერება და კეთილდღეობა თავისით, უადვილესად შეგვეძინება. იმავეს თქმა შეიძლება როგორც ცალკეულ ადამიანზე, ისე ყოველ საზოგადოებასა და სახელმწიფოზეც, ე.ი. ისინიც მაშინ მოიპოვებენ ამ სოფელში ბედნიერებასა და კეთილდღეობას, თუ პირველ რიგში ღმრთის სასუფეველსა და სიმართლეს, ანუ სახარებისმიერ კეთილ ცხოვრებას ეძებენ. ეს აზრი იმით მართლდება, რომ ადამიანის გარეგნული ცხოვრება და მოქმედება მის შინაგან თვისებებზეა დამოკიდებული. უკეთუ მის სულში სიმშვიდისა და სინათლის ნაცვლად მშფოთვარე ვნებებია დასადგურებული, მას არც ამ სოფელში შეუძლია ბედნიერად იგრძნოს თავი. მშვიდობისა და ბედნიერების საფუძველი ამ სოფელშიც სიმართლე და მართლმსაჯულებაა. სადაც შფოთი და უსამართლობა სუფევს, იქ ადამიანი ბედნიერი ვერ იქნება. წარმოვიდგინოთ ორი სოფელი, ერთში ღვთისმოყვარე ადამიანები ცხოვრობენ, რომელნიც ერთმანეთს შეეწევიან და ხელს უწყობენ, ხოლო მეორეში – უსამართლონი და მშფოთვარენი, რომელნიც შურითა და მძლავრობით ერთმანეთს აბრკლოებენ ისე, რომ მთელი მათი დრო ჩხუბსა და დავაში გადის, რომელ სოფელში მცხოვრები კაცი იქნება უფრო ბედნიერი? უფლის სიტყვების სიმართლის დამტკიცება არა მხოლოდ წარმოდგენილი, არამედ რეალურად არსებული მაგალითებითაც შეიძლება. დღეს ქრისტეს აღმსარებელი ბევრი სახელმწიფო განათლებით და კეთილდღეობით სჯობნის ძველთაგანვე ურწმუნო – კერპთმსახურ თუ მაჰმადიანურ ქვეყნებს. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ ქრისტიანულ სახელმწიფოებში მოქალაქეობა და განათლება ღმრთის სასუფეველსა და სიმაღლეზეა დაფუძნებული, თუ ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრებთ არა გვაქვს ისეთი ბედნირეება და კეთილდღეობა, როგორიც მის მშვენიერ ბუნებას შეეფერება, ამის მიზეზი ჩვენი ცუდი თვისებებია, კერძოდ, ის, რომ არ გვაქვს კეთილგანწყობა ერთმანეთის მიმართ, ჩვენს საქმეებში არ სუფევს სიმართლე, ერთმანეთს სიძულვილით, შურითა და მძლავრობით ვაწუხებთ და არა ღმრთის სასუფეველსა და სიმაღლეს, არამედ ბოროტებას ვეძიებთ. ქვეყნის საერთო კეთილდღეობის საფუძველი ისაა, რომ საზოგადეობის წევრებმა ერთმანეთს ხელი არ შეუშალონ. ჩვენთან კი თითქმის ყოველი კაცი ასე ფიქრობს – არც მე მქონდეს და არც სხვასო. ეს საშინელი ჩვეულება უნდა დავივიწყოთ და მტკიცედ უნდა გვახსოვდეს უფლის სიტყვები, თუ პირველ რიგში ღმრთის სასუფევლისა და სიმართლის მოპოვებისათვის ვიზრუნებთ, ყოველივე შეგვეძინება.
