წმ. გრიგოლ პალამა
სიყვარულისათვის
იესო ქრისტეს ერთ-ერთი პირველწოდებული მოციქულის, იოანე ქალწულ-მახარებლის
ხსენებას ვდღესასწაულობთ დღეს და ვადიდებთ ქრისტეს, როგორც მოციქულთა მამას, უკეთ
რომ ვთქვათ, იმათ პატრიარქს, „რომელნი არა სისხლთაგან, არცა ნებითა ხორცთათა, არცა
ნებითა მამა-კაცისათა, არამედ ღმრთისაგან იშუნეს“ (იოანე 1,13). ვითარცა იაკობის
სხეულიდან იშვა თორმეტი პატრიარქი, მშობელნი ისრაელიანთა თორმეტი შტოსი, ასევე
სულიერად შვა ქრისტემ თორმეტი მესაიდუმლე. მან ცოდვით დაცემულ იუდა ისკარიოტელის
ნაცვლად ციდან პატივი მიაგო დიდ პავლეს და მოციქულად შერაცხა. ამიტომ პატრიარქთაგან
ნაშობნი თუ რაოდენობრივად აშკარად არ უთანაბრდებიან მოციქულებს, ამაში არც არაფერია
გასაკვირი. რამეთუ სულიერი მადლი განუყოფლად განიყოფება. ადამიანს, მართალია,
გრძნობათა ხუთი ორგანო აქვს, მაგრამ როდესაც საქმე სულს ეხება, იგი წარმოადგენს
რაღაც ერთიან, განუყოფელ შეგრძნებათა ერთობლიობას, თუმცაღა სახეობრივად ხუთ
ორგანოში ნაწილდება. წყლის თორმეტი ნაკადი, რომელთა ნაპირებზეც დაესახლნენ უდაბნოში
მოგზაურობის დროს მწყურვალე ისრაელიანნი მოსეს წინამძღოლობით (გამოსლვ. 15,27) ამ
თორმეტ მოციქულს განასახიერებდა წინდაწინ. რამეთუ ეს იყო ბრბო, რომელსაც
კერპთთაყვანისმცემლობის წყალობით თავსდამტყდარი წყურვილი სულიერმა სარწყავმა
მოუკლა, ოდეს უღმრთო კაცობრიობის მოდგმა თვალუწვდენელი უდაბნოების გავლით
მოემართებოდა დასაბამიდან. შემდგომ თორმეტი ქვა, ისუ ნავინის მიერ ბანაკში დადებული
იორდანეს საკვირველი გადალახვის ნიშნად (ისუ ნავ. 4,8) კვლავ ამა თორმეტს
განასახიერებდა. ისინი სამარადისოდ შეგვახსენებენ, რომ ჭეშმარიტმა იესომ გზა
გადაუღობა ცოდვის ნაკადს, რომელსაც დაეტბორა სამყარო და მორწმუნეებს მისცა მეუფება,
გზა ცხოვრებისა გალიონ უშფოთველად, ვითარცა ისრაელიანებს შეაძლებინა ოდესღაც
იორდანე გადაელახათ ისე, თითქოს ხმელეთზე გაევლოთ.
ამგვარად, იესო ქრისტეს, ღვთის მხოლოდშობილი ძის მოციქულობა მოციქულებს აახლოებს
ერთმანეთთან. ის, კი ვის ხსენებასაც დღეს აღეასრულებთ, მარტოოდენ მოციქული როდია,
არამედ მითვალულიცაა და რჩეულიც, ერთობ გამორჩეული მზისქვეშ. სულიერი სიქალწულის
შენარჩუნება, ანუ გულისთქმებსა და მისწრაფებებში უზაკველობა და შეურყვნელობა
მხოლოდ თიანე ქალწულ-მახარებელს ხვდა წილად; ესე იგი, ქალწულ-მახარებლად სახელდება
იმის დამადასტურებელია, რომ იოანემ უცოდველის მდგომარეობას მიაღწია და ბუნებით
უცოდველი „ქრისტეს საყუარელი“ მოწაფე გახდა.
იოანეს გარდა არავის არ ხელეწიფება მოკვდავ ადამიანთაგან იყოს ქალწულიც და
მახარებელიც და იმავდროულად „საყუარელიც“ ქრისტესი. ამ სახელწოდებაში უფრო დიდი რამაა
ჩადებული. კერძოდ, იოანე შეიყვარა ქალწულ მარიამის, ღვთისმშობლის მხოლოდშობილმა ძემ
და თუკი უფალი იესო გუნებით, დაბადებით იყო ქალწულის ძე, იოანე მადლის მეოხებით
შეიქმნა ძმა უფლისა, სისხლისმიერი ნათესავი და მსგავსი მისი. თუ იესო ქრისტე არის
„ძე საყუარელი“, იოანე შეიქმნა მოწაფედ „ძისა საყუარელისა“. პირველი - მამის წიაღში,
მეორე - ქრისტეში, ვითარცა მისი გულის მესაიდუმლე. ორივე ქალწულია: ერთი -
შობითგან, ხოლო მეორე - მადლმოსილებით. დავით წინასწარმეტყველი ამბობს: „და ქუხდა
უფალი ცით-გამო“ (ფსალმ. 17,14) და აი, იოანეც სახელდებულია „ქუხილად“ და „ძედ
ქუხილისად“ (მარკ. 3,17). ეს ღვთაებრივი სიტყვის ქუხილია, რომელმაც მთელი
ქვეყნიერება შესძრა. ეს სიტყვა დასაბამითგან არსებობდა მამაში, ძეში - განცხადდა და
თავად არის უფალი ღმერთი, ჭეშმარიტი ნათლის მატარებელი, რომელიც განაბრწყინვებს
ყოველსა კაცსა მომავალსა სოფლად და მოძრაობაში მოჰყავს უძრავი არსი. ჭექა-ქუხილს,
ბუნებრივია, ელვაც თან სდევს. ღვთაებრივ ქუხილსაც მოელვარე ქრისტესმიერი ნათელი
მოჰყვა. ჩვენ თვალნი მივაპყარით ზეცით გარდმომავალ სიტყვას, რომელმაც ხორცნი შეისხა
და განკაცდა, დედამიწაზე მოვიდა. სიტყვა, საქმე, ვნებანი, აღდგომა, ჯვარცმა,
შემდგომ ამაღლება და კვლავ საუფლო ტახტზე დაბრძანება. ყოველივე ეს ჩვენთვის აღწერა
იოანე ქალწულ-მახარებელმა, რათა ვიწამოთ და ვცხონდეთ. იგი ყოველ ქრისტიანს
მიმართავს ეპისტოლეებში და შეაგონებს, რომ მარადიული ცხოვრების გზით ვიდოდნენ,
რომელიც დასაბამიდან ეკუთვნოდა მამას და ქრისტეს სახით გამოგვეცხადა ჩვენ.
იოანე, ვითარცა უმწვერვალესი მოციქულთაგანი საგანგებოდ სახელდებული „საყუარელად“,
თავად განგვიმარტავს უმთავრეს სათნოებას - სიყვარულს. იგი ამბობს: ღმერთი
სიყვარულია, ვინც სიყვარულს ფლობს, თავად ღმერთს ფლობს და ღმერთის სიყვარულით
განიღმრთობა. იგი გვიჩვენებს, რომ სიყვარული მრჩობლია: ღმერთის და მოყვასის
სიყვარულს გულისხმობს, სიყვარული ღვთისა და სიყვარული მოყვასისა განუყოფელია და
იმავდროულად შეურევნელიც. ცდება ის, ვინც ფიქრობს, მთავარია ღმერთი მიყვარდეს, ანდა
პირიქით, მხოლოდ მოყვასიო. უფლის სიყვარული უფლის სიტყვისა და მცნებათა აღსრულებაში
მდგომარეობს. თავად უფალი გვმოძღვრავს ამ სიტყვებით: „რომელსა უქუნდნენ მცნებანი
ჩემნი და დაიმარხნენ იგინი, იგი არს, რომელსა უყუარ მე... ამით ჰსცნან ყოველთა,
ვითარმედ ჩემნი მოწაფენი ხართ, ესე არს მცნება ჩემი, რათა იყუარებოდეთ ურთიერთას...
(იოანე 14,21; 15,12; 13,35).
|