აღზრდა – როგორც საღმრთო გადმოცემა მოგვითხორბს, იოაკიმემ და ანამ, ღმრთისმშობელი მარიამი, როცა იგი სამი წლის იყო, იერუსალიმის ტაძარში მიიყვანეს აღსაზრდელად, იქ სწავლობდა იგი საღრთო წერილს და ეჩვეოდა კეთილ ზნეობას. დღევანდელი მშობელი ვერ მიბაძავს იოაკიმესა და ანას და არც ჩვეულება გვაქვს, რომ შვილები აღსაზრდელად ტაძრებში მივაბაროთ. ამიტომ მშობლებმა საკუთარი სახლი და ოჯახი უნდა აქციონ საღმრთო ტაძრად და თავიანთ შვილებს ადრიდანვე თვითონვე უნდა ზრდიდნენ და ანათლებდნენ. გარეგნულად ჩვენი ახალგაზრდობა თავაზიანი და ზრდილობიანია, მაგრამ ეს საკმარისი არაა, მთავარია, ბავშვს სული და გული ჰქონდეს კეთილი. კარგი და ცუდი მიდრეკილებანი ადამიანს უკვე ჩვილობაშივე უყალიბდება. ამიტომ მისი აღზრდა თავიდანვეა საჭირო. ჩვენს ქვეყანაში გავრცელებული ურთიერთსიძულვილის, შფოთისა და შურის პირველი მიზეზი ისაა, რომ მშობლები შვილებს თავიდანვე არ უნერგავენ სიყვარულისა და ერთობის გრძნობას. სამი-ოთხი წლის ბავშვი სოფლებში უკვე მშობლებისაგან უყურადღებოდ მიტოვებული იზრდება და იმას სწავლობს და ითვისებს, რასაც გარეთ ხედავს. რა უნდა ქნან სახაზინო სასწავლებლების პედაგოგებმა, როდესაც ბავშვები მათთან უკვე გაფუჭებული ზნეობით მიდიან. მშობელმაც და მასწავლებელმაც ბავშვი არა მხოლოდ სიტყვით, არამედ, პირველ რიგში თავისი საქციელით უნდა დაარიგოს. ღმერთი ოდესმე აუცილებლად მოკითხავს იმ მშობლებს, რომელთაც თავიანთი ცუდი საქციელით შვილები დააბრკოლეს; მშობლებმა თავიანთ შვილებს ზნეობა, პატიოსნება, სიცრუის სიძულვილი და ყოველივე სიყალბის მორიდება სიყრმიდან, სამი-ოთხი წლიდანვე უნდა ასწავლონ. ბავშვი როგორც კი ენას ამოიდგამს, მაშინვე ცუდისა და კარგის, მოსაწონისა და დასაწუნებლის ცოტაოდენი გარჩევა უნდა შეასმინონ, არა მხოლოდ სიტყვით, არამედ უფრო საკუთარი ქცევით. ვიდრე ყრმა დედ-მამაზეა დამორჩილებული, მანამდე უნდა წარემატოს ზნეობით, სიმართლითა და სათნოებით, თორემ მერე მისი ხასიათის გამოსწორება ძნელი იქნება. ცუდ საფუძველზე კარგი სწავლა არ დაეშენება. მშობლებმა შვილებს უნდა შეაგონონ, რომ ღმერთი ყოველ მის აზრსა და საქმეს ხედავს, მას ღმრთისა უნდა რცხვენოდეს და ცუდ საქმეს ერიდებოდეს ღმრთის გულისათვის, სულისა და გულის სიღრმეში მართლმსაჯული და წრფელი სინდისი უნდა გაუჩინონ და გაუზარდონ.
აღსარება – მონანიება და აღსარება ერთი იმ შვიდთა საიდუმლოთაგანია, რომელიც უფალმა ჩვენმა იესო ქრისტემ იმისთვის დააწესა, რომ მორწმუნემ სულის განსამტკიცებლად და საცხოვნებლად სულიწმიდის უხილავი მადლი მიიღოს. აღსარებისას მონანული თავის ყოველ ცოდვას გაიხსენებს, გულწრფელად ეტყვის მოძღვარს და მისგან შენდობას მიიღებს. როგორც ვიცით, მაცხოვარმა თავის მოწაფეებს ქვეყანასა ზედა კაცთა შეკვრისა და გახსნის უფლება მისცა. ეს უფლება მოციქულებმა თავიანთ მოადგილეებს გადასცეს და ვიდრე აქამომდე მოძღვარნი თქვენდა საცხოვნებლად ამ უფლებას იყენებენ.
ნათლისღების საიდუმლოს აღსრულებისას კაცი სულიერად იბადება, განიწმინდება და ღმერთს უერთდება. მას რომ იმ სიწმინდისა და მადლის დაცვა შეეძლოს, რომელიც ნათლისღებისას მიიღო, მონანიება და აღსარება აღარ დასჭირდებოდა; მაგრამ რამდენადაც ეს ამქვეყნად მცხოვრებისათვის შეუძლებელია, ჩვენი უბიწოებისა და ზეციურ მამასთან შესარიგებლად მხოლოდ ერთი საშუალება – მონანიება და აღსარება დაგვრჩენია. ამიტომაც უწოდებენ წმინდა მამები მონანიებას მეორე ნათლისღებას.
აღსარებას დიდი მომზადება უნდა. მხოლოდ ჩადენილი ცოდვების დამახსოვრება და ჩამოთვლა საკმარისი არაა. უმთავრესი საკუთარი შინაგანი მდგომარეობის, ანუ იმ მიზეზიების გამოძიებაა, რომელმაც ცოდვა გამოიწვია. თითოეულ ცოდვას ხომ ჩვენს გულში თავისი წყარო და ფესვი აქვს და რომელიმე ცუდი თვისებისა ან ბოროტი მიდრეკილებისაგან ჩნდება. ერთნი გულფიცხელობის გამო ვარდებიან ცოდვაში, მეორენი აპარტავნებისა, სხვანი კიდევ ანგარებისა, და ა.შ. მიწათმოქმედნი ცდილობენ ცუდი და მავნებელი ბალახი ფესვებიანად ამოგლიჯონ, რადგან თუ მხოლოდ ზემოდან მოჭრიან, კვლავ აღმოცენდებიან და თესლს გააფუჭებენ. ასევე შენც უნდა ეცადო, რომ გული კეთილად განიწმინდო, და ყოველნი ცოდვანი მისგან ფესვებიანად ამოგლიჯო. თუ თავი კარგად არ განიხილე და მოძღვარს შენი სულიერი მდგომარეობა კარგად არ აცნობე, მას შენი განკურნება გაუძნელდება. ცოდვა სულისათვის იგივეა, რაც სნეულება ხორცისათვის. ისევე, როგორც მკურნალი ვერ შეძლებს ხორციელი სნეულების მორჩენას, თუ მისი მიზეზი არ შეიტყო, ასევე მოძღვარიც ვერ განგკურნავს ცოდვისაგან, თუ მის მიზეზს არ აუწყებ.
საუკეთესო ნიშანი იმისა, რომ მარხვამ და მოღვაწებამ უქმად არ ჩაიარა და მისგან სარგებლობა მივიღეთ, იმ ცოდვის მოძულებაა, რომელიც აღსარებისას მოვინანიეთ. მონანიებასა და ზიარებას ორი საგანი და ორი ბოლო (მიზანი) უნდა ჰქონდეს: პირველი ის, რომ წარსული ცხოვრების ცოდვანი შეინანო და ღმრთისგან შენდობა მიიღო; მეორე და უდიდესი ის, რომ მომავალში უკეთესი გახდე. ე.ი. აღარ შესცოდო და ღმერთი აღარ გაამწარო. გახსოვდეს, თუ ბარძიმისაკენ მიმავალს გულში არა გაქვს მტკიცე სურვილი შენი ცუდი ჩვეულებების მოძაგებისა და დათმობისა და ამ საღმრთო საქმეს დაუდევრად აღასრულებ, საშინელ ცოდვაში ჩავარდები, რადგან ქრისტეს სისხლისა და ხორცის მოვალე გახდები; ნუ გრცხვენია და ნურც გეშინია ცოდვების აღიარებისაო, - გვასწავლის ისუ ზირაქის ძე. როგორც გამიგონია, ჩვენს ქვეყანაში ზოგიერთ ქრისტიანს თავისი ცოდვების აღიარებისა რცხვენია, რაც ძნელად დასაჯერებელია. თუ სნეული ექიმს არ ეტყვის, რა სტკივა, ეს იმას ნიშნავს, რომ სიცოცხლე მოსძულებია; ასევეა ცოდვილიც, რომელიც აღსარების სათქმელად მიდის და ცოდვების დამალვას აპირებს. შემდეგ: ნუ აჰყვები კაცსა ცოდვის მოქმედებად, - გვარიგებს ისუ ზირაქის ძე. ვისაც ეს დარიგება ახსოვს, იგი მრავალი ცოდვისაგან დაიხსნის თავს, რადგან ადამიანები ხშირად სხვისი აყოლითა და მიბაძვით სცოდავენ. ბრძენი და გამოცდილი ისუ გვაფრთხილებს – ცოდვათა მონანიებისათვის სიზარმაცე არ გამოვიჩინოთ, ღმრთის სულგრძელობის იმედით სინანულზე უარი არ ვთქვათ და ზიარებისთვის მზადება არ გადავდოთ. ისუს დარიგებაში: ნუ იტყვი: ვსცოდე, რა იქმნას ჩემდა, ის აზრიცაა ჩადებული, რომ ღმრთისგან შენდობის იმედით, საკუთარ თავს ცოდვები არ უნდა შევუნდოთ. ღმერთი მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეგვინდობს, თუ ნახავს, რომ ცოდვის გამო, რაც არ უნდა მცირე იყოს იგი, გულწრფელად ვწუხვართ. თუ ჩვენს თავს ცოდვებს ჩვენვე მივუტევებთ, მაშინ, ცხადია, მისგან შენდობას ვერ მივიღებთ.
ზიარება ცხოვრების წყარო მხოლოდ იმათთვისაა, ვინც მისთვის ღირსებით მოემზადა. ხოლო უღირსებისა და უკეთურებისათვის იგი დამსჯელ ცეცხლად გადაიქცევა. ზიარებისთვის, პირველ რიგში, მარხვით ვემზადებით, მაგრამ რადგანაც მარხვა თავისთავად სათნოება არაა, ამიტომ უსარგებლოა, თუ მმარხველს ჭეშმარიტი სათნოებებით არ შემოსავს. ამდენად, მარხვა სასარგებლო და მადლმოსილი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია, თუ იგი გულში მწუხარებას, გლოვას, თავმდაბლობას გვაგრძნობინებს ჩადენილი ცოდვების გამო. მეორეც, ქირსტიანები მარხვისათვის როგორც შინ ლოცვით, ასევე ეკლესიური წირვა-ლოცვის მოსმენითაც ემზადებიან. მართალია, წირვა-ლოცვებს ელსესიაში ზიარების ბევრი მსურველი ისმენს, მაგრამ მხოლოდ გარეგნულად, ისინი კი იმიტომ იკითხება, რომ ქრისტიანის გულში სინანული, ღმრთის შიში, ცოდვათა მოძაგება და სხვა ამდაგვარი გრძნობები გააღვიძონ. მესამე, რაც ზიარებისათვის უსაჭიროესია, აღსარებაა, რაზეც უკვე ზემოთ გვქონდა საუბარი. ესოდენი შრომის, მოთმინების, ლოცვისა და სულთქმის მიზანი კი ისაა, რომ ჩვენში ყოველი ცოდვა მოვაკვდინოთ დასათნოებანი განვაცოცხლოთ. ნუ გვაქვს იმედი იმისა, რომ მარხვა, ლოცვაზე ხანგრძლივად დგომა, თუ მეტანიების კეთება ღმერთისთვის შეწირული დიდი მსხვერპლი იქნება, თუ შენში ცოდვები არ მოაკვდინე, თუ არ მოკვდა ის მატლი ცოდვისა, რომელიც გულს გიჭამს და თუ სულიერად არ განახლდი, ვერც მარხვა, ვერც ლოცვა და აღსარება ვერ გაცხოვნებს; აღსარება ის არის, როდესაც კაცი თვისი სინდისისაგან მხილებული და იძულებული, თავისი თავის უღირსებასა და ცოდვილობას ჯერ თავის გულში პირუთვნელად გაამტყუნებს, შემდეგ კი თავის ცოდვებს მოძღვარს აღუარებს. ცოდვა ერთგვარად ხორცში შერჭობილ ეკალს ჰგავს, - სანამ ეკალს არ გამოიღებ, წყლული არ მორჩება; მსგავსადვე, თუ კაცმა აღსარებაში ცოდვა არ წარმოთქვა, მის გულში მისივე სავნებელად დარჩება. უბრალო ერის კაცსაც რომ შენი ცოდვა აღუარო და რჩევა მოსთხოვო, მაშინაც კი რამე სარგებელს მიიღებ. აღსარების უმაღლესი მნიშვნელობა მაინც იმაში მდგომარეობს, რომ იგი ერთი შვიდთა ქრისტიანთა საიდუმლოთაგანია და მასში სულიწმიდის მადლი მოქმედებს. ასე რომ, აღსარებისა და მოძღვრისაგან შენდობის მიღების გარეშე კაცს გამართლება და ცხონება არ შეუძლია. წმიდა მამანი სინანულს და აღსარებას მეორე ნათლისღებას უწოდებენ, რადგან ნათლისღებით მიღებული საღმრთო კავშირი ცოდვათა ჩვენთა გამო გვეკარგება, ხოლო გულწრფელი აღსარებით ამ გაწყვეტილ კავშირს სულიწმიდა საიდუმლოდ აღადგენს.
აღსარება სჯულისა – ორნაირია: სიტყვით და საქმით. სიტყვით ღმერთს ის აღიარებს, ვინც ენით წარმოთქვამს ქრისტეს სახელსა და მის სარწმუნოებას, ხოლო საქმით ის – ვინც ცხოვრებით და საქმეებით გამოხატავს იესო ქრისტეს სახარების ერთგულებას. ვისაც სურს სათნო ეყოს უფალს, ორივე აღსარება უნდა აღასრულოს, ე.ი. სიტყვა და საქმე შეაერთოს. ვინც მხოლოდ ენით აღიარებს უფალს, ხოლო საქმით მისი მცნებების წინააღმდეია, იგი არა თუ ქრისტიანი არაა, არამედ მოღალატეა ქრისტესი. მაცხოვარი გვასწავლის: არა ყოველმან, რომელი მეტყოდეს მე, უფალო, უფალო და შევიდეს სასუფეველსა ცათასა, არამედ რომელმან აღასრულნეს სიტყვანი ჩემნი. გახსოვდეს, რომ მთელი შენი არსებით – სულითა და ხორცით ქრისტეს ეკუთვნი, მისი სისხლით გამოსყიდული ხარ, მასთან შეერთებული, ნათლობისთანავე მისი სახელი გეწოდება. თუ კეთილად იცხოვრებ, ქრისტეს აღიარებ, უკეთუ შესცოდავ და არ მოინანიებ, მისი მოღალატე ხარ. ქრისტეს აღიარებ მაშინ, თუ გლახაკს, შენზე გაჭირვებულ ძმას შეეწევი; მისი მოღალატე ხარ, თუ მხოლოდ საკუთარ თავზე ზრუნავ. ქრისტეს ადიდებ, თუ მოყვასი, რომელიც მან შეიყვარა და მისთვის სისხლი დათხია, შენც გიყვარს; ქრისტეს უარყოფ, თუ მოყვასთაგან რომელიმე მოიძულე. ქრისტეს აღიარებ მაშინ, როცა ყოველთვის სიმართლეს ამბობ და არასოდეს იტყუები, ხოლო ღალატობ, უკეთუ მზაკვრულად იქცევი, მოყვასს ჯერ იუდასავით ამბორს უყოფ და შემდეგ ყიდი. გახსოვდეს, რა პატიოსან სასყიდელს აღუთქვამს ქრისტე მის აღმსარებლებს. რა არის იმაში დიდი და საკვირველი, რომ სახელი ქრისტესი რამდენიმე ადამიანის წინაშე აღიარო, მაშინ ოდეს იგი ანგელოზთა წინაშე, ხოლო მეორედ მოსვლისას მთელი სამყაროს წინაშე აღიარებას აღგითქვამს.
აღსრულება სჯულისა – უფალი მათ, რომელნიც ხშირად ევედრებოდნენ და შეწყალებას სთხოვდნენ, ეუბნება: რასა მეტყვით მე: უფალო! უფალო! და არა ჰყოფთ, რომელთა გეტყვით თქუენ (ლუკა 6,46). მაცხოვარი მათ იმიტომ საყვედურობს, რომ, მართალია, მის სიტყვებს კი ისმენდნენ, მაგრამ საქმით არ აღასრულებდნენ. როგორც ჩანს, მაშინაც იყვნენ სულმოკლე ადამიანები, სუსტი ხასიათისანი, რომელთაც სარწმუნოებაც ჰქონდათ და სასოებაც, მაგრამ ძალას ვერ ატანდნენ თავს, რომ ცოდვა მოეშალათ და სიწმინდით ცხოვრება დაეწყოთ. თუ ეკლესიაში დადიხარ და ლოცულობ, თუ ღმრისაგან ცოდვების შენდობასა და მოტევებას ითხოვ, საქმითაც უნდა ეცადო, რომ მოიშალო ცოდვა და სათნოება აღასრულო. წინააღმდეგ შემთხვევაში მაცხოვარი შენც გისაყვედურებს: უსაყვედურებს მატყუარასა და ცრუს, რომელიც ხშირად ატყუებს მოყვასს, ხშირად ლაპარაკობს სინდისის წინააღმდეგ, მერე კი ეკლესიაში მიდის და უფალს შეწყალებას სთხოვს; უსაყვედურებს ბოროტს, სიძულვილითა და შურით აღსავსეს, რომელიც ბედავს და ასეთი ცუდი გულით ღმრთის სახლში მიდის იმ იმედით, რომ შეწყალებული იქნება; უსაყვედურებს ხარბსა და გაუმაძღარს, რომელსაც ღმერთზე მეტად ვერცხლი უყვარს, მპარავსა და მტაცებელს, ერთი სიტყვით, ყოველ ქრისტიანს, რომელიც უმეტესად ცოდვასა და ვნებას ემორჩილება და თავის ცუდ თვისებებს არ ებრძვის, მაგრამ ლოცულობს და ღმრთისაგან შენდობას ითხოვს. მაცხოვარმა გვასწავლა, რომ ვინც ღმრთის სიტყვას მხოლოდ ისმენს და მას საქმით არ აღასრულებს, იმ უგუნური კაცის მსგავსია, რომელმაც სახლი ქვიშაზე საფუძვლის ჩაყრის გარეშე ააშენა და ქარმა და წყალმა დაუნგრია; ხოლო ვინც ისმენს და აღასრულებს კიდეც, იმ გონიერ კაცს ემსგავსება, რომელმაც სახლი კლდეზე ააშენა და ღრმა საფუძველიც ჩაუყარა და ქარმა და ნიაღვრებმა მას ვერაფერი დააკლეს.
ახალი წელი – ქრისტიანები ერთმანეთს ახალ წელს ძველთაგანვე ულოცავდნენ და სიკეთესა და წარმატებას უსურვებდნენ. ეს ტრადიცია არც ჩვენ უნდა უარვყოთ, რამდენადაც მასში ურიგო და სჯულის საწინააღმდეგო არაფერია. საქმე ისაა, როგორ დავლოცავთ და რას ვუსურვებთ ერთმანეთს, მხოლოდ მრავალი წლის სიცოცხლეს, ტკბილად დაბერებასა და მატერიალურ კეთილდღეობას, თუ კიდევ სხვა რამეს, უფრო მნიშვნელოვანსა და მთავარს. რა თქმა უნდა, არც ასეთი დალოცვაა ცუდი და ურიგო, მაგრამ სულიერმა მოძღვარმა, პირველ რიგში, ახალ წელს ყველას სულითა და გულით გაუმჯობესება, სულიერების მომატება უნდა უსურვოს, რაც სჯულის არა მხოლოდ გარეგნულ, არამედ სრულყოფილ აღსრულებას ნიშნავს; ასე მაგალითად, წირვა-ლოცვას არა მხოლოდ უნდა ვისმენდეთ, არამედ ეკლესიაში მოსმენილს საქმითაც უნდა აღვასრულებდეთ, შვილებს არა მხოლოდ უნდა ვნათლავდეთ, არამედ ქრისტიანებადაც ვზრდიდეთ, ცოდვას, რომელიც მოვინანიეთ, აღარ უნდა ჩავდიოდეთ და ა.შ. ე.ი. ქრისტიანები საქმით უნდა ვიყოთ.
შემდეგ, ახალი წლის დადგომა ჩვენი სიცოცხლის სიმოკლეს შეგვახსენებს; გავიდა ერთი წელი და ყოველი ჩვენგანი კიდევ ერთი ნაბიჯით მიუახლოვდა სიკვდილს. ამიტომ ერთმანეთს ჩვენი ცხოვრების დარჩენილი დღეების კეთილად მოხმარება უნდა ვუსურვოთ, რათა დრო უქმად არ დავხარჯოთ. ერთი სიტყვით, ღმერთს უნდა შევთხოვოთ, მისი მადლით შთაგვაგონოს, თუ რაოდენ ძვირფასია ჩვენთვის ყოველი წამი. მასვე უნდა შევევედროთ, რომ ერთობა და სიყვარული მოგვანიჭოს, რომელიც სულიერი წარმატების ნიშანი და ქრისტიანობის გვირგვინია. თავის მხრივ სამწყსომ მღვდელმთავარს, ეკლესიის მსახურების კეთილად აღსრულება და კეთილმსახურების ნაყოფის ხილვა უნდა უსურვოს, რაც მრევლის სულიერ ამაღლებას გულისხმობს.
საერო სამსახურში მყოფთ ერთი კარგი და სასარგებლო ჩვეულება აქვთ. ყოველი მოხელე თუ თანამდებობის პირი წინა წელში მისი საქმიანობის ანგარიშს შეადგენს და თავის უფროსს წარუდგენს. სასწავლებლის უფროსი იმის ანგარიშს შეადგენს, რამდენი მოსწავლე სწავლობდა მის სასწავლებელში, როგორ სწავლობდნენ და იქცეოდნენ, სახელმწიფო ხაზინდარი – რამდენი ფული შემოვიდა ხაზინაში და რამდენი გავიდა, გონიერი ვაჭარი – რამდენი მოიგო, ხოლო თუ წააგო, რა მიზეზით წააგო. ამგვარი ანგარიშის შედგენით ადამიანები გამოცდილებას იძენენ და იმასაც იტყობენ, რა შეეწევა მათი საქმის წარმატებას მომავალში და რა დააბრკოლებს.
სამწუხაროდ, ყველას ავიწყდება უმეტესად სასარგებლო და უსაჭიროესი ანგარიში, სახელდობრ, ანგარიში ქრისტიანული ზნეობითი ცხოვრებისა წარსული წლის განმავლობაში. ქრისტიანმა თავისი სინდისისა და ღმრთის წინაშე აუცილებლად უნდა წარადგინოს ანგარიში იმისა, როგორ გაატარა წინა წელს ცხოვრება – სიწმინდითა და კრძალულებით, თუ დაფანტულად და უზრუნველად, ადრე გაკეთებულ მადლსა და სიკეთეს შემატა რამე, თუ ძველ ცოდვებს ახალი ცოდვები დაუმატა, უფრო მიუახლოვდა ღმერთს თუ უმეტესად დაშორდა. ყველაზე სასარგებლო ასეთი ანგარიშია, რადგან ადამიანის ყოველგვარი საქმიანობის წარმატება მის შინაგან თვისებებსა და მიდრეკილებებზეა დამოკიდებული. თუ კეთილგონიერი ქრისტიანის მსგავსად ჩვენი სულიერი მდგომარეობის გამოკვლევა ყოველ საღამოს არ შეგვიძლია, წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა აღვასრულოთ ეს სასარგებლო საქმე. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კაცი პირველად ქრისტიანი უნდა იყოს და მერე სამსახურის აღმასრულებელი. უფრო უკეთ რომ ვთქვათ, ქრისტიანობა და სამსახურის აღსრულება პიროვნებაში ისე განუყოფლად უნდა იყოს შეერთებული, რომ ერთი მეორეს ამშვენებდეს. მოკლედ, ვინც არ უნდა იყოს ადამიანი და რა საქმესაც არ უნდა აღასრულებდეს, ახალი წლის პირველ დღეს ანგარიში უნდა მისცეს თავის თავს, ქრისტიანულად ასრულებდა ამ საქმეს თუ მხოლოდ პირადი სარგებლობისა და ანგარების მიზნით. ქრისტიანს უნდა ახსოვდეს, რომ ყოველ საქმეს, თვით უმცირესსაც კი ზნეობრივი მხარე აქვს და თავისი საქმე ისე უნდა წაიყვანოს, კაცთა შორის ღმრთის სასუფევლის გავრცელებას შეუწყოს ხელი.